Indonesië maakt toch geen vuist tegen extremisme

29-05-2012
Indonesië maakt toch geen vuist tegen extremisme

Makassar - Het leverde zulke mooie krantenkoppen op, eerder dit jaar: gematigd Indonesië komt eindelijk in opstand tegen het moslim-extremisme.


Jacco Hupkens

Nadat een groep lokale leiders in Kalimantan kopstukken van moslimorganisatie fpi de weg had versperd, vonden elders in het land grote demonstraties plaats om die ontwikkeling te steunen: Indonesia Tanpa fpi, Indonesië zonder fpi. Die afkorting staat voor Front ter Verdediging van de Islam, en in tegenstelling tot terreurgroepen als Jemaah Islamiyah (bekend van de bommen op Bali) opereert het als eenvoudige knokploeg: eetstalletjes aanvallen waar eten wordt verkocht tijdens de ramadan, bars aanvallen waar alcohol wordt verkocht - dat werk.

Even leek die club in de verdediging gedrongen, maar ze heeft haar kracht hervonden. Onlangs verhinderde ze al een lezing in Jakarta van de progressieve Canadese moslimactivist Irshad Manji, nu is ze erin geslaagd een van de grootste popsterren ter wereld uit de hoofdstad weg te jagen. Lady Gaga zou komende zaterdag optreden voor ruim vijftigduizend mensen, maar afgelopen zondag bleek dat de organisator het niet meer vertrouwde: de fpi had gedreigd met 'chaos' als de show door zou gaan, honderden aanhangers van de groep demonstreerden al enkele weken tegen Gaga's komst. De Amerikaanse artieste zou volgens hen alleen maar komen om 'de geest van Satan naar ons land te brengen'.

Waarom precies Gaga het moest bezuren is onduidelijk: dit voorjaar konden bijvoorbeeld haar landgenoten Erykah Badu (met het Arabische woord 'Allah' op haar schouder getatoeëerd) en de bloot geklede Katy Perry (bekend van I Kissed a Girl and I Liked It) probleemloos optreden in Jakarta. Als een wannabe-Madonna speelt Lady Gaga in clips en optredens een raadselachtig spel met religieuze symbolen en seksualiteit, en dat leverde bijvoorbeeld in Zuid-Korea ook problemen op met christelijke groepen. Maar elders werd haar show niet geannuleerd na bedreigingen.

Progressief Indonesië schaamt zich nu dood. 'De rest van de wereld zal Indonesië zien als een land waar de vrijheid van meningsuiting bedreigd wordt', vertelde politicoloog Otho Hadi van de Universiteit van Indonesië zondag aan The Jakarta Post. Mensenrechtenorganisatie Setara heeft het over een 'afnemend vermogen van de staat om grondwettelijke vrijheden te waarborgen'. De politie durft de fpi niet aan te pakken, de regering durft zich er niet (voluit) tegen uit te spreken.

Islamisme is niet populair in Indonesië: strenge moslimpartijen halen bij verkiezingen nog geen tien procent van de stemmen en de meeste moslims zien de fpi als gevaarlijke 'anarchisten'. Maar al is de Indonesia Tanpa fpi-beweging inmiddels wel uitgedoofd, na wat ophitsende woorden laten extremistische moslims zich nog steeds makkelijk met honderden tegelijk de straat op sturen.


groene.nl

ons Lady Gaga-soap

'Gematigde moslims in Indonesië zijn te stil'

Redactie − 31/05/12, 15:07 − bron: IPS

Het afzeggen van Lady Gaga, die komende zondag in Jakarta zou optreden, heeft tot een heftig debat geleid in Indonesië. Laten de autoriteiten hun oren hangen naar moslimextremisten?

Ze zouden het concert verstoren, hadden de mannen van het Islamitische Verdedigingsfront (IVF) aangekondigd. Het was namelijk een 'pornografische' show van de 'boodschapper van de duivel', die tegen de lokale cultuur inging. De politie laste daarop het concert om veiligheidsredenen af. Maar niet alleen het Front, ook de raad van Ulema's en andere geestelijke leiders protesteerden tegen de schaarse dracht van Lady Gaga.

Weerbaar
Terwijl de grote media boos reageerden op het afzeggen van het concert in een vrij land, wijst een aantal gematigde moslims op een meer fundamentele tekortkoming: de regering doet te weinig om Indonesiërs cultureel besef bij te brengen. Dat maakt ze te weinig weerbaar tegen zowel de entertainmentindustrie als extremisme.

De Indonesische cultuur is sterk beïnvloed door de islam, zegt Fuad Mahbud Siradj, hoofd van het Centrum voor Islamitische en Staatsstudies aan de Paramadina-universiteit in Jakarta. "Maar door het onderwijssysteem van vandaag zijn jongeren hun eigen cultuur en waarden vergeten. Ze vinden alleen de technische vaardigheden belangrijk die ze op school leren. Ze hebben daardoor een heel arm cultureel bewustzijn."

Een ticket voor Lady Gaga kostte een gemiddeld maandsalaris. Als tieners dat zomaar uitgeven, is dat zorgwekkend, vindt Wenny Pahlemy van het Habibi Centrum in Jakarta. "De regering moet een actieve rol hebben in het reguleren van boodschappen die onbehoorlijke waarden bevatten. Maar de regering heeft zich overgegeven aan de entertainmentindustrie, waar het geld alles bepaalt."

Met goede standaarden zou de regering dit soort problemen kunnen voorkomen, denkt Wahyutama, docent communicatie aan de Paramadina-universiteit. "Dan zouden ze makkelijk richtlijnen hebben kunnen stellen aan de organisatoren. Als ze daarmee instemt, moet het concert doorgaan." Overigens meldden media dat de organisatoren hebben gepraat over aanpassingen van de show, maar dat het management van Lady Gaga geen concessies wilde doen aan religieuze conservatieven.

Als een bepaalde cultuur wordt gezien als bedreiging, dan moet de regering vooral stimuleren wat wel goed is, vindt Iwan Awaluddin Yusuf, docent communicatie en media-onderzoekers aan de Islamitische Universiteit van Indonesië. "De regering zou een strategisch plan moeten uitvoeren om Indonesische muziek te ontwikkelen, rijk aan lokale kunst en lokale waarden, zodat jongeren dat leuk gaan vinden."

Extremisme
Maar jongeren zijn net zo goed te weinig weerbaar tegen extremisme, vinden anderen. Groepen zoals het IVF zijn de laatste maanden steeds actiever geworden in hun aanvallen op café's, bordelen of op moslimschrijvers die te liberaal zijn. Zo verstoorde het Front eerder deze maand een bijeenkomst met de Canadese moslimauteur Irshad Manji, die sprak over seksuele vrijheid.

Manji is verbaasd over de opkomst van dit soort groepen in het pluralistische Indonesië, vertelde ze in de Jakarta Globe, en volgens haar moeten moslims die klagen over het imperialisme uit Amerika nu waken voor een imperialisme dat uit Saoedi-Arabië komt.

"De meeste Indonesiërs praktiseren een gematigde vorm van de islam", zegt Pahlemy, "maar helaas blijven de meeste van hen stil."

Volgens Siradj heeft de nadruk op wetenschap in het onderwijs ertoe geleid dat kennis over de islam alleen van traditionele kostscholen komt. "Die scheiding geeft het extremisme de kans om te groeien", zegt hij, "want studenten op algemene scholen hebben heel weinig kennis over de islam".

Wahyutama is het daarmee eens. Veel moslims geloven dat de regering hen in de steek heeft gelaten. "Daarom kijken ze naar instantoplossingen, omdat ze teleurgesteld zijn."


Trouw