Lachende massamoordenaarsDaily Matters − 21/03/13, 13:30
© The Act of Killing.
De openingsfilm van Movies that Matter, 'The Act of Killing', geeft de kijker op ongelooflijke wijze inzicht in de ziel van massamoordenaars: zonder gevoelens van spijt, maar juist met trots, vertellen Indonesische mannen hoe zij in 1965 'communisten' vermoordden alsof het niks was. Ze spelen de moorden zelfs na.
Witte broek
'Ik had geen witte broek aan moeten doen,' zegt de Indonesische Anwar Congo - één van de massamoordenaars van de zogenaamde communisten in 1965. In The Act of Killing bekijkt hij beelden van zichzelf. Hij speelt een moord na: eerst bindt hij de handen van het slachtoffer - eigenlijk een vriend - vast. Dan legt hij een ijzerdraad aan, die draait hij om de nek van het slachtoffer. De inmiddels bejaarde Congo doet vervolgens alsof hij aan het draad trekt, terwijl hij lachend de camera inkijkt.
Gefascineerd bekijkt de oude massamoordenaar de beelden. Met zijn draad onthoofdde hij mensen zonder dat er al te veel bloed aan te pas kwam: 'dat ging namelijk ontzettend stinken'. Normaal gesproken droeg hij tijdens het moorden altijd donkere kleding vertelt hij aan de Amerikaanse regisseur Joshua Oppenheimer. Hij baalt: 'Met die witte broek aan lijkt het nu net of ik naar een picknick ga.
In scène gezet
Zoals Congo waren er duizenden mannen. In opdracht van generaal Soeharto vermoordden zij in 1965-66 naar schatting tussen een half miljoen en drie miljoen 'communisten'. De jonge moordenaars van toen leven nog en zijn nooit gestraft.
Regisseur Oppenheimer ging tien jaar geleden naar Indonesië met als doel om de familie van de slachtoffers te vinden. Al snel ontdekte hij dat zij te bang waren om voor de camera met hem te praten. Hij besloot zich op de daders te richten. Tot zijn verrassing kwamen zij met eindeloos veel verhalen uit die tijd. Oppenheimer wilde niet dat de mannen alleen maar vertelden over de gruwelijkheden die ze hadden begaan. Hij vroeg ze daarom hun daden van toen in scène te zetten.
Vol overgave storten hoofdpersoon Anwar Congo, zijn rechterhand Herman Koto en nog een groepje oud-moordenaars zich op de productie van hún speelfilm, hún verhaal van een geschiedenis die nooit is verteld. Met zijn camera volgt Oppenheimer de mannen nauwgezet tijdens het proces. Ze kiezen kleding uit, ze bezoeken locaties waar ze ooit hebben gemoord en ze spelen de martelingen na.
Nooit gehoord
Twee uur lang ben je als kijker voortdurend verbaasd: dit kan toch niet waar zijn? De documentaire van Oppenheimer heeft al veel losgemaakt in Indonesië. Zijn film is door lokale organisaties nu al 270 keer in het land vertoont, vanwege censuur draait hij niet in commerciële bioscopen. De werkelijkheid blijft hardvochtig: nog altijd genieten paramilitaire groepen, en de moordenaars van toen veel macht en aanzien in Indonesië. De gouverneur van Noord-Sumatra vertelt in de documentaire dat de kinderen van de communisten zich voor het eerst beginnen uit te spreken: 'maar, dat wordt niet getolereerd,' stelt hij. 'Ze zullen nooit gehoord worden, ook omdat wij zoveel gangsters hebben.' Congo zit in zijn witte pak naast hem, zonnebril op. Hij knikt lachend.
WANNEER & WAAR?
donderdag 21 maart 2013 - 13:00 Theater aan het Spui 1, Den Haag
donderdag 21 maart 2013 - 21:30 Theater aan het Spui 2, Den Haag
vrijdag 22 maart 2013 - 19:00 Filmhuis Den Haag zaal 1
zondag 24 maart 2013 - 13:15 Theater aan het Spui 1, Den Haag
trouw.nl
========================
zie ook onze onderwerpen:
do 21 maa 2013 - 21:48
