Weg met de allochtonen, wij zijn allemaal I.N.D.O.'s

Column van Wouter Muller, gepubliceerd in de Twentse Courant Tubantia op 15-11-16

‘WEG MET DE ALLOCHTONEN, WIJ ZIJN ALLEMAAL I.N.D.O. ‘s!’

Zo’n acht jaar geleden gaf een oud-collega van mij een presentatie over haar werk in Hengelo met diverse groepen allochtonen. Ze eindigde haar verhaal met een wensdroom: ‘ik zou willen dat ik op een ochtend wakker word en dat het woord ‘allochtoon’ dan niet meer bestaat’. Zij is zelf van Syrisch-orthodoxe afkomst (Suryoye), dus ze wist heel goed waar ze het over had.

Toen twee weken geleden het voorstel bekend werd van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid om het woord voortaan niet meer te gebruiken, dacht ik direct aan haar. Ik vroeg wat ze er van vond, dat haar wensdroom na acht jaar uit gaat komen. Het had haar een dubbel gevoel gegeven. Na 36 jaar allochtoon te zijn genoemd had het haar al minder gestoord, maar voelde het toch raar om niet meer zo genoemd te worden. Voor de toekomst van haar kinderen vond ze het een zeer waardevol besluit. ‘Die hebben er meer last van en begrijpen minder waarom ze allochtoon worden genoemd, want zeggen ze: wij zijn hier toch ook geboren!’

Voor mijn oud-collega voelt het als opluchting, maar ook spannend wat er nu op haar afkomt. Ze vraagt zich bovendien af of dit ook een stukje verlies van haar identiteit is, want ‘het hoorde toch ook een beetje bij wie je bent, namelijk ‘allochtoon zijn’.
Haar opmerking deed me denken aan een bekende tekst uit de bijbel: ‘In den beginne was het Woord, en het Woord is vlees geworden en het heeft onder ons gewoond’.
Hier staat precies wat taal vermag. Door iets een woord te geven krijgt het een betekenis die het zonder dat woord nog niet eerder had. Door voor een bepaalde categorie mensen een naam te bedenken, zoals ‘allochtoon’, krijgt die categorie een bepaalde betekenis en ook bestaansrecht. Zo weten we nu allemaal wat bedoeld wordt met ‘roetveegpieten’.
Het woord ‘allochtoon’ is in de jaren zeventig als neutrale beleidsterm voorgesteld door de sociologe Hilda Verweij-Jonker op verzoek van de overheid. Die had behoefte aan een handig woord waarmee je in één keer een hele groep mensen kon benoemen. Vanaf toen is dat woord ‘vlees geworden’ en zijn de allochtonen ‘onder ons gaan wonen’. De neutraal bedoelde beleidsterm is vervolgens onderhevig geraakt aan maatschappelijke processen en heeft daardoor ook een negatieve klank gekregen. Met name voor de mensen die we ermee bedoelen. In dat licht is het begrijpelijk dat de WRR nu voorstelt om het woord ‘allochtoon’ niet meer te gebruiken. Maar wat dan wel? De gedachte is ontstaan om voortaan te praten over ‘Turkse Nederlanders’ of ‘Marokkaanse Nederlanders’ enz.

Waren de 350.000 ‘Indische Nederlanders’, waaronder ik, die in de jaren 1950-1960 naar ons land kwamen, hun tijd dan eigenlijk ver vooruit? Toen was er nog geen sprake van ‘allochtonen’. Wij werden ook wel Indo’s genoemd. Vroeger zei mijn opa dat Indo eigenlijk een afkorting was: In Nederland Door Omstandigheden. Die grap vertelde ik afgelopen vrijdag tijdens een prachtig concert in het Hengelose Rabotheater aan het publiek. Massaal scandeerden ze die afkorting met onze muziek mee: 'Kita I.N.D. O.' Dat betekent: 'wij zijn allemaal In Nederland Door Omstandigheden'. En voor wie van ons geldt dat nu dan niet? Dus mijn voorstel zou zijn: weg met de allochtonen, wij zijn nu allemaal Indo’s!

De auteur is muzikant, tekstschrijver en componist en actief in de sociaal-culturele sector