1.900 Brabantse oorlogsdoden krijgen een gezicht

Medewerker Frank van Doorn van het BHIC geeft oorlogsdoden een gezicht. In zijn handen de eremedailles van Jo Moonen uit Vlijmen die het leven liet in Korea. Hij gebruikt voor zijn project Eregalerij van Brabantse gesneuvelden ook informatie die nabestaanden ter beschikking hebben gesteld. copyright Marc Bolsius

1.900 Brabantse oorlogsdoden krijgen een gezicht

DEN BOSCH - De vader van de jonge Jo Moonen uit Vlijmen weigerde toestemming te geven aan zijn zoon om als soldaat naar Korea te gaan. ,,Ik teken niet voor de hel voor jou", zei hij. Zijn zoon ging toch en kwam nooit meer terug. In 1952 restte zijn vader slechts postuum aan zijn zoon toegekende eremedailles. Diens lichaam werd nooit gevonden. Jo Moonen raakte in de strijd van het Nederlandse detachement voor de Verenigde Naties - het Regiment van Heutsz - in het noorden van Korea vermist.

Johan van Grinsven 02-06-18, 09:13


Het is maar één van de ongeveer 950 verhalen die de Schijndelse historicus Frank van Doorn (30) tot nu toe bij elkaar sprokkelde voor het digitale project 'Eregalerij van Brabantse gesneuvelden'. Als medewerker van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in Den Bosch op de voorlopige website brabantsegesneuvelden.nl van 1.900 Brabantse oorlogsslachtoffers een foto en hun verhaal te plaatsen. Het gaat dan om militairen en verzetsstrijders die omkwamen of burgers die uit represaille werden gedood, vanaf 10 mei 1940 tot nu, de Nederlandse missie in Mali.

Zijn informatie komt van nabestaanden, veteranen, uit literatuur, kranten en van ruim tachtig Brabantse heemkundeverenigingen. ,,Ik puzzel dat allemaal bij elkaar. We krijgen ook veel tot nu toe onbekende informatie, van mensen die soms decennia lang hebben gezwegen. Die ons soms voor ethische dilemma's plaatsen. Zo hoorden we van een veteraan dat kameraden van hem in Indië levend begraven waren door de vijand. Moeten we dat de nabestaanden laten weten?"

Weer mens maken
De slachtoffers van een naam en een geboorte- en sterfdatum weer mens maken. Vertellen wat hij mee heeft gemaakt, voor welke morele dilemma's hij stond. Dat willen BHIC en Van Doorn vooral. Het idee voor deze eregalerij komt overigens van BHIC-directeur René Bastiaanse. ,,De geschiedenis van oorlogshandelingen, strategieën en slagen, van politici, beleidsmakers, hoge militairen is doorgaans uitputtend gedocumenteerd. Met deze eregalerij maken we de geschiedschrijving completer en eerlijker. Dit zijn de mensen die het werk deden, voor de Nederlandse vrijheid zijn gestorven. Zij verdienen respect en dankbaarheid."

Scheepsjongen
1.900 Brabantse doden. De jongste in de eregalerij is de 15-jarige Eduard van Zon uit Waalwijk, die scheepsjongen was op koopvaardijschip SS Slamat, dat in 1941 geallieerde soldaten vervoerde van Griekenland naar Egypte. Het schip werd gebombardeerd, bijna duizend opvarenden gedood. De oudste in de galerij is de uit Breda afkomstige gepensioneerde KNIL-militair Antonius Bastiaansen, die in Nederlands-Indië vermoedelijk in een krijgsgevangenkamp is bezweken of misschien zelfs vermoord door de Japanners, alleen omdat hij oud-militair was.

En zo heeft Frank van Doorn, auteur van divers historische boeken, al tal van levensverhalen gereconstrueerd. Zoals van Jo Bergman uit Boxtel die in Indië per ongeluk door een kameraad werd doodgeschoten toen die zijn wapen aan het schoonmaken was. Of van de tien Brabantse krijgsgevangenen die op 3 mei 1945 op het schip Cap Arcona bij Lübeck omkwamen.

,,Toen de Duitsers de oorlog aan het verliezen waren, hebben ze concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg geëvacueerd. Kampgevangenen werden onder meer naar de Cap Arcona getransporteerd. Toen het schip vol was, werden de overgebleven gevangenen op het strand doodgeschoten. Eenmaal buitengaats bombardeerde de Britse luchtmacht het schip dat vervolgens zonk, niet wetende dat er kampgevangenen aan boord waren. Duizenden gevangenen stierven. Wie ongedeerd was gebleven, sprong overboord. Vele gevangenen werden alsnog doodgeschoten door Duitsers die veilig in de reddingsboten zaten."

17 vrouwen
Zijn werk is dankbaar werk, vindt Van Doorn. Dat hoort hij van veel nabestaanden terug. Het doel van BHIC: de herinneringen aan de gesneuvelden levendig houden, ook voor jonge generaties.  

1.900 Brabantse doden. Op basis van wat nu bekend is, weet Van Doorn dat het gros in de eregalerij mannen zijn tussen 20 en 25 jaar. 17 vrouwen zijn erin opgenomen, verzetsstrijdsters vooral. Hij hoopt dat de digitale galerij een levend document blijft, ook als het project in het najaar van 2019 eindigt, 75 jaar na de bevrijding van Brabant. Want nog niet elke Brabantse oorlogsdode zal dan een gezicht hebben.

Meer informatie welkom
BHIC is nog op zoek naar meer informatie en foto's van honderden Brabantse oorlogsslachtoffers. Bijvoorbeeld over onderstaande mensen.

Via de website van het project kan iedereen aanvullingen doorgeven.

BD