Rubber: over het decadente plantersleven

woensdag 30 december 2009 door Elske Schouten

Rubber: over het decadente plantersleven


Madelon Székely-Lulofs

Even een leestip, zo aan het einde van de kerstvakantie. Onlangs las ik Rubber van Madelon Székely-Lulofs, die opgroeide in Nederlands-Indië. In 1931 schreef zij over de gemeenschap van rubberplanters in Deli (Sumatra).

De heren van de rubber komen er niet goed vanaf. Een combinatie van steeds stijgende rubberprijzen en verveling zorgt in de roman voor een sociaal leven dat steeds uitzinniger en decadenter wordt. Badend in de alcohol geven de planters en hun vrouwen zich over aan orgieachtige taferelen. Als ze al niet druk zijn elkaar pootje te lichten om de eerstvolgende promotie veilig te stellen.

Székely-Lulofs beschrijft intussen hoe uitgebuite ‘koelies’ stoïcijns de uitspattingen van hun bazen aanzien. Tot natuurlijk de rubberprijzen instorten en iedereen ten onder gaat. Dit alles tegen een achtergrond van de verwoesting van de tropenbossen, die moeten wijken voor eindeloze identieke rijen rubberbomen.

Het boek leest als een soap, met ongelukkige huwelijken, overspel en vrienden die elkaar verraden. Toen het werd gepubliceerd zorgde het boek voor grote opschudding en werden er zelfs Kamervragen over gesteld. Was het echt zo erg gesteld met de zedeloosheid in de kolonie? Maar dat deed het succes alleen maar goed: Rubber werd vele malen herdrukt, in 15 talen vertaald en zelfs verfilmd.

In Rubber lees je op een gemakkelijke manier over het plantersleven begin vorige eeuw, dat Székely-Lulofs maar al te goed kende. Zelf was ze ook plantersvrouw, totdat ze haar man verliet voor de Hongaar Laszlo Székely. Iets wat ze in de roman opnam als de romance tussen de getrouwde en vrijgevochten Renée en de Rus Ravinsky.

In haar latere boeken nam ze het steeds meer op voor de ‘inlanders’, die in veel boeken over Nederlands-Indië slechts mysterieuze bijfiguren blijven die zonder enige waarschuwing kunnen verdwijnen of exploderen. Over Székely-Lulofs zelf verscheen een biografie, en mijn collega Kester Freriks schreef een roman over haar.

NRC