'Te goed beschermde' soepschildpad bedreigt eigen ecosysteem

'Te goed beschermde' soepschildpad bedreigt eigen ecosysteem

Rianne Smit − 14/03/13, 16:23


Bedreigde diersoorten beschermen kan ook té goed gaan. Als er geen rekening wordt gehouden met hun leefomgeving, kunnen de dieren zich voortplanten totdat hun voedsel op raakt. Dit gebeurt bij de bedreigde soepschildpad, ontdekte Marjolijn Christianen. Zij promoveert op 22 maart op dit onderzoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. .

Christianen deed vijf jaar lang onderzoek in Oost-Kalimantan, een Indonesische provincie. Zij concludeerde dat het zeegras in het water van die regio snel afneemt. Dat komt doordat de soepschildpad - zo genoemd omdat hij vroeger door de lokale bevolking voor consumptie werd gevangen - zo'n twee kilo zeegras per dag eet. Omdat de dieren actief beschermd worden, zijn het er nu zoveel dat hun voedsel op raakt. Het zeegras groeit niet snel genoeg aan. Als hun aantal nog met vijftien procent toeneemt, is hun voedselbron helemaal op, berekende Christianen.

"Het hele beleid moet nu omgegooid worden", vertelt Christianen. "Het Wereld Natuur Fonds en andere dierenbeschermingsorganisaties hielden eerder geen rekening met de leefomgeving van de bedreigde dieren. Wat er precies anders moet om het ecosysteem gezond te houden? Dat is een heel complex vraagstuk, en daar is verder onderzoek voor nodig." Het is niet voor het eerst dat het beschermen van dieren anders uitpakt dan gedacht. "Kijk maar naar de Oostvaardersplassen. Daar raakt het voedsel nu ook op, omdat het zo goed gaat met de grazers."

In Oost-Kalimantan bevindt zich de grootste concentratie soepschildpadden ter wereld, zo'n achttienhonderd exemplaren. "Toen ik daar in een bootje tellingen uitvoerde, zag je ze aan alle kanten wegzwemmen. Als je de scheepsjournaals uit de tijd van Columbus leest, was het toen nog veel erger. Ze beschrijven daar dat je bijna over de schildpadden van het schip naar het strand kon lopen, zoveel zaten er." Onderzoekers schatten dat de populatie de laatste vijftig jaar met negentig procent is afgenomen. Sinds 1982 staat het dier op de rode lijst van bedreigde soorten.

Nu worden de schildpadden beschermd in zeereservaten. "Een van de tijdelijke oplossingen is het verbinden van die reservaten", aldus de promovendus. "Om van het ene beschermde gebied in het andere te komen, moeten de dieren door stukken waar geen voedsel voor ze is, of waar op hen gejaagd wordt. Door de gebieden groter te maken, worden de schildpadden meer verspreid."

Christianen zat de helft van haar onderzoekstijd op een klein eiland in de regio. "Ik was onderzoeksleider en deed zoveel mogelijk zelf. Er was daar niets: samen met een lokale familie heb ik een heel basic onderzoekscentrum ingericht. Als er iets nodig was, zoals een kooi om de schildpadden te vangen, betrok ik telkens een andere familie daarbij. Zo kreeg iedereen inkomsten uit mijn onderzoek."

Binnenkort gaat ze terug naar Indonesië om de schildpadden die ze gevangen en gemerkt had verder te onderzoeken. "Hoe bewegen ze, hoe gezond zijn ze, dat zijn allemaal vragen waar ik dan antwoord op kan geven. Ik hoop dat ik ook betrokken blijf bij het verdere onderzoek naar de biodiversiteit, maar dat is niet zeker."


trouw.nl