Ook op de islamitische school voor transgenders waart angst

Ook op de islamitische school voor transgenders waart angst

Indonesië Indonesië voert een hetze tegen homoseksualiteit. Het land combineerde altijd de islam met een tolerante maatschappij. Maar de transgenders van Indonesië, de waria’s, merken de omslag. „Sinds kort ben ik bang in elkaar geslagen te worden.”

Melle Garschagen
30 maart 2016


Na demonstraties van islamitische knokploegen moest de islamitische kostschool Pesantren Al Fatah dicht van de politie. Het is ook niet zomaar een islamitische kostschool, met moslimjongetjes in witte hemdjes of vrome meisjes. Bij Al Fatah komen Indonesische transseksuelen. Hier wisselen ze tips uit hoe je jezelf het best kunt inspuiten met siliconen om vrouwelijke rondingen te krijgen. En hier bidden ze en reciteren ze de Koran.

Vandaag staan de deuren toevallig weer open. Hallo? Is daar iemand? Het galmt op de binnenplaats. Iemand duikt weg achter de waterput. Na een paar minuten komen Endang en Nur Ayu naar de deur. Ah, buitenlandse pers. Kom binnen, zeggen ze. „Het zijn stressvolle tijden. Vorige week stonden er dertig boze mannen van Islamitische Jihad voor de deur”, zegt Nur Ayu. Inmiddels zitten we op de veranda van Al Fatah. „Het is triest. Jarenlang konden wij hier gewoon leven. Wij zijn goed met de buurt. Ineens slaat de sfeer om.”

Een journalist vroeg of ik het ook met kleine jongetjes deed
Endang, transgender


Indonesië, steevast gezien als een land dat een grote islamitische bevolking combineert met een tolerante maatschappij, is in de ban van een hetze tegen homoseksualiteit. Berichtendiensten als WhatsApp en het in Azië populaire Line moesten van de autoriteiten emoji’s schrappen van twee mannen of juist twee vrouwen die elkaars hand vasthouden. Travestieten zijn verbannen van televisie. Demonstraties van homorechtenorganisaties in Yogyakarta werden verboden. De minister van Defensie noemde homo’s „een grotere bedreiging dan kernwapens”.

De autoriteiten in Yogyakarta besloten Al Fatah, naar eigen zeggen de enige islamitische kostschool voor transseksuelen ter wereld, eind februari te sluiten na overleg met leden van de radicale knokploeg Islamitische Jihad. „Gezien de zorgen over veiligheid en openbare orde hebben wij besloten Al Fatah te sluiten”, zei districthoofd Jati Bayu Broto tegen de verzamelde pers. „Als Al Fatah evenementen houdt, staan er veel motoren op straat geparkeerd. Dat verstoort de rust in de wijk.


Radicale islam

Wie te gast is bij Al Fatah ziet dat die redenering onjuist is. Zeker, de school — een groot woonhuis — staat in een dichtbevolkte wijk met nauwe gangetjes. Tegelijkertijd zijn de buurtgenoten vriendelijk tegen Endang, Nur Ayu en de andere waria’s, zoals transseksuelen in Indonesië worden genoemd. De term is een samensmelting van wanita (vrouw) en pria (man).

Buurvrouw Wartilah ziet het probleem niet zo, zegt ze. „Het is gezellig hier.” Aan het einde van de middag komt ze buurten met een mandje eten. Terwijl Endang en Nur Ayu een portie mie slurpen, zegt Wartilah: „Soms kom ik hier om samen te bidden.” Een bejaarde buurman loopt langs met zijn wandelstok. Hij groet beleefd.

Nur Ayu weet waar de recente homofobe golf vandaan komt. „De invloed van de radicale islam groeit, in Yogyakarta en in heel Indonesië. Politici luisteren daarnaar”, zegt ze. „Onder de ‘Nieuwe Orde’ van Soeharto voelde ik mij beter beschermd. Toen kregen radicalen geen ruimte.”


Het is bizar, vult Endang aan. „In de oude tijd mochten geen vrouwen in het kraton (paleis, red.) van de sultan van Yogyakarta komen. Alles werd door mannen gedaan: koken, schoonmaken, maar ook de vrouwelijke rollen bij toneelstukken. Het hof van Yogyakarta is het summum van Javaanse cultuur. En nu zeggen radicale moslims dat mannen die doen alsof ze vrouw zijn on-Indonesisch zijn.”

Nur Ayu en Endang verlangen terug naar de tijd dat ze met rust werden gelaten. Maar ook hun verleden zit vol stigmatisering. Nur Ayu: „Ik wist als jongetje dat ik anders was. Ik begon mij als vrouw te kleden. In de moskee moest ik van de geestelijke in het gangpad zitten, tussen de mannen en de vrouwen in. Ik vond dat toen toepasselijk, maar eigenlijk zat ik alleen. Nu bid ik bij de vrouwen.”

Op de vraag of ze het moeilijk vinden hun geloof te rijmen met het waria-zijn doen ze nonchalant. Iedereen heeft een unieke en persoonlijke band met God, ook waria’s, zeggen ze.


Band met Allah

De kostschool van de waria’s hangt vol met teksten uit de Koran. Ze spreken, net als andere gelovige Indonesiërs, over hun persoonlijke band met Allah, over hoe ze kracht putten uit het gebed.

Een klein groepje imams komt wekelijks langs om het gebed te leiden. Een van de bewoners van Pesantren Al Fatah is als transseksueel naar Mekka op bedevaart gegaan. Een waria, die bij Al Fatah bidt maar er niet woont, draagt een hoofddoek. Niet omdat ze gelovig is, maar omdat ze niet van make-up en siliconen houdt.

De waria’s vertellen hoe ze op vroege leeftijd van school gingen, omdat ze geplaagd werden, omdat scholen hen niet toelieten. Endang: „Soms lukt het wel geaccepteerd te worden. Jarenlang heb ik met mijn man in de stad een huis gehuurd. Niemand die bezwaar had.” Hoewel ze het over haar echtgenoot heeft, kan Endang voor de wet niet huwen. Ze komt zelfverzekerd over, maar op haar armen staan rijen horizontale littekens.

Onder Soeharto voelde ik mij beter beschermd. Toen kregen radicalen geen ruimte
Nur Ayu transgender
Met regelmaat worden waria’s verstoten door hun familie, en belanden ze op straat als muzikant, masseur of prostituee. Het zijn vaak baantjes waarvan veel Indonesiërs niet willen erkennen dat er vraag naar is. Of zoals een andere waria het zegt: „Wij weten wie er ’s nachts in het park naar ons toe komen. Dat zijn militairen en imams, ambtenaren en getrouwde vaders met drie kinderen.”

Dat waria’s een onderdeel zijn van de Indonesische gemeenschap wordt de laatste weken – in weerwil van de officiële Indonesische wapenspreuk ‘Eenheid in verscheidenheid’ – nauwelijks geaccepteerd. Door de ophef die de radicale islamitische knokploegen veroorzaakten, staan er regelmatig Indonesische cameraploegen voor de deur.

Endang: „Een journalist vroeg of ik het ook met kleine jongetjes deed.” Homoseksueel, transseksueel of pedofiel: opeens wordt alles in Indonesië op één hoop gegooid en woedend veroordeeld als haram. Nur Ayu: „Ik ben bang dat op deze manier een beeld van ons gecreëerd wordt dat niet meer te repareren valt. Sinds kort ben ik bang dat ik in elkaar geslagen word.”


NRC