10-05-2007 / geschiedenis van jubileumwijk Wielwijk

Een verDiEPing: geschiedenis van jubileumwijk Wielwijk

Door Ron de Bruijn & Lisa Traarbach

Omstreeks 1970 waren alle woongebieden in Wielwijk af. Het Admiraalsplein krijgt langzaam zijn vorm. De sporthal die inmiddels weer is afgebroken, werd in 1968 opgeleverd.

Dordrecht – In Een VerDIEPing richten wij onze aandacht deze keer op de jubileumwijk Wielwijk. Dit jaar bestaat deze naoorlogse wijk vijftig jaar. We kennen Wielwijk vooral als gezellige multiculturele wijk, die een afspiegeling is van onze rijk gevarieerde samenleving.

Kijkend naar de geschiedenis van dit stadsdeel ontdek je hoe de wijk veranderd is. Niet alleen qua bebouwing, maar ook wat haar inwoners betreft. Wist u bijvoorbeeld dat de van oorsprong Indische immigranten in de jaren vijftig vanuit Indonesië vooral in deze wijk terecht kwamen? In deze tweedelige reeks stellen wij deze keer onze Indische Dordtenaren in Wielwijk centraal.

Stadje op zichzelf
In de collectie Geluid van het Stadsarchief Dordrecht/DiEP vinden we een interview uit 1957 met stadsarchitect Dirk Hol. Hierin gaat hij in op de filosofie achter naoorlogse stadswijken. Over Wielwijk zegt hij: “Die hele wijk die daar gebouwd wordt, dat is eigenlijk een heel stadje op zichzelf.” Hiermee bedoelde hij dat de bewoners van een wijk zich daar thuis moesten voelen, een kleine woongemeenschap met in het midden een centrum. In Wielwijk werd dit het Admiraalsplein.
Daaromheen werd hoge bebouwing ontworpen. De woonwijken zelf werden op hun beurt ook voorzien van een minicentrum in de vorm van een (voor auto’s onbegaanbaar) pleintje. Voor Dordrecht waren de flats rondom het Admiraalsplein de eerste woonhoogbouw in de stad. De bakkers in Dordrecht zagen niet zoveel in het hoogbouwplan. Zij klaagden dat zij met hun koopwaar de vele trappen op moesten lopen. Dit zou volgens hen ‘slecht voor het hart zijn’.

Hoogbouw en sloop
Sindsdien is er veel veranderd in de wijk. Op rijksweg 16 was in de jaren vijftig nauwelijks verkeer te bespeuren. Maar in de jaren negentig was de geluidsoverlast en de milieubelasting zo groot geworden, dat er langs de wijk een beeldbepalend geluidsscherm werd opgetrokken.
Ook waren de flats veertig jaar na oplevering aan vernieuwing toe. De in slecht korrelbeton opgetrokken gebouwen werden deels gerenoveerd. Momenteel is men in de wijk bezig met een grootscheepse herindeling, aangepast aan hedendaagse woonwensen. Delen (bijvoorbeeld de hoogbouw rondom het Admiraalsplein) zijn gesloopt en andere worden gerenoveerd.

Indische immigranten
Indonesië en Nederland zijn al eeuwen met elkaar verbonden. Al voor de Tweede Wereldoorlog waren er in Dordrecht Indische mensen te vinden, die vanuit Nederlands-Indië, veelal door gemengde huwelijken, hier terecht waren gekomen.
Na de oorlog was er door de onafhankelijkheidstrijd in Indonesië een grote emigratiegolf, Tussen 1946 en 1964 arriveerden in Nederland ruim 300.000 Indische Nederlanders.
In Dordrecht kwamen ook een hoop Indische immigranten terecht. Vóór de bouw van Wielwijk waren ze verspreid over de stad en gestationeerd in pensions in de binnenstad, zoals het Oranjehotel. Vanaf 1957 vestigden veel Indische gezinnen zich in de nieuwe wijk. Vanaf dat moment ontstond een bloeiende gemeenschap Indische Dordtenaren die vandaag de dag nog bestaat.
Tijdens de nieuwjaarstoespraak in 1958 van burgermeester Van der Dussen spreekt hij van zowel de opleving van de nieuwe wijk, als ook van de komst van nieuwe Dordtenaren: “Ik wil met grote nadruk stellen dat het onze dure plicht is ons het lot aan te trekken van de landgenoten die thans het directe slachtoffer zijn van de ontwikkelingen in Indonesië”.
Hij zegt toe dat de gemeente Dordrecht alle hulp waar nodig zal bieden om de Indische landgenoten onderdak te bieden. Over Wielwijk meldt hij dat in augustus 1957 meer dan vijfhonderd woningen opgeleverd zijn. Dit was nog slechts het begin, voor 1958 stonden meer dan 1200 nieuwe woningen in de planning.

Indorockband Tony & His Magic Rhythms met zanger Clarc Richard in actie tijdens een feestje in 1961 aan de Dorus Rijkersstraat in Wielwijk.

Indo-rock in Dordt
In dezelfde periode werd Nederland overspoeld met nieuwe muziekinvloeden. De Indische jongeren die met hun ouders uit het voormalige Nederlands-Indië waren gekomen, vermengden hun eigen cultuur en muziek met invloeden van gitaristen als Les Paul en Django Reinhardt. Ze speelden melodieuze gitaarmuziek. De nieuwe muziek sloeg ook aan in Dordt en bandjes schoten als paddestoelen uit de grond. De eerste Dordtse indo-groep werd in 1958 geformeerd en kwam uit Wielwijk. Tony & His Magic Rhythms maakten in 1961 hun eerste plaatje Tropic Memories. Het plaatje is natuurlijk ook opgenomen in de collectie Geluid van het Stadsarchief Dordrecht/ DiEP. Andere indo-rock bandjes uit Dordrecht waren onder andere The Rocking Swallows, Jumping Strings en The Desperates.

Het Indische kindergitaarduo Jack & Bill brachten bij Phonogram in 1963 de single Iene Miene Mutte uit.

The Blue Diamonds
Nederlands bekendste indo-duo The Blue Diamonds werd ook vaak gekopieerd. Zo waren twee Indische jongemannen die in 1958 met het gezin in Wielwijk neerstreken zeer geïnspireerd door deze muziek.
Slechts negen en elf jaar waren Jack & Bill Hoyer toen ze bekend werden als het gelijknamige gitaarduao. De kindsterretjes begonnen met een bestaand repertoire, maar brachten uiteindelijk ook eigen nummers uit, zoals de single Iene Miene Mutte. In totaal werden vijf singles geproduceerd. Dit duo was ook elders in het land succesvol. Gedenkwaardig is hun optreden in het voorprogramma van het legendarische concert van The Beatles in Blokker in 1964.
Muziek was onder de Indische Dordtenaren een belangrijk facet van hun leven. Door hun enthousiasme en eigen muziek wisten ze veel ‘autochtone’ Dordtenaren te inspireren. Dordtse jongeren begonnen ook in zulke bandjes mee te spelen. Deze muziekcultuur leeft nog steeds.

De eerste winkel die in 1958 in het nieuwe Wielwijk werd geopend was De Spar. Dit was een grote en modern ingerichte supermarkt opgetrokken onder de net opgeleverde Stuyvesantflat.

Dordrecht-West
In de tentoonstelling Dordt West Thuis Best, 50 jaar Wonen in Dordrecht-West, wordt aandacht besteed aan 50 jaar Wielwijk en haar inwoners. Door middel van woonvoorbeelden uit verschillende tijden, historische foto’s en filmbeelden, interviews met Wielwijkers en een activiteitenprogramma voor verschillende bevolkingsgroepen, geeft deze tentoonstelling een beeld van een leven in een modern opgetrokken stadswijk die momenteel volop in beweging is. De tentoonstelling is te bezoeken in het gebouw de Zilvervloot aan het Admiraalsplein. Dordt West Thuis Best is geopend tot en met 23 juni, van dinsdag tot vrijdag tussen 13 en 17 uur en op zaterdag van 10 tot 17 uur. Vrijdag 15 juni wordt een speciale Indische middag georganiseerd.
Over twee weken zoomen we in op een ander prettig facet van de Indische cultuur: de culinaire achtergrond. In het bijzonder willen we Dordrechts bekendste Indische winkel centraal stellen: Toko Y-Von, die al decennia in Wielwijk aan het Admiraalsplein te vinden is.
Hebt u opmerkingen of aanvullingen op dit artikel of suggesties voor deze rubriek? Mail dan naar activiteitendiep@dordrecht.nl


De Stem van het Weekend, vrijdag 11 mei 2007