Video toont wreedheden van leger in Papua

Video toont wreedheden van leger in Papua
Geplaatst: 04 augustus 2010 17:02, laatste wijziging: 04 augustus 2010 17:19

door Robin McDowell
Papoea’s betogen in juni 2007 voor de Amerikaanse ambassade in Jakarta voor een onafhankelijk referendum over de toekomst van hun woongebied. Indonesië, dat zegt eindelijk een democratie te zijn, beperkt de rechten van de Papoea’s zeer. |foto AP/Irwin Fedriansyah


JAKARTA - Jakarta voelt zich in het nauw gedreven, nu een video op internet een gruwelijk licht werpt op de praktijken van Brimob, de veiligheidstroepen in de provincie Papoea.

De video (de beelden kunnen als schokkend worden ervaren)

Op videobeelden is te zien hoe een gevangene op een open plek in de jungle van Papua ligt, enkele momenten nadat paramilitaire agenten waarschijnlijk met een bajonet zijn buik hebben opengereten. Zijn ingewanden kronkelen uit het gat in zijn buik. Met het weinige leven dat hem nog rest, steekt Yawen Wayeni zijn arm in de lucht en zegt: ''Vrijheid! Papua.'' En dan nog eens: ''Vrijheid!'' Op het geluid van zijn zwakke stem, naderen gewapende officieren vanuit de schaduw. ''Zeg dat nog eens'', zegt er een uitdagend. ''Wat? Jullie krijgen geen van allen ooit vrijheid.''

Een jaar na de dood van de Papoea-activist circuleren op internet videobeelden die tonen hoe Indonesische troepen huishouden in Papua. Sinds de voormalige Nederlandse kolonie vijftig jaar geleden door een voorgekookte volksraadpleging door Indonesië werd ingelijfd, zijn ongeveer honderdduizend mensen gedood.

Laag pitje
De opstand in deze onrustige provincie, die op een laag pitje staat, blijft een gevoelige kwestie voor de regering in Jakarta. Buitenlandse journalisten, medewerkers van mensenrechtenorganisaties en academici wordt de toegang tot Papua ontzegd, waardoor het moeilijk is een goed beeld te krijgen van de situatie aldaar. Harkristuti Harkrisnowo, directeur-generaal van het Indonesische ministerie van Wet en mensenrechten, zei dinsdag niet op de hoogte te zijn van de video, maar beloofde die te onderzoeken.

''Hoewel ieder erover praat hoe Indonesië is veranderd na de tijd van Suharton, is dit gewoon moord'', stelt Richard Chauvel, docent aan de Universiteit van Victoria. De Australische wetenschapper heeft veel gepubliceerd over Papua. ''Deze kwestie herinnert ons eraan hoeveel hetzelfde is gebleven'', aldus Chauvel.

Marteling
Aanvankelijk hield de politie vol dat Wayeni was gearresteerd omdat hij gebouwen en voertuigen zou hebben vernield. Hij zou zich tegen zijn arrestatie hebben verzet, waarna hij in zijn been en buik zou zijn geschoten. Onderweg naar het ziekenhuis zou hij zijn overleden. Critici van de Indonesische regering worden in Papua nog altijd lange tijd achter slot en grendel gezet als zij hun overtuigingen op vreedzame wijze uitdragen, bijeenkomsten organiseren of separatistische vlaggen hijsen. Velen zeggen tijdens hun detentie te zijn gemarteld door toediening van elektrische schokken, slaag en brandwonden door sigaretten.

De regering, die Papua in 2001 een vorm van autonomie gaf, ontkent dat dergelijke martelingen plaatsvinden, maar Amnesty International concludeerde vorig jaar dat er wel degelijk sprake is van marteling, buitensporig geweld en executies door Indonesische militairen. Duizenden inwoners van Papua zijn de afgelopen maanden de straat op gegaan om te eisen dat kandidaten voor de provinciale verkiezingen ook uit Papoea afkomstig zijn. Politici in Jakarte verwierpen deze eisen als 'discriminatoir', waarna de spanningen toenamen.

Kloof
Sidney Jones van de International Crisis Group, een in Brussel gevestigde denktank, zegt dat regeringsleiders, op enkele uitzonderingen na, weinig begrip hebben van de vrijheidsbeweging op Papua. Tegelijkertijd zijn de Papoea's zelf geneigd de schuld te geven aan Jakarta ''voor alles wat er misgaat, zonder al te veel na te denken over wat ze zelf kunnen doen''. Die ''enorme kloof'' kan volgens haar alleen overbrugd worden door op hoog niveau het gesprek aan te gaan.

Anderen geloven dat druk van buitenaf nodig is. Vijftig leden van het Amerikaanse Congres hebben een brief ondertekend waarin ze zeggen dat er ''sterke aanwijzingen zijn dat de Indonesische regering genocide pleegt tegen de Papoea's'' en dringen er bij president Obama op aan deze zaak topprioriteit te geven. Inmiddels heeft Washington, mede om een dam tegen de invloed van China in de regio op te werpen, een tientallen jaren oud verbod op militaire hulp aan de beruchte en gewelddadige commando-eenheid Kopassus, die actief is in Papua, opgeheven.

Gebed
De zeven minuten durende video lijkt te zijn gemaakt door het Korps Brigade Mobil, of Brimob, de paramilitaire politie die Wayeni ook zou hebben gearresteerd. Wie de beelden op internet heeft verspreid, is niet bekend. ''Het is surrealistisch en gruwelijk toe te kijken hoe de zwaargewonde Yawan Wayeni antwoordt op pesterige vragen van Indonesische manschappen over zijn politieke overtuigingen'', aldus Phil Robertson, adjunct-directeur van de in New York gevestigde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

Wayeni werd op 3 augustus 2009 bij zijn huis in het jungledorp Matembu gearresteerd. Zijn vrouw zei dat hij met armen en benen aan een houtblok werd vastgebonden en dat hij werd gedwongen 'Vrij Papua!' te roepen. Daarna reten ze zijn buik open met een bajonet.

Verhoord
''Kijk, hij is moe'', zegt een officier in de video, terwijl de gevangene op de grond ligt. Ze vragen Wayeni of hij een atheïst is en noemen hem een 'wilde', wiens gebeden nooit verhoord zouden worden.

Vervolgens vragen ze hem hoe hij geloofde dat Papua zich ooit zou bevrijden van de Indonesische overheersing. Het bieden van medische hulp lijkt wel het laatste waar ze aan denken. Ondanks zijn lijden weigert de dodelijk gewonde man op te geven. ''Dit land is ons, het volk van Papua, beloofd door God'', zegt Wayeni als in een gebed. ''God, het lijden van het eenvoudige volk, er zijn er zoveel! Ze huilen, o God!''

Ned. Dagblad