We zijn decadente westerlingen met goede bedoelingen

We zijn decadente westerlingen met goede bedoelingen
Theodor Holman


Column
Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je in het Parool zijn column.

DOOR: THEODOR HOLMAN 13 JULI 2016, 14:00

In De Stille Kracht van Louis Couperus heeft mijn vader iets aan de binnenkant van de kaft geschreven. 'Is het waar wat L.C. in dit boek suggereert dat de oosterling de westerling haat, terwijl wij toch zulke goede bedoelingen hebben? Is het waar dat de stille krachten, ook al bestaan zij niet, toch zullen leiden tot de ondergang van de westerling? Is het waar dat het verval ons noodlot zal worden?'

Mijn vader was assistent-­resident in Indië en De Stille Kracht gaat vooral over de ondergang van resident Otto van Oudijck.

Is dit een eigen gedachte van mijn vader geweest, of had hij het destijds van iemand gehoord of gelezen - dertig jaar na de verschijning van dit boek in 1900?

Op zulke momenten mis ik mijn vader.

De Stille Kracht eindigt met de Javanen die de hadji's verwelkomen, 'de versche Mekka-gangers'.


Het volk is uitzinnig van vreugde en Van Oudijck begrijpt 'het Onuitzegbare'; al zou dat voor Couperus nog vijftig jaar duren, de ondergang van de westerling in Indië was nabij. Die oosterling kon en wilde niet samengaan met de westerling.

Mijn vader - toevallig ook gestationeerd in Passaroean, de plek waar Couperus deze roman heeft geschreven - moet die ondergang (en misschien die haat van de plaatselijke bevolking) gevoeld hebben.

Mijn vader, die vanwege zijn studie indologie ook islamoloog was, had als Nederduits Hervormde weinig op met de islam. Ik heb daar wel eens met hem over gesproken, maar daar herinner ik me alleen van dat hij de Koran als een nep-Bijbel bestempelde en dat hij in het Arabisch enkele soera's kon citeren.

Mijn vader, zelf ambtenaar en een koloniaal uit overtuiging, vertelde wel altijd dat de Nederlandse ambtenaren niets begrepen van 'de inlanders' en de Javaanse vorsten. Mijn vader vond dat Multatuli daar ook aan leed.

Wat heeft die roman van Couperus met mijn vader gedaan? Hoe keek hij daarna naar Indië? Hoe zou mijn vader nu naar Nederland hebben gekeken? Was hij net zo weg van De Stille Kracht als ik van Onderworpen van Houellebecq?

Vader maakte de ondergang van Indië mee.

Tekent die handgeschreven tekst een band tussen ons? Voelde hij destijds in Indië wat ik nu wel eens voel in Nederland?

Dat we decadente westerlingen zijn met goede bedoelingen die door een stille kracht worden verdreven?

Reageren? t.holman@parool.nl