'We gooien de geschiedenis weg'

'We gooien de geschiedenis weg'

VAN ONZE VERSLAGGEVER TOINE HEIJMANS − 02/10/13, 00:00
Stad en land reist hij af om de collectie van het Tropeninstituut tijdig ergens onder te brengen. De bibliotheekdirecteur is niet te benijden. De papierversnipperaar wacht.
Hans van Hartevelt heeft nog een maand de tijd om 700 duizend boeken en andere documenten aan de straatstenen te slijten. Daarna komen de 'papierhappers', zoals hij ze noemt: de containers, de versnipperaars en de ladderliften die de in 230 jaar bijeengespaarde bibliotheekcollectie van het Tropeninstituut grotendeels zullen vernietigen.

Een maand nog, dan is de bibliotheek definitief dicht en moet de monumentale ruimte leeg zijn die in 1910 speciaal voor de collectie is gebouwd. Er is geen geld meer. De subsidie voor het Koninklijk Instituut voor de Tropen stopt, en alleen de afdelingen die zichzelf kunnen bedruipen maken een doorstart. Daar hoort de bibliotheek niet bij. Voor de twintig mensen die er nog werken, onder wie directeur Van Hartevelt zelf, rest ontslag. Maar we werken door tot de laatste snik, zegt hij. 'We zetten alles op alles om de collectie ergens onder te brengen. Niemand hier neemt vakantiedagen op. Ik praat met iedereen die interesse heeft. En telkens hoor ik hetzelfde: we willen heel graag, we vinden het heel belangrijk, maar er is geen geld. Sorry.'

Zijn bibliotheek heeft een grote internationale naam en tien kilometer aan documenten: een miljoen titels in totaal. Te geef voor wie er goed voor zorgt. Voor een klein deel heeft hij een veilig heenkomen gevonden: het 'koloniale erfgoed' tot 1950 (90 duizend titels) is overgenomen door het Rijk en komt in bruikleen bij de Leidse universiteit, die zich ook over het kaartmateriaal ontfermt. De particuliere Stichting Centrum Medisch Erfgoed neemt 25 duizend boeken en duizend tijdschriften over, 'dat is echt een heel sympathieke club met een paar loodsen op een industrieterrein in Urk waar ze alles opslaan en toegankelijk maken wat met medische geschiedenis te maken heeft. Je gelooft je ogen niet als je het ziet, er zijn zelfs cardiologen en longartsen die willen helpen met sjouwen.' En er is een zekere hoop gevestigd op de Nationale Bibliotheek van Singapore en een investeringsmaatschappij uit hetzelfde land, die een oogje hebben op de collectie over biodiversiteit (90 duizend stuks).

Maar zelfs als dat lukt, blijft Van Hartevelt met 70 procent van de verzameling zitten. Hij reist al maandenlang stad en land af om zijn spullen te slijten, als was het een kofferbakverkoop. Nederlandse universiteiten, de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, bibliotheken in Duitsland, het Afrikamuseum in België, 'en elke keer is het verhaal: dit kan toch niet, deze collectie moet behouden blijven, hier moet toch een oplossing voor zijn. Maar het lukt niet. Soms kwamen we heel ver, de universiteit in Wageningen bijvoorbeeld wilde alles overnemen op het gebied van landbouw en voeding. We hadden vijf, zes gesprekken. Maar ook dat is uiteindelijk niet doorgegaan. We kunnen het niet aan, zeggen ze. De financiën. Altijd de financiën.'

Hij heeft nog geopperd de collectie tijdelijk onder te brengen in een archiefbunker bij Alblasserdam, 'totdat de wind weer uit een andere richting waait'. Dat zou hem de tijd geven om verder te onderhandelen met geïnteresseerden, en delen van de collectie verder te digitaliseren. Opslaan kost 70 duizend euro per jaar, plus de eenmalige verhuiskosten van twee ton - een bedrag waar een gemiddelde amateurvoetbalclub de schouders over op zou halen. 'Maar het gaat niet. Elk dubbeltje wordt nu omgekeerd op het Tropeninstituut. Er is gewoon nul geld. Ook niet bij de ministeries die erover gaan.' Hij weet dat een deel van de collectie als niet-interessant wordt gezien. Rapporten over ontwikkelingssamenwerking uit de jaren zeventig, afstudeerscripties. 'Maar dingen die nu van weinig waarde lijken, zijn dat straks misschien wel. Wij hebben de meest complete bibliotheek op het gebied van ontwikkelingssamenwerking vanaf de jaren zestig. Bij ons doen erosiedeskundigen onderzoek, omdat we kaarten hebben van de 18de eeuw tot nu zodat je precies kunt zien hoe de rivieren liepen. Alles gaat in samenhang verloren, de helft van wat we hebben is uniek materiaal. Dat komt nooit meer terug. We gooien de geschiedenis weg.'

Van Hartevelt werkt sinds 1982 in de bibliotheek. Nu mag hij er het licht uitdoen. De interim-bestuurder van het instituut zei hem dat het niet nodig was om tot de vernietiging door te werken en straks de containers en papierhappers te bestellen, maar wat moet, dat moet. 'Het voelt als persoonlijk falen. Het lukt me niet. Ik heb nooit gedacht dat het zo ver zou komen. Ik dacht: er is vast iemand die dit van de vuilcontainer gaat redden. Ik faal, de overheid faalt, het is een collectief falen.'

Gisterochtend had hij een klein succes: het Vredespaleis wil vierduizend boeken en honderd tijdschriften hebben over internationaal recht, vrede en veiligheid. 250 meter van de tien kilometer. Vandaag spreekt hij met het documentatiecentrum voor LatijnsAmerika, Cedla, over nog eens 500 meter documenten. Het is niet veel, zegt hij, 'maar ik ben blij met elk plukje dat een goed heenkomen vindt.'

Staatssecretaris Ben Knapen van Buitenlandse Zaken besloot in 2011 de subsidie aan het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) te stoppen. Het instituut zal zich alleen nog richten op renderende 'business-to-business activiteiten', staat in het reorganisatieplan van interimbestuurder Derk Vermeer. Daardoor is er geen ruimte meer voor het Tropenmuseum, het Tropentheater en voor de bibliotheek. Het museum krijgt van het Rijk een bedrag zodat het samen kan gaan met andere musea, het theater en de bibliotheek gaan dicht. Subsidie stopgezet

Peter Bouman plaatste dit op Facebook

Boeken van Tropeninstituut blijven behouden


10/10/13, 18:39 − bron: ANP

De bibliotheekcollectie van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) in Amsterdam zal niet verdwijnen. Een deel van de stukken komt in beheer bij de Universiteit Leiden. Het overige deel van de collectie gaat naar Urk en het Vredespaleis in Den Haag. .

Dat meldde minister Jet Bussemaker (Cultuur) donderdag in antwoord op Kamervragen. Het deel van de boeken dat naar Leiden gaat, is volgens haar van bijzondere cultuurhistorische waarde. Volgens de minister heeft ze een publieke zorgplicht voor dit deel van de collectie en handelt ze daar ook naar.

Het medische deel van de collectie gaat naar het Kennis- en Documentatiecentrum voor Medische Geschiedenis in Urk. Nog eens 4000 boeken over vrede en veiligheid gaan naar het Vredespaleis.

Volkskrant

Egyptenaren redden boeken Tropeninstituut



31/10/13, 05:18 − bron: ANP

UPDATE Ook het laatste deel van de boekencollectie van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) heeft een bestemming. De Bibliotheca Alexandrina in het Egyptische Alexandrië heeft zich ontfermd over 700.000 boeken, zo maakte het KIT bekend. Vandaag wordt de overname definitief getekend. .

De bibliotheek van het instituut, met ruim 1 miljoen titels, moet voor 1 januari 2014 sluiten. Slechts 2,5 procent van de boeken blijft achter in Amsterdam, een ander deel gaat naar de Universiteitsbibliotheek van Leiden. Ook wordt de collectie deels verspreid over een aantal andere musea en instanties in Nederland, zo werd eerder in oktober bekendgemaakt.

'Natuurlijk waren wij liever zelf doorgegaan met deze prachtige collectie. Wij mogen echter bijzonder tevreden zijn dat de collectie een goede bestemming vindt, gedeeltelijk in Nederland en gedeeltelijk in de beroemde Bibliotheca Alexandrina', liet directeur Hans van Hartevelt opgetogen weten. De Egyptische bibliotheek staat bekend als de oudste wetenschappelijke bieb ter wereld.

De Egyptenaren zullen nog dit jaar beginnen met het verhuizen van de enorme hoeveelheid boeken. In Alexandrië zullen ze de boeken digitaliseren en toegankelijk maken op internet.

Trouw