Veel te veel moslims blijven passief

Veel te veel moslims blijven passief

OPINIE
Wim van Egmont– 8:58, 17 mei 2018

De moslim-gemeenschap nu heeft een heel ander probleem dan de Joodse gemeenschap toen, vindt Wim van Egmont. Hij woonde lange tijd in het Midden-Oosten en Indonesië waar hij als HR manager werkte voor multinationals.
Moslims zouden de 'nieuwe Joden' zijn. Vooral journalisten moeten wat mij betreft zeer kritisch zijn wanneer iemand die vergelijking maakt. Historisch gezien is er teveel op aan te merken. Joden waren zondebokken. Ze kregen de schuld van alle ellende van Duitsland, van hyperinflatie tot het verspreiden van ziektes.

Het verwijt richting moslims is geheel anders. Zij krijgen kritiek dat hun religie te vaak intolerant is, dat er te veel extremisten in hun midden zijn en dat de bredere moslimgemeenschap daar te weinig tegen doet. Dat is generaliserend, ten dele terecht, en ten dele onterecht. Maar anders dan Joden worden moslims geen zondebok gemaakt voor problemen die zij niet hebben veroorzaakt. Niemand verwijt moslims de bankencrisis of de vogelgriep. Ze worden op hun eigen religie en het daadwerkelijk handelen van hun medegelovigen aangesproken.

Schuld
Een andere historische analogie past beter. Er woedt een strijd om de ziel van de wereldwijde moslimgemeenschap. Ik heb jaren in het Midden-Oosten en Indonesië gewoond, er vrienden gemaakt. Ik heb het gebied vreselijk zien veranderen. Dat doet pijn. De meeste moslims zijn vredelievend, net als de meeste Duitsers in de jaren dertig. Maar net als veel Duitsers, geven veel moslims de wereld de schuld van hun problemen. Zoals de Duitsers het verdrag van Versailles hadden, zo kijken moslims naar het Sykes-Picot verdrag uit 1916 (dat het Midden-Oosten koloniaal verdeelde) en naar Israël, als de schuld van alles.

Net als in Weimar-Duitsland is er sprake van gekrenkte trots, een belabberde economie en zwakke leiders die de problemen niet de baas kunnen. En ook nu zijn er extremisten die dat uitbuiten. Zoals de NSDAP toen, zijn er nu Al-Qaida, IS, salafisten en de Moslim Broederschap die hun slag slaan. De vraag die moslims zich moeten stellen is dezelfde als Duitsers toen: volgen we deze extremisten, hun haat, intolerantie en schijnoplossingen, of verwerpen we ze en bestrijden we hen? Als moslimlanden de kant op gaan van Duitsland toen, dan komen ze tegenover de rest van de wereld te staan, waar de extremisten bewust op aansturen. De filosofie van de fundamentalisten is al even totalitair als van de fascisten. Die beheerst alle aspecten van het leven. En alles dat afwijkt wordt aangevallen. Andersgelovigen, muziek, bloot, homo's, liberalen, media en vooral afvalligen, de 'verraders'.

Dat laatste is misschien wel de sterkste parallel met fascisten: gematigde moslims die zich verzetten worden aangevallen, zowel in Arabische landen als hier. Extremisten beginnen altijd met terreur in de eigen groep. Om tegenspraak uit te schakelen en de leidende stem te worden van de hele groep.

Passief
Het meest beangstigend is daarom niet het groeiend aantal radicalen, maar vooral het aantal passieve moslims. Iets dat mij al opviel bij collega's in het Midden-Oosten. Nadat de zoveelste aanslag routineus is afgekeurd volgde er altijd een 'maar' of schouderophalen. In deze passiviteit, en soms zelfs een halve rechtvaardiging schuilt het echte gevaar.

Zoals de Duitsers het best gesitueerd waren om de nazi's tegen te houden, zo zijn andere moslims nu het best gesitueerd om de fundamentalisten tegen te houden. Zij weten het meest over hen, over de predikers, de financiering. Het zijn hun geloofsgenoten en soms vrienden of familie. Bestrijdt het, praat het niet recht en wees niet passief. Islamitische landen, hun leiders en alle individuele moslims hebben hier een verantwoordelijkheid.

Sommige moslims doen dat, maar het zijn er te weinig. Het is bovendien niet passend om wel acceptatie van de islam te eisen en niet tegelijkertijd hard te werken aan die hervormingen van diezelfde islam. Er is dus werk aan de winkel voor de moslimgemeenschap.

Trouw