De heilige alen van Ambon

De heilige alen van Ambon
Geplaatst door redactie op mei 1, 2013


Tekst en beeld: Robin Smit

Een man heeft een droom. Zijn voorvader loopt gekleed als soldaat met een tas om zijn schouder. In de tas liggen drie eieren en tien zilveren munten. Hij spreekt de woorden: “Vader, Zoon, Heilige Geest die de aarde en de hemel heeft geschapen, laat de heilige alen vrij!” Het lijkt het begin van een sprookje, mythe of fabel. Maar voor de bewoners van het Indonesische dorpje Waai is het werkelijkheid. Ohm Barkarbessy kan sinds hij deze droom kreeg alen oproepen in het meer. Voor het dorp een religieus teken, maar voor de rest van het Molukse eiland Ambon voornamelijk een toeristische trekpleister.

Het is een klein meer waarin vrouwen de was doen, kinderen spelen en mensen hun drinkwater halen. Het water is helder, met de zon erop kun je elke steen op de bodem zien liggen. Barkarbessy vertelt over de droom die hij kreeg, de nacht voordat de alen voor het eerst in het meer verschenen. “Het is 37 jaar geleden, en nog steeds krijg ik kippenvel als ik het verhaal vertel,” zegt hij. Het oorspronkelijke verhaal begint in 1450, in een dorp op de berg Saluhutu. Nederlandse kolonisators vestigen zich op Ambon en nemen dominee Kroniworum met zich mee.”Iedereen in het dorp moet van hem een beslissing nemen: als je ervoor kiest je te laten dopen, zal je met de dominee een ander dorp zoeken om te wonen. De gedoopte Christenen komen vervolgens bij elkaar om een nieuwe woonplek te zoeken. De Kapitan, aanvoerder van het dorp, gooit een speer die neerkomt op een stuk grond in het huidige dorp Waai. Op de plek waar de speer landt, spuit direct water uit de grond. De speer heeft hun nieuwe dorp van schoon water voorzien. Ze noemen het ‘Wai Salaka’, zilver water.”

Barkarbessy kreeg 526 jaar later dezelfde mysterieuze droom. Hij deed zijn voorvader uit de droom na en sprak dezelfde woorden uit. Uit alle hoeken en gaten van Wai Salaka kwamen lange alen tevoorschijn. “Ik kon het niet geloven. God gaf ons heilige alen!”. Sindsdien zorgt hij voor de vissen. Hij lokt ze uit hun schuilplaats, voedt ze en laat ze zien aan toeristen. “Mijn taak wordt wel steeds moeilijker want weinig toeristen spreken Indonesisch. Hierdoor is het moeilijk communiceren.” Het wordt steeds meer een toeristische attractie, maar dat vindt Barkarbessy een goed teken: “Hoe meer mensen Gods wonder zien, hoe beter.” De regering heeft sinds een paar jaar Waai erkend als officiële toeristische trekpleister. In de top vijf van bezienswaardigheden op Ambon behalen de palingachtige vissen de derde plaats. Het verheugt de ‘alenman’ om zijn heilige taak te laten zien, hij stapt het meer in en maakt kringen in het water. Hij kijkt naar de lucht en sluit zijn ogen. Als hij zijn ogen weer opent loopt hij doelbewust richting de kant en klikt met zijn vingers in het water. Dan verschijnt de kop van een grote aal die langzaam naar hem toe glibbert. Barkarbessy breekt een ei open en houdt die net boven het wateroppervlak. Zo kan de twee meter lange vijverbewoner het eigeel eruit slurpen. “Ze eten het eigeel graag,” zegt hij. “Hiermee lok en voed ik ze.”

Terwijl de alen in het meer rondzwemmen, gaan de bewoners van Waai rustig door met hun dagelijkse bezigheden. Een vrouw vult een kan met water en er spetteren twee kinderen in het rond. Barkarbessy wil ze wegjagen maar de kinderen springen al op de lange vis af. Als het beest te dichtbij komt stuiven ze weg. Barkarbessy is een man van de show. Hij grijpt de vis vast, houdt die stoer omhoog en kijkt diep in een fotocamera. Zo te zien is hij gewend aan toeristen. “Deze plek, zowel het water als de alen zijn heilig,” vertelt hij. “Het water kan zieken genezen. Als dorpelingen op reis gaan nemen ze zelfs kannen met dit water mee. Het is een levensbron, van god gegeven aan de mens.” Tot slot neemt hij in de vijver de tijd voor zijn gebed, waarin hij God bedankt voor het wonder. “Deze taak is mij niet door een mens gegeven, maar door de Allerhoogste. De alen geven mij de kans om mij te bewijzen tegenover God. Als ik sterf neem ik de taak die ik goed heb uitgevoerd met mij mee.”

Als dankgebed gebruikt Barkarbessy nog steeds de woorden die gegeven zijn van de Allerhoogste via zijn voorouders in de droom. “Deze gebruiken mag je niet veranderen, het zijn regels door de voorouders gegeven. Die moet je naleven. Als ik, en later mijn opvolger, dit altijd zo zal blijven uitvoeren, zullen ze hier voor altijd blijven.”


zie de De Aziatische Tijger-site voor de beelden.

Een stukje jeugdherinnering....

Toen wij op Ambon woonden en mijn vader dat verhaal over de zoetwater zeevissen van Waai hoorde van zijn BI-chauffeur Janis, werden wij uiteraard getrakteerd op een dagje Waai.
Eerst maakten we een tussenstop in Waai. Toen begreep mijn vader waarom Janis vaak te laat op het werk verscheen. Waai was ongeveer 40 km van Ambonstad verwijderd en Janis moest met een gammele bus reizen...

Ik heb een herinnering aan een heel eenvoudig klein houten huisje tussen de bomen met een keurig onderhouden erf, we moesten een eindje lopen om er te komen, we kregen iets te drinken met iets lekkers erbij. Waarschijnlijk was dat het huisje van Janis...

Daarna reden we naar een natuurlijk, langwerpig meertje, gelegen in een dalletje en gevoed door een beekje. Janis vertelde dat het beekje vroeger rechtstreeks in zee uitmondde, ongeveer 50 m verderop. Bij vloed zwommen de zeevissen de kloof in om met eb weer terug naar de zee te drijven. Ergens in de jaren '30 of '40 vond er een aardbeving plaats. De monding werd afgesloten en de zeevissen die nog in meertje en/of kloof waren konden nergens meer heen.

Die heilige alen die er nu nog zwemmen zijn de nakomelingen van die zeevissen... Hoe bijzonder, dat zeevissen zich in de loop der tijd aanpasten en het zoute zeewater inruilden voor zoetwater....

Wat er van dit verhaal waar is? .... Indonesia adjaib!

Memories keep life alive and kicking toch.

Vertel nog meer aub. Toevallig geen foto van dat oude huisje van Janis?

Het was een kampunghuisje, heel eenvoudig, van hout en muren van gevlochten ehh.. wat ook weer? Getemperd licht door de bomen, het erf rond het huisje vaak gesapulidiet...
Ik kan me dat tafereeltje zo voor de geest halen, wist het eerst niet te plaatsen waar het was: Java of Ambon... Zeker weten niet de Minahasa!
Mijn moeder kon het zich helemaal niet meer herinneren, wellicht omdat ze het daar op Ambon helemaal niet naar haar zin had?
We hadden daar van alles niks, alles moest met de boot worden geïmporteerd, zelfs gloeilampen, batterijen.. Vandaar dat we van onze tijd op Ambon maar heel weinig foto's hadden denk ik? Geen filmrolletjes in de winkels..
Alles wat ik nog weet zit in mijn koppie, maar ja.. dat is van al lang geleden alweer. Mensen in mijn directe omgeving die diezelfde beelden nog op hun netvlies hebben zijn stevig gereduceerd........... kan het niet meer navragen, en terug gaan om alsnog die foto's te maken levert weinig op ben ik bang. Vroeger ister niet meer.

Mijn vader heeft zich altijd geïnteresseerd voor de omgeving waar hij was, in de geschiedenis ervan, de verhalen die verteld werden.
Het resultaat was dat we toch aardig wat van onze omgeving hebben meegekregen. Gewoon, lekker op de zondag een ritje met de auto maken... sate eten op de Puntjak, tebu proeven, fruit eten op Soja Atas, voor het eerst gandaria eten, lekker met de Jeep een riviertje willen oversteken maar omdat de bruggen nog steeds niet gerepareerd waren na de oorlog gewoon over die grote keien rijden en wij kinderen moesten oppassen dat we niet uit de auto geslingerd werden of bont en blauw thuiskwamen......

Ahh.... mooie tijd! heb heimwee naar mijn jeugd

.......Gewoon, lekker op de zondag een ritje met de auto maken... .....

Kan me herinneren:


dat ik ooit vanuit een ver land schreef.....

dat onze auto traag langzaam reed door plassen bloed stromend over het asfalt richting berm......

dat er "iets" lag op de bergweg Kediri Malang bedekt onder pisangbladeren.....

dat er een durpeling met een stok en doek het verkeer regelde......

dat er ergens tranen vloeiden wegens een verloren leven......

dat ik een antwoordje terugkreeg met o.a. de woordjes:... rijden, bergen, ongelukken, vrije tijd, papa, vroeger


Memories make life alive and kicking zei ik toch.


... muren van gevlochten ehh.. wat ook weer?..... Gedek bambu.
.... Jeep...... Wyllis
...gandaria.... sambel gandaria of in de rujak.

Jeep, auto van de bank... daar had je meer aan dan aan een Impala of zo, en een Jeep is cooler, lekker stoer..
gandaria, zo uit de boom want mama zag ze
gedek bambu kan kloppen, golfplaat.... ? hadden ze dat toen ook al in de kampung op dat klein eiland zo ver weg van de bewoonde wereld??

Eigenlijk weet ik niet of dat huisje er van binnen ook zo uitzag als dat op jouw foto, ik kan me niet herinneren dat we binnen zijn geweest. Ik stel het me zo voor dat Janis ons buiten een zitplaats aanbood... malu toh voor de baas.. en de buren konden dan zien dat hij belangrijke tamu had...



memories... kunnen ook verdrietig maken...

Kleine eiland ver weg... golfplaat. Kan of kan niet?
Vaak werden er zogenaamde "bouwkeets" gemaakt met golfplaten daken. Daar? Weet ik niet.

In Surabaya wel, want de Jl Kacapiring had een golfplaten hek naar de zij ingang toe. (1946 gebouwd). Als ik erover heen klom, dan schreeuwde mijn ma het uit van angst, want die platen waren wankel en die zag mij al door midden gesneden of zoiets. Oh ja, bovenop was prikkeldraad ook nog.

Truste.

Going back in time time time time en misschien dromen van golfplaten hek en..... om met mijn stok ook beter bij de hogere mangga's te komen.

De alen die op de foto van de Aziatische tijger staan zijn volgens mij (zee) murenen, zie
murenen


DK

Je zou best gelijk kunnen hebben met die murenen, DK

12 jaar voor die droom was het meertje in Waai echt geen toeristentrekker, daar wasten de vrouwen de kleren gewoon in het water waar die vissen rondzwommen tussen de spelende kinderen.



Ik ben trouwens best wel benieuwd of de Aziatische Tijger die andere 4 bezienswaardigheden op Ambon ook nog gaat behandelen,
en.. of ze het dan ook over de altijd gevulde tumpang, hebben, of het bankje van Nenek Luhu, Batu Badaon, de bloedende aarde...

Wu schrijft:

Citaat :

Ik ben trouwens best wel benieuwd of de Aziatische Tijger die andere 4 bezienswaardigheden op Ambon ook nog gaat behandelen,
en.. of ze het dan ook over de altijd gevulde tumpang, hebben, of het bankje van Nenek Luhu, Batu Badaon, de bloedende aarde...

Je kan ze toch vragen of ze meer hebben? ( info@aziatischetijger.nl)


DK