Dodenherdenking, van Jakarta tot Loenen

Dodenherdenking, van Jakarta tot Loenen
Redactie − 04/05/11, 14:20

Vandaag denkt Nederland terug aan alle burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties zijn overleden. Om 20.00 uur zijn we daarom twee minuten stil om alle slachtoffers te herdenken. Maar er zijn vandaag nog veel meer momenten waarop er stilgestaan wordt bij 'de gevallenen'.

Op veel plaatsen in Nederland zijn er vandaag herdenkingen, zoals op de voormalige fusilladeplaats Waalsdorpervlakte in Den Haag, in de voormalige kampen Amersfoort en Westerbork, op militaire begraafplaatsen en op de Grebbeberg in Rhenen, waar in mei 1940 hevig werd gevochten.

Maar er is meer. In Vught vindt vanmiddag de Dodenherdenking Kamp Vught plaats, waar een van de winnaars van een gedichtenwedstrijd 'Dichter bij 5 mei' een gedicht zal voordragen. En in Aalsmeer zal een gedenkteken worden onthuld voor de Hell's Fury, een Amerikaans vliegtuig dat in 1943 neerstortte.

Stille tocht
In de grote steden zijn er altijd veel herdenkingsactiviteiten. In Rotterdam zal burgemeester Aboutaleb vanmiddag een krans leggen bij het verzetsmonument aan het Kruisplein. In Amsterdam wordt naast de herdenking op de Dam ook een stille tocht gehouden. Onder leiding van burgemeester Eberhard Van der Laan loopt een stoet van het Museumplein naar de Dam. Na de herdenking begint het theaterfestival Theater na de Dam. In 14 theaters worden voorstellingen opgevoerd in het kader van de dodenherdenking.

Verder zijn er herdenkingen op de Erebegraafplaats te Bloemendaal, Almere Stad (voor kinderslachtoffers van oorlogsgeweld of onderdrukking) en Leusden; de Dodenherdenking Kamp Amersfoort. In Hotel de Wereld in Wageningen, waar in 1945 de capitulatie werd getekend, is vanavond een receptie.

Culemborg
In Culemborg spreekt vanavond Grimbert Rost van Tonningen tijdens de dodenherdenking. Rost van Tonningen is de zoon van een berucht NSB-echtpaar. Het initiatief om hem te laten spreken wordt niet door iedereen op prijs gesteld. Een aantal bestuursleden van het lokale 4 en 5 mei comité zullen er dan ook niet bij zijn in Culemborg.

In het buitenland wordt ook volop herdacht, op de diverse erevelden. Zo zijn er herdenkingen bij Nederlandse oorlogsgraven in Hamburg, Düsseldorf, Londen, Oslo en Jakarta.

Politiek
Ook de politiek herdenkt vandaag. Politieke kopstukken hebben vanochtend in de hal van de Tweede Kamer kransen gelegd bij het nationaal monument Erelijst van Gevallenen. Onder anderen Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en premier Mark Rutte waren hierbij aanwezig. In sociëteit nieuwspoort sprak oud-minister Hirsch Ballin ter nagedachtenis van mensen die in bezettingstijd het leven lieten voor de vrijheid van meningsuiting. Minister Donner spreekt vandaag bij het ereveld in Loenen.

Fly-by
Elders in het land waren er vanochtend al herdenkingen. Rotterdam en de maritieme sector hebben woensdagochtend de 3300 opvarenden van de koopvaardij herdacht die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen. Dat gebeurde bij het koopvaardijmonument De Boeg aan de Boompjeskade in Rotterdam. In Holten was er een herdenking op de Canadese begraafplaats; en in Soesterberg deden vier F-16's van Vliegbasis Volkel een fly-by boven het Luchtmachtmonument.

Volkskrant

'Mijn moeder was 17, woog 28 kilo, en was nooit ongesteld'

'Anders dan veel mensen met vergelijkbare oorlogsverledens is mijn moeder mededeelzaam geweest. Zij riep beeldende herinneringen op, maar liet altijd ook merken dat zij iets niet onder woorden kreeg.' Dat zei schrijver Willem Jan Otten vandaag in zijn 4 meivoordracht 'Een eisprong in 1945' in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, voorafgaand aan de nationale herdenking op de Dam.


Willem Jan Otten. FOTO ANP

'Niet de honger, niet de ziektes, niet de vrijheidsberoving, niet het creperen was zo moeilijk om te herinneren, maar de ontreddering. En ze gebruikte nog een woord: ontwaarding.'

Otten zei dat het daar volgens zijn moeder uiteindelijk om draaide. 'Het punt waarop mensen gebroken werden en niet langer meer hun waarden overeind wilden of konden houden.'

Otten's moeder vertelde na de twee minuten stilte in 1960, toen hij acht jaar oud was en zijn broertje vroeg aan wie hij nu eigenlijk moest denken, over het kamp in Indië. Daar had ze met haar moeder en broers gezeten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze was zeventien en broodmager, slechts 28 kilo, toen ze uit het kamp kwam.

Door de ondervoeding en angst was zij nog nooit ongesteld geweest. ¿Ik begreep desgevraagd dat zij haar eerste eisprong pas eind 1946 heeft beleefd, toen zij, terug in Holland, genoeg was aangesterkt.'

In de Nieuwe Kerk kwamen 1700 genodigden bijeen, onder wie koningin Beatrix, prins Willem-Alexander, prinses Máxima en premier Mark Rutte. Naast de jaarlijkse voordracht klonk er muziek van onder anderen Willem van Merwijk en Henry Purcell, uitgevoerd door het Nationaal Kinderkoor.

Na de bijeenkomst in de kerk vindt de jaarlijkse herdenking plaats bij het Nationaal Monument op de Dam. Hier wordt stilgestaan bij alle burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland of waar dan ook ter wereld zijn omgekomen tijdens oorlogshandelingen of bij vredesmissies.

AD

woensdag 04 mei 2011, 20:15

Van Dodenherdenking naar Memorial Day
Grimbert Rost van Tonningen

Dit is de tekst van de bijdrage van Grimbert Rost van Tonningen tijdens dodenherdenking in Culemborg

Allereerst wil ik in deze persoonlijke bijdrage aan Dodenherdenking in Culemborg graag tot uitdrukking brengen dat:

ik géén zielig mens ben,
maar wel een zoon van beruchte nazileiders
voor de goede orde: nooit uit huis geplaatst
iemand, die terugkijkt op een rijk leven - met ups en downs - de moeite waard om het mee te maken:
die kansen heeft gegrepen, die iedereen vroeg of laat krijgt
en bedreigingen, zoals leven onder een belaste naam, een plek heeft gegeven
U hoeft mij NIET te zien als een oorlogslachtoffer. Ik weet niet zeker of tweede-generatie afstammelingen - in directe zin - dat uberhaupt kunnen zijn.

Wel kunnen mensen zich door groepsgedrag buitengesloten voelen. Dat geldt al ruim zestig jaar voor vele - mijns inziens onschuldige - NSB nazaten, die in tegenstelling tot wat mij wél werd geboden, onvoldoende mogelijkheden hadden om zich over hun problemen te uiten.

Ik ben door de stichting ‘Culemborg en Oranje’ uitgenodigd om over het thema ‘vrijheid’ te spreken. Daarvoor ben ik hen dankbaar én erkentelijk, want gelet op de negatieve - gelukkig ook positieve - reacties is daarvoor moed nodig.

Dodenherdenking in Nederland en persoonlijke vrijheid zou ik graag willen koppelen aan twee begrippen: verzoening en integratie


VERZOENING

Het leed van de Holocaust met 6 miljoen doden is waarschijnlijk met niets te vergelijken, het is ook verre van mij om dat te bagatelliseren. Ik wil hier vanavond mijn intense medeleven betuigen met de meer dan honderdduizend Nederlandse Joodse slachtoffers, die vaak op beestachtige wijze zijn vermoord.

Mijn gedachten gaan vandaag in het bijzonder uit naar hun nabestaanden, vaak in gedecimeerde families. Oók omdat velen van hen - begrijpelijk - moeite hebben met mijn aanwezigheid hier.

Ik wil ook graag mijn diep respect uitspreken voor die mensen, die hun leven hebben gegeven door zich te verzetten tegen tyrannie en willekeur. Die gevochten hebben voor de vrijheid van meningsuiting en democratie waarvan U en ik vandaag gebruik mogen maken.

Meer algemeen voel ik mee met de tallozen die onder de Duitse bezetting geleden hebben

Een oorlog creëert altijd winnaars en verliezers

De winnaars van wereldoorlog II zouden er - na twee-derde eeuw - goed aan doen niet hun doden te relativeren, maar wél het gevoel dat die vreselijke gebeurtenis nu nog steeds per se het herdenken voor iedereen zou moeten domineren. Er is ook veel ander leed.

Een beetje relativering ook omdat

Wij Nederlanders - na vijf jaar zelf bezet te zijn geweest - onmiddellijk weer een ander land wilden bezetten (Indonesië). Ruim 6000 vaak jonge Nederlanders lieten voor die zinloze operatie het leven.
100 000 mensen uit Jappenkampen werden na de bevrijding allerminst hartelijk verwelkomd; compensatie hebben zij nooit ontvangen.
Nog minder konden de minstens 150 000 Nederlanders, die door Duitsers gedwongen werden om in hun industrie te werken, op veel mededogen rekenen bij hun terugkomst.
150 000 NSBers, soms om onduidelijke redenen geinterneerd, werden na de oorlog zeer slecht behandeld, tienduizenden zijn in feite verhongerd. Daarmede vergoelijk ik geenszins de misdaden van hun leiders, waaronder mijn ouders.
‘Indische mensen’, waaronder Molukkers, die vooral begin van de vijftiger jaren met honderdduizenden naar ons land kwamen, waren allerminst van harte welkom, hoewel ze vaak onze zijde hadden gekozen.


Lees verder op de site van Pluspost

Comité betreurt verstoren herdenking
door Nicolai Lensen. vrijdag 06 mei 2011 | 10:07 | Laatst bijgewerkt op: vrijdag 06 mei 2011 | 10:20



De Grote- of Lebuïnuskerk aan het Grote Kerkhof in Deventer. foto Ab Hakeboom

DEVENTER - Het Vier Meicomité betreurt het verstoren, woensdag, van de dodenherdenking bij het Indiëmonument door de beierende klokken van de Lebuïnuskerk.

Bij het Indiëmonument 'De wachtende moeder', op het Grote Kerkhof bij de Waterstraat, worden jaarlijks op 4 mei de gevallenen van de oorlog in Nederlands-Indië herdacht. De plechtigheid heeft altijd plaats voorafgaand aan de algemene dodenherdenkingsplechtigheid bij het oorlogsmonument tegenover het Stadhuis.

De Indiëherdenking moest dit keer vroegtijdig worden afgebroken omdat de plechtigheid werd overstemd door vroegtijdig klokgelui. De toespraken konden nog doorgang vinden, maar tijdens de kranslegging, iets na half acht, begon het beieren. Dat hield vervolgens zo'n twintig minuten aan. Omdat het onmogelijk was om nog twee minuten stilte in acht te nemen, besloot de organiserende Stichting Indië-monument de plechtigheid af te breken. De aanwezigen spraken er schande van.

De klokken van de Lebuïnus luidden op verzoek van het Vier Meicomité. Die organiseert de algemene dodenherdenking bij het oorlogsmonument. Volgens het draaiboek moeten de klokken tussen 19.45 en 19.50 uur klinken. Dit is ook het moment waarop de stille tocht arriveert op het Grote Kerkhof. "Er is kennelijk iets misgegaan", zegt woordvoerder Vrielink van het Vier Meicomité. ,,Ik betreur het zeer dat de plechtigheid bij het Indiëmonument is verstoord. We gaan zeker naar dit incident kijken om herhaling te voorkomen."

Waarom de klokken van de Lebuïnus te vroeg en langdurig luidden, kon gisteren niet worden achterhaald. De koster kon gisteren niet bereikt worden voor commentaar. De algemene dodenherdenking bij het monument tegenover het Stadhuis verliep overigens zonder incidenten.

deStentor

Voorzitter 'Culemborg & Oranje' opgestapt
zaterdag, 21 mei 2011 10:43

Grimbert Rost van Tonningen tijdens zijn rede in Culemborg

De voorzitter van de stichting Culemborg & Oranje, Ebbo de Jong, is opgestapt. Dit naar aanleiding van commotie die ontstond over een toespraak die Grimbert Rost van Tonningen tijdens de laatste 4-meiherdenking hield.

De Jong heeft het bestuur van de stichting deze week per brief laten weten dat hij opstapt. Volgens hem verdient Culemborg een "eensgezind comité".

De Jong nodigde Grimbert Rost van Tonningen uit om tijdens de 4-meiherdenking in Culemborg iets te zeggen over het begrip vrijheid.

De voorzitter wilde hiermee een onderbelichte kant van de oorlog laten zien. Kinderen van NSB'ers zijn volgens hem ook slachtoffer.

Grimbert Rost van Tonningen is de zoon van de beruchte NSB'er Meinoud Rost van Tonningen (1894-1945). Hoewel hij altijd afstand heeft genomen van de politieke standpunten van zijn ouders lag de aanwezigheid van zoon Grimbert toch erg gevoelig in Culemborg. Twee van de acht bestuursleden van de stichting Culemborg & Oranje woonden de toespraak van Rost van Tonningen uit protest niet bij.

Voorzitter Ebbo de Jong werd bedreigd nadat bekend werd dat hij Rost van Tonningen had uitgenodigd. Hij ontving onder meer haatmails en er werden intimiderende berichten ingesproken op zijn voicemail.

historiek.net