Levensboek kweekt begrip

Levensboek kweekt begrip
door Rob Musters
rob.musters@bndestem.nl. vrijdag 07 januari 2011 | 09:09 | Laatst bijgewerkt op: vrijdag 07 januari 2011 | 11:08


Toos Sol-Jansen (links) werkt samen met begeleider Margriet Breurken aan het 'Levensboek'. foto Robert van den Berge/het fotoburo

ETTEN-LEUR - 'Levensboeken' kunnen ouderen helpen om het verleden te verwerken.

Toos Sol-Jansen (77) uit Etten-Leur voelt zich beter nu ze haar oorlogservaringen in het toenmalige Nederlands-Indië van zich af heeft geschreven. De boeken werden op initiatief van Avoord Zorg & Wonen vorig jaar oktober uitgedeeld. Sol-Jansen heeft haar verhaal inmiddels opgetekend.

De ellendige herinneringen zijn niet weg, want als de Etten-Leurse erover praat, krijgt ze het nog steeds te kwaad. Toch geeft het Levensboek verlichting. Sol-Jansen: "Ik zit nog vol van de oorlog, maar nu ik het heb opgeschreven voel ik me enorm opgelucht."

Sol-Jansen, geboren in Magalang op Java, vlakbij de Merapi vulkaan en het tempelcomplex Borobudur, woont in woonzorgcomplex Contrefort van Avoord Zorg & Wonen. Hier werden de boeken door Avoord uitgedeeld als onderdeel van het project Cultureel Buurten van Nieuwe Nobelaer. Een van de doelstellingen was 'het vertellen van verhalen' om menselijke verbanden in de relatief nieuwe wijk te leggen. En dat is gelukt, want door haar verhaal op te schrijven, heeft Sol-Jansen heel wat begrip gekweekt in haar omgeving.

Margriet Breurken (22), woonbegeleider van Avoord, besteedde samen met Sol-Jansen vele uren aan het boek. Breurken: "Het is arbeidsintensief, maar het werkt wel. Ik heb veel meer begrip gekregen. Als je hoort wat mevrouw heeft meegemaakt, dan is dat niet mis. Zo'n levensboek werkt door, want ook verpleegkundigen en andere betrokkenen leren haar nu beter kennen. De omgang is minder oppervlakkig. Je krijgt een betere band."

Het levensboek, gewoon verkrijgbaar in de boekwinkel, is gerangschikt op thema's als stamboom, vader, moeder, huis, school, werk, kleding, trouwen en kinderen en kan door de betrokkene zelf of met begeleiding ingevuld worden. Er is ruimte om persoonlijke ervaringen neer te pennen of om foto's of krantenartikelen in te plakken.

Soms is het pijnlijk om herinneringen te beschrijven, maar Sol-Jansen heeft er geen spijt van. "Toen de oorlog in 1940 uitbrak, werden we door de Japanners met vijf gezinnen in een huis gestopt. Vader werd afgevoerd naar een werkkamp. Sommige gebeurtenissen zijn zo erg, die zie ik nog levendig voor me. Toen we in het kamp werden ondergebracht, moesten alle vrouwen en kinderen in de regen naar buiten. De Engelse dokter wilde niet buigen voor de Japanners. Hij werd voor onze ogen doodgeslagen."

Sol-Jansen schiet vol, maar ze wil blijven vertellen. "Moeder had ons gewaarschuwd. Buig, buig, anders slaan ze je dood. Ik was toen acht jaar oud."

Sol-Jansen zat vier jaar in Jappenkampen en maakte de verschrikkingen van dichtbij mee. "Iedere dag werd er door een Japanse soldaat een koord met trouwringen binnengebracht. Dat waren de ringen van de mannen die waren overleden. Zo zat je iedere dag in spanning of de ring van je vader er tussen zat."

Vader Jansen, die voor de oorlog als leraar in Nederlands-Indië werkte, was te werk gesteld aan de Birma-spoorweg. Wonder boven wonder overleefde hij. Na de bevrijding verhuisde het gezin naar Nederland waar ze bij familie in Ulvenhout werden ondergebracht. Vader moest in 1947 weer les gaan geven in Indonesië, maar in 1951 komt de familie Jansen definitief naar Nederland. Toos kan weer naar school. Als Toos na verloop van tijd trouwt, vestigt ze zich in Breda. Twee jaar geleden is ze in Contrefort komen wonen, dichtbij haar dochter die al jaren in Etten-Leur woont. Sol-Jansen: "Etten-Leur is anders dan Indonesië. Toch verlang ik niet terug naar mijn geboortedorp. "

Meer informatie over levensboeken is te vinden op de website www.meme.nl

BNdeStem