De overdracht van Nederlands-Nieuw-Guinea, een serie van het Ref. Dagblad

Bijna oorlog met Indonesië om Nederlands-Nieuw-Guinea

11-08-2012 09:06 | gewijzigd 11-08-2012 09:11 | L. Vogelaar



De Indonesische minister Soebandrio in 1962 tijdens de ondertekening van het akkoord waarin Nederland Nieuw-Guinea noodgedwongen afstond. Rechts Ellsworth Bunker, de diplomaat die de onderhandelingen leidde. foto ANP


Nederland bevond zich vijftig jaar geleden op de rand van een koloniale oorlog. Het conflict over het bezit van Nieuw-Guinea ging naar een hoogtepunt: Indonesiërs en Russen stonden op het punt het eiland aan te vallen. Op de valreep kwam er een verdrag tot stand: Nederland raakte zijn laatste stuk ‘Indië’ kwijt. De Papoea’s bleven achter.


Na de onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië tussen 1945 en 1949 blijft één gedeelte van Nederlands-Indië in Nederlandse handen: de westelijke helft van Nieuw-Guinea behoort nog tot 1962 tot het Koninkrijk der Nederlanden. De oostelijke helft is Australisch.

Binnen een jaar nadat Indonesië op eigen benen is komen te staan, moet het met Nederland overeenstemming bereiken over de toekomst van Nieuw-Guinea, zo wordt er afgesproken. Binnen dat jaar is Nederlands-Nieuw-Guinea deel van Indonesië, zegt de Indonesische president Sukarno zelfverzekerd.

Zo eenvoudig is het echter niet. Nederland is diep teleurgesteld door de handelwijze van de Indonesische regering kort nadat de onafhankelijkheid van dat land wordt erkend: Sukarno verbreekt de afspraken al snel, onderdrukt bevolkingsgroepen, berooft de deelstaten van hun zelfstandigheid en zegt later ook de Nederlands-Indonesische Unie op.

Dat zet een stempel op het beleid van de Nederlandse regering. Die stelt zich ook op het standpunt dat de Melanesische Papoea’s op het moeilijk toegankelijke Nieuw-Guinea anders zijn dan de Aziatische volkeren van Indonesië. Neder­land zet zich in om de bevolking van Nieuw-Guinea te helpen in haar ontwikkeling. Daarmee wil Nederland ook bewijzen dat het als koloniale mogendheid niet heeft gefaald.

De rooms-katholieke missie dringt erop aan het gebied te behouden om de belangen van de zending niet te schaden. Verder is Nieuw-Guinea het thuisland geworden voor een deel van de bijna 300.000 Nederlands-Indische mensen (indo’s) die na de soevereiniteitsoverdracht tussen wal en schip dreigden te vallen. Zij zouden alsnog onder Indonesisch bestuur komen als Nieuw-Guinea wordt overgedragen.

Gekwetste trots speelt ook een rol: Nederland koestert dit „laatste bastion in de Oost” om als vroegere grootmacht in de wereld mee te blijven tellen. Daarnaast wil de regering Nieuw-Guinea gebruiken als invloedssfeer in de regio.


Bedrijven ingepikt

Het uitgangspunt om binnen een jaar na de soevereiniteitsoverdracht overeenstemming over Nederlands Nieuw-Guinea te bereiken, wordt dan ook niet gerealiseerd. Sukarno eist het gebied echter op. Door in zijn lange toespraken voortdurend aandacht te vragen voor Nieuw-Guinea, hitst hij zijn volk op en probeert hij de aandacht af te leiden van de economische achteruitgang, de moslimo­pstanden en andere grote problemen waarmee hij in zijn land kampt.

Indonesië legt de kwestie in 1954 voor aan de Verenigde Naties. Die geven Nederland echter gelijk.

Door het geschil verslechtert de relatie tussen beide landen. Het wordt de Nederlandse burgers die nog in Indonesië wonen steeds moeilijker gemaakt, vooral als gevolg van de anti-Nederlandse propaganda van de Indonesische regering. Sommige Nederlanders worden gearresteerd op beschuldiging van spionage of andere anti-Indonesische activiteiten.

Op 3 december 1957 legt de Indonesische regering het radio- en telefoonverkeer tussen beide landen stil. Nederlands drukwerk wordt verboden en KLM-vliegtuigen zijn niet meer welkom. De volgende dag worden alle Nederlandse bedrijven onder Indonesisch staatstoezicht geplaatst (in het volgende jaar worden ze genationaliseerd, ofwel ingepikt). Op ”zwarte sinterklaas”, daags na dit besluit, komt het bevel dat de Nederlanders uit Indonesië moeten vertrekken. In 1960 worden de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen verbroken.


Zelfbestuur

In 1958 en 1959 treedt Indonesië –met Oost-Europese wapens– hard op tegen afscheidings­bewegingen op Sumatra en Sulawesi (het vroegere Celebes). Indonesië versterkt en moderniseert zijn leger en Sukarno zinspeelt op een mogelijke militaire inval in Nieuw-Guinea.

Nederland besluit op 14 april 1960 militaire eenheden te sturen. In mei vertrekt vliegdekschip Karel Doorman samen met andere schepen afgeladen vol oorlogsmaterieel, officieel voor vlagvertoon rond de wereld, maar in werkelijkheid gaat de reis naar Nederlands-Nieuw-Guinea. In dezelfde maand wordt het 6e Infanterie­bataljon Oranje Gelderland opgericht. In augustus 1961 is 56 procent van het Nederlandse volk tegen het afstaan van Nieuw-Guinea; slechts 22 procent is –onder voorwaarden– voorstander.

In de achterliggende jaren zijn er ziekenhuizen en scholen gebouwd en probeerden Nederlandse ambtenaren de Papoea’s voor te bereiden op zelfbestuur. Daarvoor presenteert het kabinet-De Quay in april 1960 een tienjarenplan. Op 1 december 1961 geeft Nederland de Papoea’s een vlag, een volkslied en een nationaal symbool. Er wordt een vertegenwoordigend centraal orgaan, de Nieuw-Guinea Raad, ingesteld, evenals een aantal streekraden.


Infiltranten

Ondertussen intensiveert Indonesië zijn campagne om Nieuw-Guinea in te lijven. De Nederlandse militairen zijn druk met het vangen van Indonesische infiltranten die per boot of als parachutist het eiland binnendringen. Die infiltraties hebben al plaats vanaf 1950, maar nemen nu in aantal toe.

De kleine schermutselingen lijken in 1962 uit te lopen op een regelrechte oorlog. De Nederlandse Marine Inlichtingendienst (Marid) onderschept berichten over Indonesische acties. Op 15 januari heeft een zeeslagje plaats voor de zuidkust van Nieuw-Guinea. Twee Nederlandse oorlogsschepen openen het vuur op drie Indonesische motor­torpedoboten, die recht op de kust afkoersen. De Matjan Tutul wordt de grond in geboord en een tweede torpedoboot vliegt in brand. Er vallen 39 doden.

Nederland stuurt in 1962 nog eens bijna 10.000 militairen naar Nederlands-Nieuw-Guinea. Eenheden van de marine en de luchtmacht worden in hoog tempo gevolgd door onderdelen van de landmacht: batterijen luchtdoelartillerie, het 17e Bataljon Infanterie Chassé en het 41e Bataljon Stoottroepen, overgevlogen met een DC-8 en overgevaren met de Zuiderkruis, de Grote Beer en de Waterman. Door de haast zijn de troepen slecht op hun taak voorbereid.


Dit is slechts een deel van het verhaal. Lees hier het hele artikel in het Ref. Dagblad


Dit is het eerste deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.


=============

Grens dwars door eiland

Na Groenland is Nieuw-Guinea het grootste eiland ter wereld: 800.000 vierkante kilometer. Het bergachtige binnenland is grotendeels bedekt met dicht tropisch regenwoud.

In 1884 verdelen de Britten en de Nederlanders Nieuw-Guinea, door op de kaart op de 141e graad oosterlengte een lijn loodrecht naar beneden te trekken. Het oostelijke deel is Brits en het westelijke Nederlands. Later nemen de Duitsers het noordelijk deel van oostelijk Nieuw-Guinea in bezit en noemen het Kaiser Wilhelmsland. Vervolgens krijgen de Australiërs het totale oostelijk deel in handen.

Als de Japanners Nederlands-Indië veroveren, krijgen ze het zuidelijk deel van Nieuw-Guinea niet in handen en is het centrale deel onbereikbaar. Gevechten tussen Australiërs –geholpen door Papoea’s– en Japanners eisen veel levens. Ook een groep Nederlanders vecht hier tegen de Japanners.

Op 22 april 1944 landen de Amerikaanse troepen in Hollandia, de hoofdplaats van Nederlands-Nieuw-Guinea, en verdrijven de Japanners. Onder de Amerikanen vallen 152 doden en 1057 gewonden. Van de 11.000 Japanse militairen komen er zo’n 9500 om.

In 1945 vestigt het Nederlandse bestuur zich weer in Hollandia. Bij de Indonesische onafhankelijkheid in 1949 behoudt Nederland het westen van Nieuw-Guinea en de kleinere eilanden in de omringende zee.

Moord op Hilkemeijer door Papoea’s nooit geheel opgehelderd
13-08-2012 21:20 | L. Vogelaar



Als bestuursambtenaar zette ir. A. M. Hilkemeijer zich in voor de ontwikkeling van de bevolking van Nieuw-Guinea. beeld fam. Hilkemeijer

Vol idealen trok Andries Hilkemeijer naar Nederlands-Nieuw-Guinea. Ruim anderhalf jaar later, op 15 november 1961, werd hij vermoord door de Papoea’s voor wie hij zich inzette. De oorzaak is nooit met zekerheid vastgesteld.


Ir. A. M. Hilkemeijer was in Nimboran, zo’n 60 kilometer ten zuiden van hoofdplaats Hollandia, eerst assistent-bestuurder, en daarna al vrij snel hoofd plaatselijk bestuur (HPB). Volgens de weduwe –ze overleed in 2009– waren het de gelukkigste jaren van haar leven. „En voor Andries ook. Het trok ons”, zei ze in een documentaire over de moord. Volgens politie-inspecteur A. Lammertse wilde Hilkemeijer erheen „vanuit zijn geloofsovertuiging”, om de bevolking bij haar ontwikkeling te helpen.


De opleiding voor Nieuw-Guinea werd omschreven als een snelkookcursus. Het meeste leerde je ter plaatse.


Bescherming

Hilkemeijer verkende zijn gebied, dat zo groot was als de provincie Utrecht, lopend. Dat was de enige mogelijkheid om afgelegen kampongs te bereiken.

In november 1961 ging hij naar de regio Oenoeroem. „Vind je ’t goed, Corrie?” vroeg hij zijn vrouw. Zij zou achterblijven met hun twee dochtertjes. Marianne was drie jaar oud, Anja drie maanden. Ze stemde er echter mee in: hij moest zijn werk kunnen doen, en zelf kon ze de situatie goed aan. Bovendien had ze hulp.

„Hoewel het gebied van Oenoe­roem gerekend wordt tot het onder geregeld bestuur gebrachte deel van de onderafdeling, verkeert de bevolking daar nog in een zeer primitief stadium”, schreef een krant. „In dit moeilijk begaanbare, bergachtige terrein leidt de bevolking min of meer nog een zwervend bestaan. Het christendom heeft er nog nauwelijks zijn intrede gedaan.”

Hilkemeijer kreeg dan ook het advies een groep agenten mee te nemen. Dat vond hij echter overdreven. „Ik vond hem soms wat naïef, maar hij ging ervan uit dat de Heere hem beschermde”, zei een collega.

Naast enkele dragers nam Hilke­meijer maar twee agenten mee, en die zouden slechts afgedankte, roestige wapens hebben gehad. Ze gingen meer mee om Hilkemeijer slangen en wilde zwijnen van het lijf te houden dan dat ze bescherming boden tegen mensen. „Dat laatste kwam niet bij ons op”, zei een ambtenaar: de Papoea’s waren de Nederlanders, die waren gekomen om hen te helpen, niet slechtgezind.

Tot die hulp behoorde het vervangen van verrotte hutten. Later is verondersteld dat dit de moord veroorzaakt heeft: Hilkemeijer zou de pech gehad hebben de hut af te breken van een vrouw die net daarvoor door een Nederlandse politie-inspecteur was meegenomen naar het bureau –hij wilde daarmee haar stamgenoten uit het bos lokken en hun de Japanse wapens afnemen waarover ze sinds de oorlog beschikten– en vermoedelijk door een bewaker was misbruikt. Of Hilkemeijer van dat voorval op de hoogte was, is niet duidelijk. Hij was ongewapend en werd samen met de twee agenten vermoord. De vijf dragers renden weg.


Graf in de jungle

Een verpleegster kwam Corrie Hilkemeijer vertellen dat haar man was omgebracht. „Je gelooft het eigenlijk niet”, zei de weduwe later. „Ik zei: Hoe is dat gebeurd? Maar dat wilde ze niet zeggen.”

„Mevrouw Hilkemeijer was verbazingwekkend rustig”, zei politie-inspecteur Lammertse. De weduwe vroeg of de drie doden naar haar woonplaats konden worden overgebracht. Er werd daar zelfs al een graf gegraven. De lichamen gingen echter al tot ontbinding over. Er waren ook geen dragers te vinden die met doden door het bos wilden lopen. Daarom werden de slachtoffers ter plekke begraven, zonder dat de familie erbij was. Dat gebeurde met militaire eer: er werd een vlag over de lichamen gelegd en daarna klonken saluutschoten boven het graf.


Rouwdienst aan huis

Hilkemeijers collega drs. C. P. van Dijk –later minister– hoorde het nieuws over de radio. „Het was een klap, een schok, temeer omdat dat soort dingen in Nieuw-Guinea niet gebeurde”, zei hij later. „Er werd wel veel gemoord, maar als blanken voelden we ons er absoluut veilig.” Drie weken werd er naar de daders gezocht, maar de moord bleef onopgehelderd.

„Ds. M. van der Sijs uit Hollandia werd ingevlogen en heeft een huisdienst gehouden”, vertelde mevrouw Hilkemeijer. „Toen heb ik heel veel gehuild.”

Hardop zei ze ook: „Ik wil niet weg.” Maar ze mocht van de overheid niet blijven. Foto’s laten zien hoe de reiswieg met haar baby in het vliegtuig werd getild. De jonge weduwe vestigde zich in Ede. Drie jaar later overleed haar oudste dochtertje aan een blindedarm­ontsteking.



Dit is slechts een deel van het verhaal. Lees hier het hele artikel in het Ref.Dagblad

Dit is het tweede deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.



=====

lees ook:
Geschokte kerkelijke reacties na moord op ir. Hilkemeijer

Zelfbeschikking voor Papoea’s was doel kabinetsbeleid
15-08-2012 18:57 | Kees de Groot

Binnen een jaar, spraken Nederland en Indonesië in 1949 af, zou de kwestie Nieuw-Guinea worden geregeld. Ruim twaalf jaar duurde het echter nog voordat de overdracht met de ondertekening van het Akkoord van New York –vandaag exact vijftig jaar geleden– werd bezegeld.


De afwikkeling van de Nieuw-Guineazaak had bij de toenmalige kabinetten niet de hoogste prioriteit, stelt dr. P. J. Drooglever. In 2005, hij was toen werkzaam bij het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, publiceerde hij zijn boek ”Een daad van vrije keuze”, over de ontwikkeling en oplossing van het Nieuw-Guineaconflict en de brede context daarvan.

Integendeel, de regering had na 1949 tal van redenen om hardnekkig aan Nieuw-Guinea vast te houden. Maar de sleutel tot het Nederlandse beleid vormde het concept van zelfbeschikkingsrecht voor de Papoea’s. De bevolking moest worden opgevoed tot en rijp gemaakt voor zelfbestuur.

In de ruim twaalf jaar onder voortgezet Nederlands bestuur is veel voor Papoea’s gedaan, betoogt Drooglever. „De Papoeawereld van 1962 verschilde hemelsbreed van die van 1950. Er had een ontwikkeling in de breedte plaatsgevonden en er was een kleine, maar kwalitatief goede bovenlaag gevormd, die op den duur leiding zou kunnen geven aan de samenleving in zijn geheel.”

In 1961 stond het toenmalige kabinet-De Quay aan Nieuw-Guinea nog diverse nationale symbolen toe: een eigen vlag en volkslied.

Hoewel Den Haag eind jaren vijftig nog niet van plan was Nieuw-Guinea los te laten, nam bij de bevolking al wel het draagvlak voor de Nieuw-Guineapolitiek af. Mensen raakten onder de indruk van de steeds dreigender taal van Indonesië, dat hoe langer hoe openlijker aasde op de overname van Nieuw-Guinea. Het land bewapende zichzelf voortvarend, om eventueel een oorlog tegen Nederland te kunnen beginnen.

De halfslachtige opstelling van de VS –die vooralsnog weigerden de kant van Nederland of Indonesië te kiezen– veroorzaakte ook onzekerheid bij het Nederlandse publiek. De kritische opstelling van de Nederlandse Hervormde Kerk jegens het kabinet inzake Nieuw-Guinea, de internationale dekolonisatie en het overhaaste vertrek van de Belgen uit Congo verzwakten eveneens de animo voor het regeringsbeleid.

Het kabinet, en met name minister Luns (Buitenlandse Zaken), zag eind 1961 ook in dat de kansen op een langer verblijf in Nieuw-Guinea zich keerden en dat het zonder ruggensteun van de VS steeds moeilijker zou worden de claim van Indonesië op het gebied af te wijzen.


Lees hier het hele artikel in het Ref. Dagblad
Dit is het derde deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.


==========
De Jong: Geen andere keus

Voor een staatssecretaris was toenmalig defensiebewindsman P. J. S. de Jong „abnormaal vaak” bij minister­raadsvergaderingen over Nieuw-Guinea. „Daar werd regelmatig over gediscussieerd. Vooral minister Luns van Buitenlandse Zaken was er sterk bij betrokken. Hij was heel vasthoudend.”

Het enige nog levende lid van het kabinet-De Quay (1959-1963) was destijds verantwoordelijk voor de militaire kant van het Nieuw-Guineabeleid. Hij werkte onder meer mee aan de opbouw van een Papoealeger. Tijdens een bezoek aan de regio stuitte de oud-marineman eens op een bootje met Indonesische infiltranten. „Die hebben we maar meteen ingerekend.”

Zijn geheugen begint te „slijten”, vertelt de 97-jarige, maar hij weet nog goed dat de overdracht van het eiland in 1962 onvermijdelijk was. „Voor een Indonesische aanval ben ik nooit bang geweest, maar de VS zegden hun steun aan Nederland op. Het was daardoor evident dat behoud van Nieuw-Guinea onmogelijk was geworden. We hadden geen keus meer. Ik vond toen dat we de overdracht niet nodeloos moesten rekken.”

Hoewel de Amerikanen Nederland „op een botte manier” lieten vallen, kan hij wel begrip opbrengen voor de VS. „Hun trouw aan ons hinderde hen in hun verhouding met China en Japan.”

Tijdens het premierschap van De Jong (1967-1971) konden de Papoea’s zich in een referendum uitspreken of ze bij Indonesië wilden blijven of onafhankelijk wilden worden. Het liep uit op een „schijn­vertoning.” Mogelijkheden om daar iets aan te doen, had het kabinet volgens De Jong echter niet. „Nederland stond helemaal alleen.”

Met name het bedrijfsleven, stelt De Jong, wilde ook zo snel mogelijk de banden met Indonesië weer aanhalen. „Het kabinet dacht destijds: „Kunnen we dat nu wel doen?” Ik vond dat we ons ook behoorlijk moesten gedragen jegens de Papoea’s en dat we onze beloften aan hen moesten nakomen.”

Dat ons land een „ereschuld” heeft tegenover de Papoeabevolking die tegen haar zin door Indonesië is ingelijfd, wil De Jong niet zeggen. „Dat vind ik een te zwaar woord. We zouden hen wel kunnen steunen met ontwikkelingshulp. Maar aan een eigen staat moeten ze niet hals­starrig vasthouden. Daar zit geen toekomst in. Ze kunnen beter kijken naar wat wél mogelijk is.”

Veteranen blikken terug: indringers vangen op Nieuw-Guinea
18-08-2012 08:43 | gewijzigd 18-08-2012 08:44 | L. Vogelaar


In allerijl stuurde Nederland in 1962 extra troepen naar Nieuw-Guinea om het eiland te verdedigen tegen de Indonesiërs. Ries Jacobse ging als chauffeur, Frits Meijer als marinier. „Van de politieke ontwikkelingen wisten we weinig af. We hadden er een mooie tijd.”


Op 2 mei 1961, een dag nadat hij in militaire dienst kwam, kreeg Middelburger F. G. R. Meijer te horen dat zijn groep naar Nederlands-Nieuw-Guinea zou worden uitgezonden. Hij werd in Doorn opgeleid tot marinier. „We oefenden op de Leusder Heide en bij Leersum, waarbij we slechts een beperkte hoeveelheid water in onze veldflessen mochten meenemen. Er werden voorlichtingsfilms vertoond, maar een echte tropenopleiding kregen we niet. Een jongen uit onze groep die erg recalcitrant was, werd zonder pardon eerder naar de Oost gestuurd.”


Op 2 januari 1962 vloog 
Meijer in veertig uur via IJsland, Alaska en Tokio naar het eiland Biak, net ten noorden van Nieuw-Guinea. „Toen ik daar 
’s nachts rond 1.00 uur uitstapte, was het alsof ik een klap in mijn gezicht kreeg; zo heet was het.

Na twee dagen vertrokken we naar Manokwari, aan de noordkust van Nieuw-Guinea. Daar hebben we drie rustige maanden gehad. Je deed wat oefeningen en sport, maar verder was er weinig te doen. We moesten een landing uitvoeren, zodat een Amerikaans tijdschrift foto’s kon maken. Dat had het dan alvast klaarliggen voor het geval er een oorlog tussen Nederland en Indonesië zou uitbreken...

Maart 1962 kwamen er berichten binnen dat er Indonesische infiltranten op de Radja Ampateilanden, ten westen van Nieuw-Guinea, zaten. Die moesten we gaan vangen. Twee maanden verbleven we op het eiland Waigeo. Met een boot van de Papoeapolitie voeren we langs de talloze eilandjes. Ondanks de spanning en soms zware patrouilles hebben we een mooie tijd gehad, veel natuurschoon gezien en ondertussen zo’n honderd infiltranten opgepikt. Uitgehongerd stonden ze op het strand naar ons te zwaaien. We lieten hen naar onze rubberboten zwemmen en brachten hen aan boord van de politieboot. Daar moesten we hen wel bij de Papoea-agenten vandaan houden, want die waren gebeten op de Indonesiërs.”


lees verder op ref.dag.nl

Dit is het vierde deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.


================

Herdenken na vijftig jaar

- Over de lotgevallen van de infanterie­bataljons die naar Nieuw-Guinea werden uitgezonden, publiceerde Andreas Schelfhout in 2010 het boek ”De Zomer van 1962”. Het werd een bestseller: begin dit jaar verscheen de zevende druk, waarin verbeteringen zijn aangebracht en foto’s toegevoegd.

Schelfhout was er een halve eeuw geleden zelf bij, als sergeant. Hij beschrijft het laatste jaar van de Nederlandse aanwezigheid in de Gordel van Smaragd en zijn terugkeer naar het gebied na dertig jaar.

- De Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen (VNNGM) wil dat de expositie ”Het verhaal van Indië” in Museum Bronbeek met de gebeurtenissen in Nieuw-Guinea wordt uitgebreid.

- Op 1 oktober wordt op Landgoed Bronbeek een monument voor de gesneuvelde Papoeastrijders onthuld. Het wordt door Nederlandse Nieuw-Guinea­veteranen betaald.

- Het Veteranen­instituut wijdde een deel van het juli/augustus­nummer van het blad Checkpoint aan Nieuw-Guinea.

- In het Mariniers­museum in Rotterdam is vanaf 29 september een jaar lang de tentoonstelling ”Verhalend verleden. Herinneringen aan Nieuw-Guinea” te bezichtigen.

- In museum Het Oale Meestershuus (Herenstraat 24) in Slagharen is tot 26 oktober de expositie ”Van Slagharen tot Merauke” te zien.

www.vnngm.nl

www.mariniersnieuwguinea61-62.nl

Beste iaf,
een link naar het Reformatorisch Dagblad plaatsen op zondag geen zin, want dan is de website gesloten.
Misschien beter om zo'n bericht op een door de weekse dag te plaatsen?


DK

die was nog op zaterdag geplaatst, lieve DK... op een heel laat uur weliswaar..
ma'af ya, voor de zondagse sluiting van het Ref. Dagblad..

Interview Matthijs Ooms, marineofficier en historicus
‘Rusland stond op punt Nederland aan te vallen in N.-Guinea-conflict’

Nederland droeg Nieuw-Guinea maar net op tijd aan Indonesië over. Een Russische onderzeeër was al onderweg.

Door Peter Giesen


In augustus 1962 stonden de Indonesische strijdkrachten klaar om de Nederlandse troepen op Nieuw-Guinea aan te vallen. De Indonesische invasievloot kreeg actieve steun van de Sovjet-Unie. Zij werden beschermd door twaalf Russische onderzeeboten, waarvan de helft met Russische bemanning en Toepolev-bommenwerpers, eveneens deels bemand door Russen.

Op 15 augustus 1962, vandaag 50 jaar geleden, zou een Sovjet-onderzeeër zelfs op weg zijn geweest naar Manokwari om een Nederlands fregat te torpederen. Toen de onderzeeboot op tien mijl genaderd was, kreeg de bemanning plotseling de opdracht om terug te keren, aldus een voormalige Russische marineofficier. In New York was een akkoord bereikt: Nederland droeg de soevereiniteit over van Nieuw-Guinea aan Indonesië over.

De steun van de Sovjet-Unie aan Indonesië speelde een cruciale rol in de ontknoping van een conflict over Nieuw-Guinea, stelt marineofficier en historicus Matthijs Ooms. Op twee manieren: dankzij de steun van Russische onderzeeërs en bommenwerpers durfde Indonesië een aanval op de Nederlandse troepen te riskeren. En door de Russische aanwezigheid voerden de Verenigde Staten de druk op Nederland op. Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, vlak voor de Cubacrisis, wilde Amerika tot elke prijs voorkomen dat het strategisch zo belangrijke Indonesië in de communistische invloedsfeer terecht zou komen. Door de overdracht van Nieuw-Guinea af te dwingen, zouden de Verenigde Staten het bewind van Soekarno te vriend kunnen houden. Uiteindelijk zwichtte Den Haag voor de Amerikaanse druk en de dreiging van een aanval op Nieuw-Guinea.

Het verhaal over de actieve betrokkenheid van Sovjetmilitairen bij Nieuw-Guinea deed al langer de ronde. In 1999 publiceerde de Volkskrant een interview met drie voormalige Russische marineofficieren die vertelden dat zij destijds klaarstonden om de Nederlandse troepen aan te vallen. Onder Nederlandse historici werden deze onthullingen nooit erg serieus genomen. ‘Zulke verklaringen werden afgedaan als praatjes waarvoor geen bewijs was’, zegt Ooms. ‘De toenmalige directeur van het Instituut voor Maritieme Historie, Van Rooyen, zei zelfs dat er geen Nederlands oorlogsschip aanwezig was in de baai van Manokwari. Uit de scheepslogboeken blijkt echter dat het fregat Hr. Ms. Evertsen daar lag.’ De Russische bemoeienis wordt bevestigd door verklaringen van Russische en Indonesische betrokkenen. Ook de Nederlandse Marine Inlichtingendienst (Marid) blijkt op de hoogte te zijn geweest, aldus Ooms.
Binnenkort zal Ooms op zijn onderzoek afstuderen al militair historicus aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast verschijnt een publicatie in Het Marineblad.

In 1962 stonden Indonesië en Nieuw-Guinea lijnrecht tegenover elkaar. De regering van Soekarno beschouwde Nieuw-Guinea als een integraal onderdeel van Indonesië. Nederland hield vast aan zijn laatste kolonie in de Oost. Bovendien hamerden veel politici op het zelfbeschikkingsrecht van de Papoea’s, die niet bij Indonesië wilden horen.
‘Nederland begreep niet waar het conflict om draaide’, zegt Ooms. ‘De Nederlandse regering beschouwde het als een koloniale kwestie. In werkelijkheid was het een Koude Oorlog conflict’. De Verenigde Staten waren doodsbenauwd dat Indonesië in communistische handen zou vallen, na China, Noord-Korea, Noord-Vietnam en Laos. Die angst werd versterkt door de aanwezigheid van Russische onderzeeboten en bommenwerpers, bemand door Russische ‘vrijwilligers’.


Russische invloed
De Nederlandse regering had weinig oog voor deze context, gelooft Ooms. ‘In de ministerraad is nauwelijks over de Russische invloed gesproken. Waarschijnlijk geloofde de Marid dat de militaire betekenis van de Russische aanwezigheid gering was. Daarmee miskende zij echter het politieke belang van de Sovjetsteun. Dat was een blunder’, zegt Ooms. Zoals Nederland eind jaren veertig niet begreep dat het koloniale tijdperk voorbij was, zo onderschatte het nu de invloed van de Koude Oorlog.

De Indonesische regering speelde het spel veel slimmer. De Russische steun was geheim – zo droegen de Sovjet ‘vrijwilligers‘ Indonesische uniformen – maar tot ongenoegen van de Russen liet de Indonesische minister van Buitenlandse Zaken Soebandrio de Russische bereidheid tot actieve militaire steun uitlekken naar de Amerikaanse ambassadeur in Jakarta. Zo werden de Verenigde Staten maximaal onder druk gezet om hun bondgenoot Nederland tot een soevereiniteitsoverdracht te bewegen.
Indonesië voorkwam daarmee een oorlog, met alle risico’s van dien. Tegelijkertijd maakte het zich niet al te afhankelijk van de Sovjet Unie. Zo wist Indonesië de supermachten bekwaam tegen elkaar uit te spelen.


Onvermijdelijk
Nederland gaf net op tijd toe. Anders was een oorlog onvermijdelijk geweest, denkt Ooms. ‘De Indonesiërs waren zeer gedreven. In 1962 werden parachutisten gedropt boven Nieuw-Guinea. Veel van die infiltranten kwamen om in de jungle. Toch gingen die militaire infiltraties door. ‘Soekarno had zijn hele prestige verbonden aan Nieuw-Guinea’, aldus Ooms. Met Russische steun was Indonesië ook in staat geweest de technische superieure, maar numeriek zwakke Nederlandse troepen te verslaan, denkt hij.

Nederlandse politici waren verbitterd over de afloop van de Nieuw-Guineacrisis, minister Luns van Buitenlandse Zaken voorop. Toen de Verenigde Staten even later om hulp in de Cubacrisis vroegen, gaf hij niet thuis. Volgens Ooms kan zijn studie bijdragen aan een beter begrip van de ontknoping in Nieuw-Guinea. ‘Veel veteranen zien om in wrok. Ze voelen zich in de steek gelaten door Haagse politici en door de Amerikanen. Maar als je het conflict ziet in de context van de Koude Oorlog en je ziet dat de Russen direct betrokken waren, besef je dat het niet anders had kunnen aflopen. Daarvoor was het strategisch belang van Indonesië voor de Amerikanen te groot.’


De Volkskrant, 15 augustus 2012





Dit artikel hoort niet thuis in de serie van/door het Reformatorisch Dagblad
misschien wel interessant om het ernaast te hebben..

iaf schreef:

Interview Matthijs Ooms, marineofficier en historicus
‘Rusland stond op punt Nederland aan te vallen in N.-Guinea-conflict’

Door Peter Giesen
Met Russische steun was Indonesië ook in staat geweest de technische superieure, maar numeriek zwakke Nederlandse troepen te verslaan, denkt hij.

Ben benieuwd hoe de bewapening van de Nederlanders waren.
Luchtmacht en Marine .
Het verhaal van TU Badger van AURI die speciaal opdracht kreeg om jacht te maken op Karel Doorman was legendarisch.
Veel Indonesiers uit die tijd vonden wel jammer dat het niet tot een echte conflict kwam .

Ik vraag me af of de Nederlandse publiek echt niet weten wat er toen ten tijde van de Irian Barat conflict gebeurde.

Ensing was zendingsonderwijzer op Nieuw-Guinea

20-08-2012 21:36 | L. Vogelaar




Het echtpaar Ensing voor de Papoeavlag die de gepensioneerde onderwijzer elk jaar op 1 december uitsteekt. „Die heeft Nederland de Papoea’s op die datum gegeven.” Foto Sjaak Verboom


Elk jaar hangt W. Ensing op 1 december de Papoeavlag uit. Dat levert de oud-hoofdonderwijzer uit Hardenberg verbaasde reacties op. „De vlag van Nederlands-Nieuw-Guinea, zeg ik dan.” Dat maakt het niet altijd duidelijker. „Er zijn veel mensen wie dat niets zegt.”

De ellende die Ensing als jongen meemaakte in Japanse kampen weerhield hem er niet van om op latere leeftijd terug te keren naar de gordel van smaragd. Alhoewel: „Een van mijn broers heeft Indonesië nog eens bezocht, maar ik had er geen behoefte aan om aan alle narigheid herinnerd te worden.” Ensing had al van jongs af een andere wens: uitgaan in zendingsdienst. En zo kwam hij op Nieuw-Guinea terecht, dat bij de Indonesische onafhankelijkheid in 1949 in Nederlandse handen was gebleven.


Van school naar school

Wim Ensing had zijn jeugd op Midden-Java doorgebracht, maar vanwege de onveilige situatie verhuisde het gezin na de oorlog naar Nederland. Op 30 april 1946 arriveerde Ensing in Amsterdam, in een land dat hem vreemd was. Ondanks een grote opleidingsachterstand wist hij in 1951 het onderwijzersdiploma te behalen. In grote rusteloosheid, veroorzaakt door de bezettingsjaren, zwierf hij de volgende negen jaar van school naar school.

Toen een meisje uit Zwartsluis op 25 mei 1952 zijn huwelijksaanzoek positief beantwoordde, was Ensings volgende vraag: „Ik ben van plan later de zending in te gaan als ik de kans krijg; ga je dan mee?” Ook die vraag beantwoordde Gerrie Bosch bevestigend, en dat veranderde niet toen haar ouders bezwaar maakten.

Een lezing in Culemborg van de Christian and Missionary Alliance (CAMA) wakkerde het verlangen zo aan dat Ensing zich aanmeldde als onderwijzer voor het Wisselmerengebied op Nederlands-Nieuw-Guinea. Inmiddels was het oudste kind geboren. Met de CAMA besprak hij de doop van een eventueel volgend kind als dat op het zendingsterrein zou worden geboren. Maar daar wilde de organisatie –tegenstander van de kinderdoop– niet van horen. Daardoor ketste de benoeming af.

Vermoeiende reis

Uiteindelijk nam de Zending Nederlandse Hervormde Kerk (ZNHK) Ensing in dienst. Eerst wachtte een cursus van drie maanden in Oegstgeest. Mevrouw Ensing leerde er haar eerste Maleis; haar man kende de taal al enigszins uit zijn kinderjaren.

In juli 1960 reisde het jonge gezin naar Nederlands-Nieuw-Guinea. „Eerst een vliegreis van 37 uur, met tussenlandingen in IJsland en in Alaska en Tokio. We kwamen aan op het eiland Biak, net ten noorden van Nieuw-Guinea. In het hotel deden we die nacht geen oog dicht door het lawaai. De Dakota die ons de volgende dag naar Manokwari op Nieuw-Guinea bracht, schoot door de thermiek op en neer.



Dit is het vijfde deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, 50 jaar geleden.
verder lezen op de site...


www.digibron.nl/nieuwguinea

www.west-papua.nl

www.digibron.nl/ensing voor het verhaal over Ensings kampervaringen

Onderdrukking van Papoea’s na 1969

23-08-2012 20:12 | Ab Jansen


Gedane zaken nemen geen keer. Met die opvatting verwelkomde president Suharto in 1969 de uitslag van de volksraadpleging onder de Papoea’s waaruit bleek dat een meerderheid voor aansluiting bij zijn republiek was. Tot op vandaag tikt ”het bedrog van 1969” als een tijdbom onder Papoea.


De volkspeiling van 1969 maakte deel uit van de deal (vastgelegd in het Verdrag van New York) die Den Haag en Jakarta in 1962 hadden gesloten, en waarbij Nederland afstand deed van dit deel van zijn kolonie – op voorwaarde dat er zo’n volksstemming zou komen. Suharto was evenwel niet van plan om dit referendum langs westers-democratische weg te houden, maar volgens het inheemse ”musjawara”-systeem, omdat dit een gegarandeerd positieve uitslag voor Jakarta zou opleveren: keuze voor aansluiting bij Indonesië. Vanaf 1969 was voor Jakarta de discussie over de staatkundige toekomst van West-Papoea dan ook over en uit.


Na dat jaar gingen de Indonesiërs over tot de orde van de dag en sloten ze de Papoea’s in de armen. Maar hoe! Operatie Koteka ging begin jaren 70 van start, een tweejarig beschavingsprogramma, met onder meer als doel dat de Papoeamannen zich ontdeden van hun ”koteka” (peniskoker) en om hen over te halen „behoorlijke kleding” te dragen.” „Plaats­vervangende schaamte” was wat de Indonesiërs bij dit programma dreef, noteert Dirk Vlasblom in zijn boek ”Papoea, een geschiedenis”.

Jakarta was erop gebrand om van Papoea’s Indonesiërs te maken: loyale staatsburgers en „beschaafde” mensen – en van die laatste typering spat de minachting af. Zij die vonden dat de Indonesische overheid geen respect toonde voor hun adat en religie (de twee cruciale aspecten van de Papoea-identiteit), werden gebrandmerkt als activisten voor een vrij West-Papoea – rebellen dus die bestreden moesten worden.

Glorieus Irian

Intussen nam in de jaren 80 van de vorige eeuw het Indonesische ontwikkelingsmodel voor Irian Jaya (Suharto gaf de provincie in 1973 deze naam, die Glorieus Irian betekent) vastere vormen aan. De pijlers ervan waren: mijnbouw, intensieve landbouw (oliepalmplantages) houtwinning door concessiehouders en visserij.

Of dat de Papoea’s vooruithielp? De mijnbouwbranche stelde hoge scholingseisen aan het personeel, eisen waaraan de meeste Papoea’s niet voldeden, aldus Vlasblom. De inkomsten uit de mijnbouw en de oliewinning vloeiden naar de centrale staatskas, en niet naar Irian Jaya. Kapconcessies gingen onder meer naar etnische Chinezen met politieke contacten in Jakarta.

Transmigratie, de massale vestiging van Javaanse boeren op stukken opengekapt bos, vanaf eind jaren 70 leidde tot verdere marginalisering van de Papoea’s, vooral toen de nieuwkomers de geldeconomie gingen domineren.


lees verder op de Ref.Dagblad-site

Dit is het vijfde deel van een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.

Victor Kasiëpo, strijder in de vergaderzaal

25-08-2012 18:13 | gewijzigd 25-08-2012 18:16 | Ab Jansen


1 van 4. Papoea's zetten bewakingsdiensten op die het werk van de politie overbodig maakten. Foto Sjaak Verboom


Twee jaar geleden, op 31 januari 2010, overleed Victor Kasiëpo. Met zijn grote baard en uitbundig voorkomen was hij een van de markantste figuren uit de Papoeagemeenschap in Nederland. Vanwege zijn opvattingen over hoe het verder moest met de Papoea’s –gediscrimineerd en uitgebuit binnen de Republiek Indonesië– was Kasiëpo ook omstreden.


Enkele maanden voor zijn dood vertelde de toen ernstig zieke Kasiëpo zijn verhaal en vooral zijn visie aan Willem Campschreur. ”Een perspectief voor Papoea. Het verhaal van mijn leven en mijn strijd”, luidde de titel van het boek dat daaruit voortkwam.


Hád Kasiëpo een perspectief voor zijn volksgenoten, wier toestand tot op de dag van vandaag zo troosteloos is? En zo ja, hoe houdbaar is dat nog, nu we alweer een dikke twee jaar verder zijn? En hoe zag zijn visie er eigenlijk uit?

Evelien van den Broek, echtgenote van Kasiëpo, en Willem Campschreur doen een poging Kasiëpo’s standpunten te vertalen in de huidige, veranderde situatie in Papoea.

De grote ommekeer in zijn denken, vertelt Van den Broek, kwam na 2000, twee jaar nadat president Suharto van het toneel was verdwenen en er in Indonesië meer politieke vrijheid kwam. Voor Kasiëpo bood dat de kans om terug te gaan naar Papoea, waar hij werd geconfronteerd met de noden van de bevolking op het terrein van onder meer onderwijs, werkgelegenheid en gezondheidszorg.

Zijn conclusie was: Papoea’s moeten nú oplossingen zoeken voor deze problemen en de kwestie van onafhankelijkheid in de ijskast zetten. Kijk wat de mogelijkheden zijn om verder te komen, en als daarvoor merdeka (vrijheid) vijftig jaar moet opschuiven, dan moet dat maar.

Hij ergerde zich aan al degenen die, ook toen er vanaf 2000 voor de Papoea’s meer ruimte en vrijheid leek te komen, toch bleven hameren op onafhankelijkheid, en die dat met veel lawaai kracht bijzetten – door de verboden merdekavlag te hijsen bijvoorbeeld. Veel te gemakkelijk, vond Kasiëpo. Wie daadwerkelijk iets verbetert in de concrete levens van Papoea’s, stelde hij, die heeft pas echt iets in gang gezet.

Campschreur: „Kasiëpo wees zijn volksgenoten daarbij op hun traditionele cultuur, op hun kennis van omgaan met de natuur en bij hun gebruik van natuurlijke hulpbronnen, die rijkelijk aanwezig zijn op Papoea. „Daar zit ons kapitaal en als je dat aanboort ben je vanuit eigen kracht bezig.”

Uit deze inzet bleek overduidelijk Kasiëpo’s jarenlange betrokkenheid bij het promoten van de rechten van inheemse volkeren, die zijn vastgelegd in een heus VN-verdrag. Door zich daarop te beroepen, was Kasiëpo’s overtuiging, hadden de Papoea’s een veel effectievere manier om Jakarta –medeondertekenaar van dit verdrag– onder druk te zetten. Niet zozeer omdat Indonesië bakzeil zou halen en zou stoppen met het roven van grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen, als wel dat het regime voor het oog van de wereld te schande zou worden gemaakt.

Stond de in Nederland wonende Kasiëpo niet te ver af van wat zich daadwerkelijk in Papoea afspeelde?


lees verder op refdag.nl

Dit is het laatste deel in een serie over de overdracht van Nieuw-Guinea, vijftig jaar geleden.

Daar gaat ie weer:
een verwijzing naar het reformatorisch dagblad.
Inmiddels is het zondag, dus de verwijzing werkt niet.


DK

Oh gossiemijne bro.K'nijn, als de link naar dit Reformatorisch Dagblad niet werkt op een Zondag, werkt het beslist wel op Maandag, alleen maar een uurtje of zo wachten toch, ik kan me een liedje herinneren gezongen onder anderen door Nana Miskouri of iets dergelijks.., Never on a Sunday, a Sunday, a Sunday, de rest kan ik me niet herinneren gruces siK.

Ach ja, Om kesas, dat moet maandag maar.........
Nog even wachten en dan is het al maandag.


DK