'Die arme kinderen met hun zware tassen'

'Die arme kinderen met hun zware tassen'

Het schooltje om de hoek dendert elke ochtend van het gedreun van woordjes en de tafels van 1 tot en met 10. En daar blijft het niet bij: dit is hoe ze álles leren. Zolang ze op school zitten, leren de Indonesische kinderen slaafs herhalen wat de onderwijzers ze voorkauwen, en dat gaat zo tot en met de universiteit. Vraag eens aan een universitair student in Indonesië: 'Wat denk je zelf?' en het wordt doodstil.

Veel leren ze doorgaans ook niet. Geschiedenisboeken zijn hier een halve centimeter dik, literatuur wordt geleerd aan de hand van flapteksten en geboortedata. Een echt boek komt er niet aan te pas. En met Engels komen de schoolkinderen nooit veel verder dan: 'Hello Mister. What's your name? Where you from?' Als je terugvraagt hoe het met ze gaat, beginnen ze besmuikt te lachen. Die vraag hebben ze nog niet behandeld.

Je kunt het ze niet kwalijk nemen. Ik sprak ooit een leraar Engels die les gaf aan een economische hogeschool. Hij gebruikte Engelse woorden maar er was geen touw aan vast te knopen. Hij had zijn woorden zo te horen uit een antiek woordenboek gehaald dat niemand in de moderne wereld meer gebruikte. Maar zelfs hem kun je dat niet kwalijk nemen.

Als de president van het land, die in Indonesië alom geprezen wordt om zijn geweldige beheersing van het Engels, zelf al begint te stuntelen zodra hij moet afwijken van de tekst op zijn papier... Eén enkele krant meldde onlangs een gênant moment tijdens een bezoek aan de VN-top in New York: de president begreep zelfs na enkele herhalingen een simpele vraag van een journalist niet, en toen een tolk bijsprong, slaagde hij er niet in de vraag echt te beantwoorden. De president verliet beschaamd de zaal, verschanste zich in zijn hotel en deed ook de volgende dag zijn mond niet meer open. Hij vroeg de meegereisde Indonesische journalisten wel 'positief' te berichten over het bezoek aan New York, en dat deden ze: het incident werd grotendeels verzwegen.

Zo gaat dat in Indonesië. De goedkope luchtvaartmaatschappij 'Wings' heeft hier bijvoorbeeld jarenlang rondgevlogen met op alle vliegtuigen het motto: 'Fly is cheap' (Vlieg is goedkoop). Je ziet het voor je: de president-directeur-eigenaar heeft het zelf bedacht en schrijft het glunderend op een white-board: en iedereen klapt. Want niemand durft te zeggen dat het fout is, als er al iemand is die wéét dat het fout is.

En nu heeft de onderminister van Onderwijs besloten het beetje Engels dat er is op de lagere school, maar helemáál af te schaffen. En meteen ook natuurkunde, biologie en sociale vakken. Want dat is een veel te zware belasting voor die arme kinderen, die immers ook nog eens gewoon Indonesisch moeten leren, aldus de onderminister. 'Ik heb medelijden met die kinderen', zegt hij, 'die elke dag die loodzware tassen mee naar school moeten slepen'.

Hij heeft nu een nieuw curriculum ontworpen dat volgend schooljaar ingaat: zonder Engels en natuurkunde, maar mét (meer) godsdienst, Indonesisch, burgerschapskunde, kunst, sport en 'algemene kennis'. Vakken die de 'karakters van de kinderen moeten vormen', aldus de onderminister.

Misschien heeft hij andere motieven dan alleen zorg over overbelasting van de arme kindertjes. Hij gebruikt het woord 'haram' (onrein) als hij het over Engels heeft, en met dat woord brengt hij de godsdienst in het spel. Engels is te weinig islamitisch, is een onreine taal (de taal van internet en porno).

Het schooltje om de hoek begint vroeg: om 7 uur 's ochtends. Maar het houdt ook vroeg op. Ik zie vaak hoe de eerste kinderen al om 10 uur op straat slenteren, omdat de onderwijzers het wel weer genoeg vinden voor vandaag. Neem het die onderwijzers eens kwalijk: hun salarissen zijn vaak gehalveerd tegen de tijd dat het geld aankomt, omdat het is geplunderd door corrupte ambtenaren van Onderwijs.

Ik kijk naar de top-400 van universiteiten van de wereld van dit jaar, en zie dat daar niet één Indonesische universiteit meer in staat (tegen 13 Nederlandse universiteiten). Het verbaast mij niets.


Michel Maas, Volkskrant, 31-10-2012