Hoe zullen komende generaties WO II herdenken?

Hoe zullen komende generaties WO II herdenken?
26-4-2010 10:53

Er zijn steeds minder mensen die de Tweede Wereldoorlog zelf hebben meegemaakt. Hoe zullen de komende generaties omgaan met de herdenking van de Tweede Wereldoorlog? Cultureel-antropologe Isobel Wijnberg beschrijft in een gastblog haar ervaringen en geeft haar visie op herdenken in de toekomst.


De Tweede Wereldoorlog, vijfenzestig jaar na de bevrijding. Voor mij heeft die oorlog zich weliswaar in de tijd verder verwijderd, maar door de nog steeds groeiende hoeveelheid verhalen en indringende beelden - vooral van de Holocaust - is die oorlog overweldigend geworden.

Hoewel er sindsdien in de wereld vele verschrikkelijke oorlogen plaats hebben gevonden en plaatsvinden, is de Tweede Wereldoorlog voor mij de moeder van alle oorlogen. Wellicht omdat deze oorlog op Europese bodem en in Nederland plaats vond, maar vooral omdat de Tweede Wereldoorlog voor mij, als babyboomer van 1948, deel uitmaakt van mijn geschiedenis. Zoals ik in de loop der jaren ben beïnvloed door de “tijdgeest”, is mijn beeld van de oorlog en de herdenking daarvan ook gaandeweg veranderd.

Tot mijn achtste jaar had ik nog nooit gehoord van de Tweede Wereldoorlog. Ik behoor tot de kleine generatie Nederlandse kinderen die na de oorlog in Indonesië zijn geboren en daar woonden tot de uitzetting van de Nederlanders door Soekarno vanaf 1956. Onze ouders hadden meestal wel een (familie)band met Indonesië, maar verbleven voor en gedurende de oorlogsjaren in Nederland. Na de oorlog waren zij druk bezig met de opbouw van een nieuw leven in het voormalig Indië.

‘Buitenkampers’
Over de Duitse bezetting werd niet gesproken. Ik kan me geen verhalen herinneren van ouders die in Japanse kampen hadden gezeten, of ervaringen hadden als “buitenkampers”. Misschien waren na de bevrijding de meeste kampgevangen en ook de Indische Nederlanders die buiten de kampen waren gebleven, naar Nederland vertrokken. Van de politionele acties heb ik weinig gemerkt. Ook van de gespannen politieke situatie door de breuk van Indonesië met Nederland merkte ik nauwelijks iets. Wij woonden in de Europese enclave Menteng in Jakarta en later in Kebajoran, in een Amerikaanse compound van Standard Oil, het bedrijf waar mijn vader werkte.

Toen ons gezin in november 1956 voorgoed terugkeerde naar “Holland” was er veel commotie over de opstand van Hongarije tegen de Sovjet Unie. Hier leefde de Koude Oorlog. Nog jaren daarna was mijn gedachte aan “oorlog” vooral verbonden met het Rode Gevaar. Met de kinderen uit de buurt speelde ik Geheime Dienstje met spionage, codeberichten en telefoons van Nivea blikjes verbonden met een touwtje. Voor mij was er in 1959 bovendien nog de dreiging van een invasie op de Hollandse stranden van Soekarno met zijn prauwen. Hij was immers boos op ons Nederlanders omdat we de Papoea’s tegen hem in bescherming namen.


Lees het artikel op weblogs.nos.nl