22 september 2011 t/m 15 januari 2012: Indië in scène - Fotostudio O. Kurkdjian & Co (1888-1936), Tropenmuseum

Indië in scène - Fotostudio O. Kurkdjian & Co (1888-1936)

22 september 2011 t/m 15 januari 2012

Geïdealiseerde beelden van een idyllisch mooi Indië





Ruisende palmbomen aan het strand, ontspannen werkomstandigheden op rijstvelden, een tevreden bevolking onder de felle tropenzon. Ruim honderd foto’s tonen Indië als tropisch paradijs, verleidelijk en tegelijkertijd bedrieglijk. De befaamde fotostudio van Ohannes Kurkdjian liet niets aan het toeval over; de gefotografeerde voorstellingen werden volledig geënsceneerd.

Ohannes Kurkdjian

De van oorsprong Armeense fotograaf Ohannes Kurkdjian (1851-1903 opende in 1888 een fotostudio in Soerabaja. De studio was al snel een wereldwijd succes. Zijn vrije werk - foto’s van landschappen en belangrijke gebeurtenissen, als de kroningsfeesten in 1898 en de uitbarsting van de vulkaan Kloet in 1901 - was enorm populair bij het grote publiek. Zijn beelden werden in hoge oplages gedrukt in publicaties en op schoolplaten en belandden in menig fotoalbum als herinnering aan een verblijf in Indië

Zorgvuldig geconstrueerde beelden

Deze populariteit zorgde ervoor dat Kurkdjians foto’s jarenlang in belangrijke mate het romantische beeld van onze voormalige kolonie Nederlands- Indië bepaalden. Tijdens fotosessies wist Kurkdjian de werkelijkheid op een meesterlijke manier naar zijn hand te zetten. Zijn zorgvuldig geconstrueerde beelden tonen een omgeving waarin hard wordt gewerkt, maar bloed zweet en tranen ontbreken. De poserende inheemse bevolking ziet er niet alleen tevreden, welvarend en weldoorvoed uit, maar ook exotisch en romantisch. De koloniale overheersing lijkt hen bijna goed te doen.

Ander daglicht

Door Kurkdjians manipulatie van de werkelijkheid te ontrafelen en kritisch te kijken naar de composities - die zijn terug te voeren op de romantische schilderkunst van de negentiende eeuw - zal het gedateerde, romantische beeld van koloniaal Nederlands-Indië in een ander daglicht komen te staan.

Foto's uit de studio zijn nu te vinden in tal van (inter)nationale musea en privécollecties. Dit is de eerste overzichtstentoonstelling van het werk van Kurkdjian en fotografen uit zijn studio.

Tropenmuseum

Hovhannes of ook wel Ohannes genaamd, was tevens een beroemde portretten fotograaf en menig "voorname" familie (Europees en Indisch) in voormalig Nederlandsch Indië heeft zich in statie vorm door hem laten fotograferen.
Zijn studio vervaardigde ook geboortefoto's van baby's, welke veelal door de opdrachtgevers als aandenken aan belanghebbenden werden verstrekt.

Donderdag 22 september | Wereldomroep.nl is de website voor Nederlandstaligen in het buitenland, expats en emigranten.

Foto-expositie Nederlands-Indië: lieflijk en exotisch

Gepubliceerd op : 22 september 2011 - 9:52 am | door Hagar Jobse (© O. Kurkdjian & Co, Tropenmuseum)


Een rijstveld, een regenwoud of een strand met vissers en palmbomen. Wie de fototentoonstelling 'Indië in scène' bezoekt, waant zich even in een tropisch paradijs. De beelden zijn divers, maar elk tafereel is even lieflijk en sereen. Het Tropenmuseum in Amsterdam toont de voormalige Nederlandse kolonie op haar mooist.

De fotograaf Ohannes Kurkdjian opende in 1888 een fotostudio in Soerabaja, de hoofdstad van Oost-Java. In deze studio speelden de van oorsprong Armeense fotograaf en zijn medewerkers een spel met de werkelijkheid. Ze toonden Nederlands-Indië zoals de Nederlander het destijds graag zag: exotisch, mooi en bovenal vredig.

Het minder rooskleurige Indië is in die beelden ver te zoeken. 'Schoonheid stond centraal in de fotostudio van Kurkdjian', legt Anouk Mansfeld van het Tropenmuseum uit. 'De beelden worden opgebouwd volgens bepaalde regels van compositie. Dat vonden mensen aantrekkelijk om naar te kijken. Of dit beeld overeenkwam met de werkelijkheid, vroeg men zich destijds niet af.'

Nostalgische beelden
Hoewel de foto’s dateren uit eind negentiende en begin twintigste eeuw, zijn sommige taferelen nog steeds herkenbaar. 'De tentoonstelling bevat een foto van een strand met vissers en palmbomen. Die zou je nu ook in een reisgids kunnen vinden', zegt Mansfeld. 'Je neemt de mooie, nostalgische beelden mee omdat je die als herinnering wilt koesteren.'

Zie foto's op de site van RNW