'Mama stuurde zoon cocaïne om ellende te overleven'
Schrijfster ontdekte dat de Eerste Wereldoorlog werd uitgevochten op Nederlandse cocaïne
NVT - Duizenden soldaten, ook Vlaamse, werden tijdens de Eerste Wereldoorlog vanuit de loopgraven aan de IJzer de dood ingejaagd op pure cocaïne. Het gevaarlijke goedje kwam uit een Nederlandse cocaïnefabriek. Dat ontdekte de Nederlandse schrijfster Conny Braam.
Conny Braam (61) heeft al twintig succesromans op haar palmares. Tijdens de research voor een nieuw boek stootte ze op iets vreemds. 'Ik was eigenlijk op zoek naar informatie over de opiumhandel uit Nederlands-Indië, maar ik las in een proefschrift over het Nederlandse drugsbeleid dat er in Amsterdam tussen 1900 en 1963 zoiets had bestaan als de Nederlandsche Cocaïne Fabriek. Geen mens die dat nog wist, wat vreemd is aangezien drugs echt wel een hot onderwerp vormen in Nederland.'
Nog vreemder werd het toen u ontdekte hoe groot die fabriek was geweest.
Conny Braam: 'De hele historie is onder de mat van de geschiedenis geveegd, want het ging niet om een achteraffabriekje. Ik stelde vast dat de Nederlandsche Cocaïne Fabriek na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog de grootste cocaïneproducent ter wereld was. Ik begon uit te zoeken hoe dat kwam en uiteindelijk was de enige conclusie dat het neutrale Nederland cocaïne leverde aan alle oorlogvoerende partijen: de Duitsers, Amerikanen, Engelsen, Fransen en natuurlijk ook de Belgen.'
De Vlaamse soldaten die in de loopgraven vochten, kregen dus ook cocaïne toegediend?
'Jazeker. Als je ziet hoe soldaten zich vanuit hun loopgraven, vaak over de lijken van hun gesneuvelde makkers, in het mitrailleurvuur van de vijand wierpen, dan kan het niet anders dan dat die jongens onder de cocaïne zaten. Het was al bekend dat soldaten een flinke kroes rum achteroversloegen voor ze een aanval inzetten. Ik kan daaraan toevoegen dat er in die rum ook een scheut cocaïne zat.'
Werd de verdeling van cocaïne aan het front geregeld door de legerleiding?
'Alle strijdende legers verdeelden op grote schaal vloeibare cocaïne onder hun soldaten. Velen wisten niet dat ze cocaïne kregen, maar ik kan me voorstellen dat je daar als frontsoldaat ook geen probleem van maakte. Om de ellende te verzachten was je allicht blij met elk wondermiddeltje.'
Werd cocaïne in die tijd als een wondermiddel beschouwd?
'In de tweede helft van de negentiende eeuw werd cocaïne voor het eerst uit cocabladeren gewonnen en aanvankelijk was het een bijzonder populair goedje. Men druppelde het in wijn, stopte het in hoestdrankjes voor kinderen, het werd gebruikt als verdovend middel bij de tandarts en aanvankelijk zat in Coca-Cola echte cocaïne. Zelfs Freud, aan wie men had gevraagd met cocaïne te experimenteren, was er laaiend enthousiast over. Tenminste, in het begin. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, waren de verslavende effecten genoegzaam bekend. Dat is nu net het erge: toch werden de soldaten ermee volgestopt. Op een bepaald moment waren er bij het Londense warenhuis Harrods zelfs flesjes met pillen te koop, waarvoor werd geadverteerd met: Een welkom geschenk voor uw familie aan het front.'
Bezorgde moeders stuurden hun zonen zulke flesjes op?
'Welke moeder zou dat niet doen? Cocaïne schakelt voor een stuk het beoordelingsvermogen uit, het neemt de angst weg, maar het maakt van mensen natuurlijk ook vechtmachines.'
Was het grootschalig toedienen van cocaïne bekend bij de mensen die in de Westhoek de oorlog bestuderen?
'Nee. Ik heb een tijd in Ieper onderzoek gedaan en daar veel hulp gekregen van het Documentatiecentrum van Flanders' Fields, maar daar waren ze niet op de hoogte. Naderhand heb ik er materiaal gevonden dat in die richting wijst, zoals die reusachtige doos in de medicijnkist van een Duitse legerarts waarop in grote letters Kokain staat.'
Heeft u een idee van hoeveel cocaïne in die fabriek werd geproduceerd?
'Alleen al rond de Eerste Wereldoorlog moet dat 300 tot 400.000 kilo zijn geweest. Miljoenen en miljoenen guldens heeft dat opgebracht.'
Wie is er rijk van geworden?
'De aandeelhouders van de fabriek. Het was een nv. Dat de Oranjes fortuin hebben gemaakt met opiumhandel, dat is bekend. Maar wie er achter die cocaïnefabriek zat, heb ik niet kunnen achterhalen. Maar het was wel een legaal bedrijf en de Nederlandse overheid heeft het jarenlang beschermd.'
Heeft Nederland dan de eerste oorlog die op drugs werd uitgevochten op zijn geweten?
'De fabriek leverde aan iedereen, ja. Bovendien dook het grootste probleem na de oorlog op. Half Europa was verslaafd. Extra pijnlijk als je weet dat het probleem al tijdens de oorlog bekend was en dat er tegen cocaïne werd geprotesteerd. Kijk maar naar Coca-Cola. Zij haalden al in 1904 de cocaïne uit hun drankje. Toch keek men de andere kant op toen Engelse soldaten met verlof door de straten zwierven en apotheken overvielen om toch maar aan hun dosis te geraken.'
Nieuwsblad.be