Waarom koloniale straatnamen juist moeten blijven

Waarom koloniale straatnamen juist moeten blijven


OpinieHet willen dekoloniseren van onze straatnamen, bruggen, tunnels stoelt volgens Mark van Harreveld op een denkfout. Een standbeeld of straatnaam is een confronterend kijkje op het verleden.

DOOR: MARK VAN HARREVELD 18 NOVEMBER 2016, 17:00

Politieke beweging Denk is voor het dekoloniseren van onze straatnamen, bruggen, tunnels en musea, door kolonisatoren niet meer te vereren. Nu verdienen absurde verkiezingsprogramma's - en dat van Denk is dat voor een groot deel - niet te veel aandacht, maar de redenering is wijdverbreid, en stoelt op een denkfout. Namelijk dat het intact laten van een naam hetzelfde is als het vereren van die persoon. Want dat is het niet.

Schrijver en afrikanist
Standbeelden en straatnamen zeggen weinig over degene voor wie ze zijn opgericht of naar wie ze vernoemd zijn. Ze zeggen wel iets over de naamgevers, de tijd waarin zij leefden en de manier waarop men keek naar de te benoemen objecten.

Een standbeeld of straatnaam is al lang geen eerbetoon meer, maar een momentopname, een soms confronterende blik kijkje op de normen en waarden van toen.

Sporen van het verleden
Is het niet bijzonder om te zien hoe haaks die op de onze nu staan? Kun je de vergankelijkheid van ideeën en de evolutie van waarden beter verbeelden? Straatnamen zijn sporen van het verleden, die moet je niet uitwissen omdat mensen er aanstoot aan nemen of omdat het niet past in jouw emancipatoire of politieke agenda.

In 1966 vond niemand Coen controversieel en vernoemden we een tunnel naar hem, dertig jaar daarvoor richtten we een monument op voor onze andere nationale oorlogsmisdadiger Van Heutsz - een monument dat nu 'gecorrigeerd' is en nogal zouteloos het Monument Indië-Nederland heet - en nog verder terug vernoemden we hele Transvaalwijken naar Zuid-Afrikaanse Boeren, grondleggers van de apartheid.

Toen was dat normaal, nu is het ondenkbaar. Gelukkig maar, het zou niet getuigen van voortschrijdend inzicht, geestelijke ontwikkeling of moreel besef als dat niet zo zou zijn. Maar straatnamen van het tableau schrappen, en daarmee een oordeel over het verleden vellen: moeten we dat willen?

Boetekleed
Wat als we de Coentunnel omdopen? Laten we dan zien dat we ons niet identificeren met kolonialisme, oorlogsmisdadigers als Coen en Van Heutsz en de mensen die hen op een schild hesen? Dat wij aan de goede kant van de geschiedenis staan? Nonsens, niemand identificeert zich nog met het kolonialisme en haar beulen.

Met het schrappen van de naam Coen maak je het verleden niet ongedaan, evenmin neem je er 'de verantwoordelijkheid' voor. Het boetekleed aantrekken voor wat je voorouders deden, er excuses voor aanbieden, herstelbetalingen, is zinloos en lachwekkend. Erfzondes horen in de Bijbel, niet in een debat van weldenkende mensen.

Geschiedenis verdient een zo breed mogelijk referentiekader, maar laat het verleden en zijn sporen niet meebewegen met hedendaags sentiment. Bij een moreel gewenste en herschreven geschiedenis is niemand gebaat.

Plaquette
Laat die stenen des aanstoots dus vooral in de publieke ruimte liggen, blijf van het standbeeld van Coen af. Zet er ook een plaquette bij: Ja, wij vonden het toen heel normaal om een standbeeld op te richten voor onze koloniale massamoordenaars. Straatnamen mogen 'fout' zijn, maar voorzie ze van de nodige context.

En verwijs in nieuwe straten, pleinen, standbeelden en scholen naar die onderbelichte kant van de koloniale geschiedenis door ze te vernoemen naar Diponegoro, Joli Coeur, Hatta, Kapitein Broos of Soekarno. Zo hou je de geschiedenis ­levend, en de mensen bij de les die eruit te trekken valt.

Het wegpoetsen van ons onwelgevallige namen levert een botoxverleden op: gelikt, gewenst en correct. Onecht en ontdaan van smetten. Zoals rimpels in een gezicht het cv van een leven vormen, zo horen de wandaden van onze voorouders, hoe gênant en obsceen ook, bij onze geschiedenis en bij die van de slachtoffers van onze voorouders.

Parool