Kamer praat over verdwenen schepen Javazee

Kamer praat over verdwenen schepen Javazee

21-02-2018 04:07
ANP Politiek

De verdwenen Nederlandse oorlogsschepen in de Javazee zijn woensdagavond onderwerp van debat in de Tweede Kamer. De schepen gingen ten onder in de Tweede Wereldoorlog. De schepen, formeel oorlogsgraven, zijn vermoedelijk in 2016 illegaal geborgen en als oud ijzer verkocht.

De Kamer voelt ministers Ank Bijleveld (Defensie) en Ingrid van Engelshoven (Cultuur) aan de tand over de kwestie. Er is door Nederland en Indonesië onderzoek gedaan naar de verdwijning, maar in mediaberichten wordt de uitkomst betwijfeld.

Dit eerste onderzoek naar het verdwijnen van de Hr. Ms. De Ruyter, Hr. Ms. Java en Hr. Ms. Kortenaer leverde niks op. De schepen zouden zonder vergunning van de Indonesische autoriteiten op industriële wijze zijn geborgen. Wie dat heeft gedaan, is niet meer vast te stellen, aldus het rapport.

Inmiddels is er een tweede onderzoek aangekondigd. Nederland heeft Indonesië daarbij hulp aangeboden. Volgens Indonesische media zouden menselijke resten in een verzamelgraf zijn begraven. Opheldering hierover krijgen is een prioriteit voor het kabinet.

De drie schepen gingen met ruim negenhonderd zeelieden in 1942 ten onder. Dat gebeurde tijdens een slag met de Japanse marine.

RD

Kwestie Javazee: inzet van experts

Door NIELS RIGTER

Updated 2 uur geleden
21-02-2018, 07:06 in BINNENLAND


DEN HAAG - Na tijdenlang stilstand zit er weer beweging in het onderzoek naar de Nederlandse scheepswrakken die zijn verdwenen van de bodem van de Javazee. Nog deze week gaan Indonesische experts met personeel van de Nederlandse ambassade naar de plekken waar menselijke resten uit de wrakken zouden zijn gedumpt.

De experts kijken in havenstad Brondong of het aannemelijk is dat de botresten uit de oorlogsgraven afkomstig zijn en maken een inventarisatie van wat er verder moet gebeuren. Identificatieteams van Defensie staan in Nederland klaar om naar Indonesië te gaan om de resten te onderzoeken. Na identificatie ligt een herbegrafenis voor de hand.

Volgens Haagse bronnen is de afspraak de uitkomst van gesprekken met Indonesië over het wrakkenvraagstuk. Het is een stap vooruit, maar niet zo’n grote als Nederland zou willen. In de onderhandelingen bleven afspraken nogal eens steken op Indonesische bureaucratie, trots en historische gevoeligheden.

Tweede Kamer overlegt
Vandaag overlegt de Tweede Kamer met ministers Bijleveld (Defensie) en Van Engelshoven (Cultuur) over de Nederlandse marineschepen Hr.Ms. De Ruyter, Hr.Ms. Java en Hr.Ms. Kortenaer, die in de Tweede Wereldoorlog vergingen tijdens de slag tegen de Japanners in de Javazee. De wrakken werden een paar jaar geleden weggesleept en gesloopt voor oud ijzer, in een paar gevallen zelfs met vergunning van de Indonesische overheid.

Eerder onderzoek
Eerder gezamenlijk onderzoek van Indonesië en Nederland leidde tot de conclusie dat niet meer was te achterhalen wie de schepen had geborgen en wat er met de menselijke resten was gebeurd. Berichtgeving in onder meer De Telegraaf leerde dat het anders zat. Sindsdien praten Den Haag en Jakarta over heropening van het onderzoek.

Telegraaf

‘Indonesië gaf geen toestemming voor Nederlands onderzoek Javazee’

Nederland wilde zelf duiken op de plekken waar de verdwenen wrakken van Nederlandse oorlogsschepen in de Indonesische Javazee lagen, maar kreeg daarvoor geen toestemming van Indonesië. ‘Binnen enkele dagen’ wordt alsnog onderzoek gedaan door de Indonesische autoriteiten. Een medewerker van de Nederlandse ambassade kijkt daarbij mee.

Hanneke Keultjes 21-02-18, 20:27 Laatste update: 21:10

Dat zei minister Ank Bijleveld van Defensie vanavond in een Kamerdebat. Bijleveld benadrukte dat Indonesië geen toestemming weigerde. ,,Ze hebben niet op onze verzoeken gereageerd.” Uit een briefing door ambtenaren, voorafgaand aan het debat, bleek dat er meerdere keren om toestemming is gevraagd. Inmiddels staan er bergingsexperts klaar om Indonesië te helpen, die volgens Bijleveld ‘indien nodig morgen op het vliegtuig kunnen stappen’.

De kruisers Hr. Ms. De Ruyter en Hr. Ms. Java en de torpedobootjager Hr. Ms. Kortenaer vochten bij de slag om de Javazee in 1942 mee tegen de Japanse invasie en vergingen daar met hun bemanning. Sindsdien zijn het zeemansgraven voor ruim 900 gesneuvelde Nederlandse militairen, die in internationaal recht bescherming genieten. Eind 2016 werd duidelijk dat twee van de drie scheepswrakken compleet waren verdwenen, de Kortenaer was voor 80 procent weg. De schepen bleken illegaal geruimd.

Na onderzoek stelden de verantwoordelijk ministeries van Defensie, Buitenlandse Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat niet te achterhalen is wie de schepen heeft geruimd. De Tweede Kamer eiste opheldering over de voortdurende onduidelijkheid.

Zo wees CDA-Kamerlid Hanke Bruins Slot op de respectloze omgang met stoffelijk overschotten: ,,Op verschillende plaatsen in Indonesië liggen nu vuilniszakken met botresten.” Verschillende partijen vroegen om repatriëring van de menselijke resten en te herbegraven in Nederland. Bijleveld beloofde een ‘eervolle herbegrafenis’. ,,We moeten wel zeker weten dat het werkelijk om onze oorlogsschepen gaat en of er werkelijk sprake is van stoffelijke resten.”

De minister wilde niet ingaan op speculatie van Kamerleden op basis van berichten in Indonesische media. ,,Dat zorgt alleen voor meer onrust bij nabestaanden. We weten veel niet zeker.”

Vraagtekens
Ook werden er vraagtekens gesteld bij de behulpzaamheid van de Indonesische regering. ,,Het klinkt allemaal als we hebben niks gehoord, niks gezien, niks geweten”, vond fractieleider Henk Krol van 50Plus, die zich net als andere collega’s niet kon voorstellen dat de berging van zulke schepen onopgemerkt is gebleven. ,,Moeten we niet harder met de vuist op tafel slaan?”

Bijleveld begreep dat gevoel, maar stelde dat er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie. Eigenstandig onderzoek doen is volgens haar niet mogelijk. ,,Net zo min als Indonesië zelfstandig onderzoek kan doen in ons land.”

Uiterlijk in mei moet minister Bijleveld met een brief komen over de resultaten van het onderzoek dat binnenkort wordt uitgevoerd.

AD