Indonesië weet zich geen raad met aanhoudende bosbranden

Indonesië weet zich geen raad met aanhoudende bosbranden

Bosbranden zijn een jaarlijks fenomeen in Indonesië, maar nooit eerder was het zo erg. Op de eilanden Sumatra en Kalimantan kampen duizenden mensen met ernstige ademhalingsproblemen. De overheid lijkt niet in staat het probleem op te lossen.

Door: Irene de Zwaan 27 oktober 2015, 15:15

'Het is alsof je dichtbij een houtvuur staat en de wind de rook in je gezicht blaast, dag en nacht', beschrijft correspondent Michel Maas het gevoel dat opspeelt bij een bosbrand. Zelf zit hij in Jakarta, waar inwoners naast de gebruikelijke smog weinig last hebben van de branden. Maar even verderop, op de eilanden Sumatra en Kalimantan, ligt het leven nagenoeg stil.

'Het is bijna niet te beschrijven hoe erg de situatie daar is', zegt Maas. 'De rook is zo dik dat ademen levensgevaarlijk is. Inmiddels worden er 500 duizend mensen behandeld aan infecties. Er duiken steeds meer beelden op van kinderen die met zuurstofmaskers worden beademd. Officieel zijn er twaalf doden gevallen door de branden, maar de angst is dat dit aantal flink zal oplopen zodra de infecties zodanig toeslaan dat mensen eraan sterven.'

Inwoners wordt geadviseerd zoveel mogelijk binnen te blijven en scholen zijn al weken dicht. Maas: 'Ouders klagen dat hun kinderen alles wat ze geleerd hebben alweer zijn vergeten.'

Grote droogte
Naast Sumatra en Kalimantan, hebben inmiddels ook de eilanden Java, Sulawesi en Papoea last van de branden. Dat het dit jaar erger is dan voorgaande jaren heeft verschillende redenen. Een daarvan is het complexe weersverschijnsel El Niño, dat met tussenpozen van vijf tot zeven jaar opduikt in de Stille Oceaan en het weer flink beïnvloedt. Het gevolg is dat het droogteseizoen langer aanhoudt.

Daar komt bij dat plantage-eigenaren rond deze tijd van het jaar moedwillig stukken regenwoud in brand steken om zo vruchtbare grond te creëren. Omdat het momenteel zo droog is, vat de grond snel vlam en neemt in zijn verspreidingswoede meteen grote stukken land mee.

De Indonesische overheid doet volgens Maas niets om de plantage-eigenaren ervan te weerhouden bos in brand te steken. 'Er zitten enorme concerns achter de papier- en palmolieplantages. Die leveren veel geld op. Hiermee worden de politie en lokale overheid bekostigd, maar ook werknemers op het ministerie van Jakarta. Tot nu toe kunnen de bedrijven daarom ongestoord hun gang gaan.'

Overheid faalt
Ondertussen worden er halfbakken maatregelen genomen om de bosbranden onder controle te krijgen. 'Er zijn maskers uitgedeeld, maar dat zijn van die mondkapjes die je bij de drogist kunt krijgen. Die houden de schadelijke stoffen niet tegen', zegt Maas.

Indonesië heeft verder aangekondigd dat het zes oorlogsschepen en twee veerboten gereed maakt om duizenden kinderen en ouderen die last hebben van de rook te evacueren, maar volgens Maas is hier geen beginnen aan. 'Er wonen 43 miljoen mensen op de eilanden. Die kun je niet zomaar evacueren. Een optie is om deze mensen naar de kustgebieden van het eiland te brengen, waar het iets beter gesteld is dan in het binnenland. Ook is er het plan om luchtdichte tenten op de eilanden te plaatsen, zodat mensen die last hebben van de rook letterlijk even op adem kunnen komen. Ondertussen worden er vliegtuigjes ingezet, maar die kunnen nooit tweeduizend bosbranden blussen.'

Het wachten is dus op regen. Sommige weerbureaus hebben voor volgende week de eerste druppels voorspeld, andere bureaus houden het erop dat het nog tot december kan duren.

Gelaten
Indonesiërs reageren over het algemeen gelaten op de bosbranden. 'Die hebben andere dingen aan hun hoofd, ze liggen er niet wakker van', zegt Maas. 'Wel zie je dat mensen zich solidair verklaren met de slachtoffers van de branden. Er begint iets van weerstand en woede te ontstaan.'

Heel wat minder gelaten reageren de buurlanden Maleisië en Singapore, die ook last hebben van de luchtverontreiniging. Daar wordt al weken geklaagd dat de Indonesische overheid te weinig doet om het vuur te doven. Jakarta hield lange tijd vol het probleem zelf te kunnen oplossen, maar het heeft bij nader inzien de hulp ingeroepen van Rusland, de VS, Frankrijk, Canada en Maleisië en Singapore.

Om het signaal af te geven dat hij de bosbranden uiterst serieus neemt, heeft de Indonesische president Jokowi aangekondigd dat hij sneller terugkeert van zijn staatsbezoek aan de Verenigde Staten. Donderdag zal hij persoonlijk polshoogte nemen van de situatie op de getroffen eilanden.

Volkskrant