Geschiedenis Indische Harderwijkers vereeuwigd voor nageslacht 11-07-2012 09:21
Foto: Walter Dunsbergen HARDERWIJK- Nadat Nederland op 27 december 1949 onder internationale druk de Indonesische onafhankelijkheid erkent, komen duizenden Indische Nederlanders in de jaren daarna naar Nederland. In hun geboorteland zijn ze ongewenst. Rond de honderd gezinnen vestigen zich in Harderwijk in nieuwbouwwijk De Tinnegieter. Hun verhalen zijn nu opgetekend in boekvorm. Initiatiefnemers Theo Bakker, Geeske Hollander en Otto Büttner vertellen waarom.
door Walter Dunsbergen
Het begint allemaal met een column op Harderwiek.nl van Renske Jansen. Ze schrijft over haar grootouders, opa en oma Verhoeve. "Waar zijn eigenlijk al die Indische mensen gebleven?'', zo vraagt zij zich af. Moeder Geeske Hollander gaat met deze vraag naar de Oudheidkundige Vereniging Herderewich en komt in contact met Theo Bakker. Samen met webdesigner Otto Büttner wordt het plan opgevat om de laatst nog levende eerste generatie Indische Nederlanders hun verhaal te laten vertellen.
Er wordt een namenlijst gemaakt en gebeld met mensen die het kunnen navertellen. Dat het verleden nog dagelijks spreekt en moeilijk te verwerken is, blijkt uit het feit dat niet iedereen wil praten. "Het is eigenlijk een verhaal vol verdriet'', begint auteur Theo Bakker. Ze werden daar aangezien als landverraders en collaborateurs. Ze heulden met de Nederlanders, met de vijand. Indonesië zei: 'Wij willen hen hier niet'. Je moet je toch voorstellen dat die mensen in de bloei van hun leven waren. Ze stonden aan het begin om een gezin te stichten of hadden dit net gedaan.''
In 1949 komt de eerste migratiestroom op gang. Na een bootreis van vier tot zes weken is het, eenmaal aangekomen in Nederland, geen gespreid bedje. "Hier in Nederland konden mensen hun verhaal niet kwijt'', vindt Bakker. ''Nederland had net zijn oorlogsverleden achter de rug met de hongerwinter en Jodenvervolging. Het was de tijd van de wederopbouw. Velen hadden geen tijd om naar het Indische verhaal te luisteren.''
Bovendien moeten de Indische Nederlanders wennen aan een nieuw land met nieuwe gewoonten en een ander klimaat. Geeske Hollander: ''De eerste keer dat mijn familie sneeuw zag in Nederland vonden ze heel apart. Dat hadden ze nog nooit meegemaakt.'' De mannen die veelal gediend hebben in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL), vinden werk in een van de vele Veluwse kazernes. Veel voormalige KNIL-militairen die overstappen naar een legeronderdeel, raken een aantal van hun strepen kwijt. Een pijnlijke en moeilijk te verteren degradatie.
Daarnaast is er de lagere levensstandaard. Zijn het in Nederlands-Indië de ruime huizen met personeel, in Harderwijk wordt het krap in een rijtjeshuis in de kou. Gezinnen met tien kinderen zijn geen uitzondering. ''Hoe vaak mijn opa en oma wel niet vertelden hoe ze hun mooie huis achter moesten laten'', vertelt Geeske. ''Ze hadden baboes (bediendes). Zij mochten nooit eten koken, want ze vertrouwden de baboes niet, voor hetzelfde geld werden ze vergiftigd. Daar was men bang voor. Verhalen over alles wat er in de tuin groeide. Exotische vruchten hingen daar gewoon in de tuin. En eten koken. Iedereen was welkom. Altijd.''
De Indische Nederlanders hebben letterlijk alles achter moeten laten. Geeske: ''Mijn moeder heeft foto's van 1936 toen ze nog een baby was. Ze hebben toch overal foto's uitgehaald, want ze hadden maar een beperkte bagage wat ze mee kon nemen. Toen heeft ze alle foto's losgehaald en in de handbagage meegenomen. Dat waren haar herinneringen. Die mocht ze niet kwijtraken.''
Naast het boek 'Hoe de Indische Nederlanders naar Harderwijk kwamen' hebben de initiatiefnemers ook een website. Otto Büttner: ''Wij vonden het ook leuk om er een interactief project van te maken. Er zijn natuurlijk heel veel mensen die in de tussentijd uit Harderwijk zijn vertrokken maar nog wel een binding hebben. Het zou best leuk zijn wanneer die mensen op een of andere manier weer contact met elkaar kunnen krijgen en een beetje terug kunnen kijken. Dan is een website een heel leuk middel.''
De website slaat nu al aan. ''We hebben nu al tweeduizend bezoekers gehad'', vertelt Büttner. ''De site is nog maar net in de lucht. Er zijn maar twee factoren bij waar de lezer rekening mee moet houden en er ook op willen staan. Ze moeten een Indische afkomst hebben en ze moeten een link hebben met Harderwijk of er nog wonen.''
Er zijn 750 boekjes gedrukt, waarvan er al bijna 300 stuks verkocht zijn. Het boekje kost 15 euro en is te bestellen op: www.indischeharderwijkers.nl
De boekpresentatie vond plaats op vrijdag 6 juli 2012 in restaurant De Oude Drukkerij, Vijhestraat 3, Harderwijk. Speciaal voor deze middag trad ook de Indische meidengroep Hearts of Soul op. Deze oud-inwoners van Harderwijk namen in 1970 voor Nederland deel aan het Eurovisiesongfestival met het liedje Waterman.
hetkontaktveluwsnieuwsblad.nl 
di 3 jul 2012 - 14:59
