Traditionele medicijnvrouwen verdwijnen 7 december 2012 | tekst: Jolien Scholte, Our Common Food 2012 | fotografie: Jolien Scholte
De traditionele Indonesische jamuvrouwen, die werken als medicijnvrouw en vaak te vinden zijn op markten, verdwijnen langzaam uit het straatbeeld. Daardoor gaat ook de kennis van de oorspronkelijke jamu, de genezende kracht van planten, kruiden, bloemen en fruit, steeds meer verloren.
Jamu omvat in Indonesië alle vormen van behandeling van het menselijk lichaam met natuurlijke producten. Gezichtsmaskers en huidolie uit cosmetisch belang, stimulerende middelen als natuurlijke viagra, maar ook het traditioneel genezen van ziekten: alles valt onder de noemer jamu.
Op de overdekte markt van Yogjakarta zit een oudere vrouw, omringd door pannen water en manden met kruidenpasta’s in verschillende kleuren. Naast de pannen staat een krukje. Daar kun je als klant plaatsnemen, waarna je de jamuvrouw vertelt waar je last van hebt. Als ze weet wat je mankeert pakt ze een paar handjes van verschillende kruidenpasta’s, en mengt deze met het water. Je krijgt een kokosschelp met een vaak sterk bitter smakend drankje, dat je in één keer op moet drinken. Als je elke dag, of tweemaal daags, deze jamu drinkt, zul je genezen.
“De meeste Indonesische mensen vertrouwen op de geneeskracht van jamu”, vertelt Amovi Putty Febriani, die Uuth wordt genoemd. Zij gebruikt haar hele leven al jamu. “Hoe ouder een jamuvrouw is, hoe beter ik denk dat ze is. Gewoon omdat ze dan al veel ervaring heeft. Vaak weten Indonesische vrouwen zelf ook wel het een en ander, we hebben een soort basiskennis over welke kruiden waar goed voor zijn. De jamuvrouwen op de markt weten alleen veel meer.” Uuth vertelt aan de jamuvrouw op de markt dat ze last heeft van buikpijn door haar menstruatie. Zorgvuldig bereidt de vrouw het drankje dat dit kan verlichten. Normaal wordt het drankje meteen geconsumeerd, maar omdat het ramadan is krijgt Uuth een zakje van het drankje mee naar huis. Om vanavond te drinken.
Jamu maken is een vrouwenaangelegenheid en de recepten worden van oudsher van moeder op dochter doorgegeven. De jamuvrouwen op de markten zijn bijna allemaal op leeftijd. Hun dochters zien er niet veel meer in om de jamubusiness in te gaan. “Het verdient niet goed”, legt Uuth uit. “Daarnaast moet je elke ochtend om vier uur op, om de kruidenpasta's vers te maken.” Volgens Uuth is er al kennis verloren gegaan. “De basis kennen we nog steeds, maar de hele ingewikkelde recepten gaan verloren. Het is vooral een orale traditie, dus er wordt weinig opgeschreven zodat het bewaard kan blijven.”
Lees verder bij VersPers.
za 8 dec 2012 - 10:45
