Oudste theologische opleiding van Indonesië bestaat 75 jaar

Geloof & Kerk
maandag, 9 november 2009

Oudste theologische opleiding van Indonesië bestaat 75 jaar
Uitdaging om geen studenten aan de staat te verliezen

Jakarta - De oudste theologische opleiding in Indonesië bestaat dit jaar 75 jaar. Huub Lems woonde de jubileumviering vorige maand bij en doet voor het Friesch Dagblad verslag van de ontwikkelingen aan de hogeschool. ,,De honger naar kennis van de theologie is groot in het land waar ieder een officieel erkende godsdienst dient te hebben.”

De Theologische Hogeschool Jakarta (STT Jakarta) vierde deze maand zijn 75-jarig bestaan. De wortels van de oudste centrale theologische opleiding in dit land gaan echter terug tot 1878 toen in Depok, halverwege het toenmalige Batavia (Jakarta) en Buitenzorg (Bogor), het Seminarie Depok zijn deuren opende. Met als doel lokale mensen voor het werk van zending en kerk op te leiden en voor te bereiden. Op een onderbreking van een paar jaar na, en een korte periode van vestiging in Bogor is de theologische opleiding sinds 1936 te vinden op haar huidige locatie schuin tegenover de plek waar Sukarno en Hatta in 1945 de onafhankelijkheidsverklaring voorlazen. Tegenwoordig is de hogeschool eigendom van zestien proptestantse kerken en van de Gemeenschap van Kerken in Indonesië.
Al is deze theologische hogeschool de oudste, hij is zeker niet de enige. Behalve de STT Intim in Makassar die de bedoeling heeft de kerken in oostelijk Indonesië te bedienen, hebben veel kerken hun eigen theologische opleiding opgezet. Er zijn honderden opleidingen van alle denominaties, inclusief de Bijbelscholen, in het land. Sinds een paar jaar is daar ook nog eens het fenomeen van de theologische staatsopleidingen bijgekomen.
Naar analogie van de met staatssteun opgezette islamscholen worden nu ook her en der christelijke theologische opleidingen van staatswege opgezet. Een forse uitdaging voor de aan kerken gelieerde opleidingen die studenten aan deze gesubsidieerde universiteiten verliezen.
De kerken erkennen overigens vaak niet het diploma en eisen een eigen stuk opleiding in de leer en wandel van de kerk alvorens iemand als predikant in hun kerk aan de gang mag. Ook Bijbelscholen en theologische opleidingen uit meer evangelicale, charismatische en pinksterkerk-kringen worden nogal gewantrouwd bij de meer traditionele opleidingen. Deze trekken eveneens behoorlijke aantallen studenten dankzij de subsidies (vanuit de kerken en geestelijke stromingen vanwaar deze opleidingen uitgaan) waardoor de student maar een lage of helemaal geen eigen financiële bijdrage hoeft te leveren.

Verandering
Wat er van zijn mag, het geeft aan dat de context waarin de STT Jakarta zijn werk moet doen behoorlijk aan verandering onderhevig is. Dat is ook logisch want in de drie kwart eeuw van zijn huidige bestaan heeft de STT die omgeving ook flink zien veranderen en zich daar steeds bij aangepast zonder wereldgelijkvormig te worden.
Contextualisatie is in dit verband geenszins een nieuw woord. Dominee prof. dr. Peter Latuihamallo, nu 91 jaar en behorend tot de eerste generatie Indonesische docenten aan deze opleiding, heeft vanaf het begin vanuit dit denken een bijdrage aan de ontwikkeling van een inheemse theologie geleverd. ,,Theologie is geen exacte wetenschap die zo maar los van de context kan opereren. De theologie heeft met de mens en de samenleving te maken, met de cultuur van haar omgeving te midden waarvan ze tot leven moet komen en moet worden ontwikkeld’’, verzekert mij de nestor van de Indonesische theologie.
Ook al brengt dat een profetisch geluid voort dat de kerken gemakkelijk in conflict met het heersende regime kan brengen, bijvoorbeeld in 1983 met dat van generaal Suharto. Overigens stonden ook de studenten van de STT Jakarta op de barricaden tijdens de straatprotesten die het einde van het tijdperk Suharto en het begin van een meer democratische republiek Indonesië inluidden. De traditie wordt zo door jonge generaties voortgezet.

Toonaangevend
Nog steeds is de STT een van de toonaangevende theologische opleidingen in het land. De geheel Indonesische docentenstaf is door de overheid geaccrediteerd om tot het niveau van promoties de opleidingen geheel zelfstandig te verzorgen en mag bijvoorbeeld ook in het hele land de examens voor godsdienstleraren afnemen en de diploma’s daarvan toekennen. Hele generaties van docenten aan de andere traditionele theologische opleidingen zijn alumni van de STT Jakarta en hetzelfde geldt voor menig kerkleider.
De ontwikkelingen in de andere theologische opleidingen zijn van dien aard dat die rol wel langzaam minder zichtbaar zal worden. Onverminderd wordt echter een hoge kwaliteit van theologisch onderwijs nagestreefd waarbij voortdurend contextualisatie het sleutelwoord zal blijven.
De honger naar kennis van de theologie is groot in het land waar ieder een officieel erkende godsdienst dient te hebben. Veel academici die in andere richtingen zijn afgestudeerd volgen een masteropleiding theologie, waardoor theologie niet uitsluitend het domein van dominees blijft. De rol van ouderlingen en diakenen is in de Indonesische kerken dan ook behoorlijk sterk en dat gaat om meer dan het invullen van die rol omdat een predikant domweg niet beschikbaar is. Het is de uitdaging voor de STT Jakarta in de komende jaren de predikanten op een mondiger kerk en een mondiger samenleving voor te bereiden. Want wat je ziet is dat kerkleden - met name in de grote steden - vaak een betere of hogere opleiding hebben genoten dan de predikant die hun voorganger is. In die zin moet de predikant zich dus steeds bijscholen om het mondige gemeentelid ook pastoraal en vanaf de kansel ‘van dienst’ te kunnen zijn.

Huub Lems werkt bij het Landelijk Dienstencentrum van de PKN en was bij het jubileum als afgevaardigde van de stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
Veel academici die in andere richtingen zijn afgestudeerd volgen een masteropleiding theologie

Friesch Dagblad