Ik hoop dat hij het weet

06 maart 2014|
tekst Victoria Broens|
beeld Geesje van Haren|


Ik hoop dat hij het weet

“Mijn opa heet Adrianus Bax. Even denken, hij is 83 jaar oud ja. Hij komt uit 1929 en ik kom uit 1989. Hij heeft op en af zes jaar gediend in Nederlands-Indië. Hij werd gewoon opgeroepen toen hij 18 jaar was. Dus dan ging je.”

“Hij gaat nog echt met zijn tijd mee, mijn opa. Hij heeft zijn rijbewijs nog, een laptop en een telefoon. Af en toe is er wat en dan belt hij en moet ik even helpen met iets. Hij is eigenlijk pas sinds kort echt gestopt met werken. Hij vervoerde auto’s van A naar B. Sinds hij gestopt is met werken hoor ik hem ineens over de Stichting Veteranen Amsterdam. Daar gaat hij eens in de twee weken heen. Vooral om oude bekenden te zien, geloof ik. Hij wil daar lotgenoten zien, ervaringen delen. Die jongere generatie veteranen ontmoet hij daar ook.

Ik zie mijn opa vrij regelmatig. Ongeveer eens in de drie weken. Ik ben een paar keer meegegaan naar de nationale herdenking van Nederlands-Indië. De eerste keer heeft hij dat gevraagd. Ik vond het leuk en ga nu gewoon zelf mee. Hij is ook hartstikke blij dat ik meehelp met de organisatie van het bevrijdingsfestival van Enkhuizen.

Vindt hij dat wij meer belangstelling tonen in zijn verhalen dan zijn kinderen? Nou, dat hoor ik nou ook voor het eerst. Voor hun is het misschien moeilijker geweest. Zij waren erbij toen hij de eerste jaren na zijn thuiskomt dingen moest verwerken. Maar zo erg vinden ze die oorlog volgens mij nou ook weer niet. Mijn oom heeft zelf in het leger gezeten, mijn vader niet. Die is afgewezen omdat hij -6 heeft.

Maar mijn broer en ik vinden het niet erg om naar hem te luisteren. Op school vond ik het leuk die verhalen, maar als opa het vertelt dan is het gewoon interessanter. Ik vind hem een wijze man. Als hij over de oorlog vertelt komt dat op een heel andere manier binnen. Er zijn ook vragen die ik hem niet stel. Ik wil dingen niet oprakelen.

Zoals wat? Nou, misschien hoeveel mensen hij heeft omgebracht. Daar word je echt niet blij van. Dat vind ik niet iets om te bespreken.

Mijn opa geeft me dingen mee. Zoals dat vrijheid belangrijk is en de vrijheid van meningsuiting. Hij wil dat ik weet dat we dat niet altijd hebben gehad in Nederland. Hij kan behoorlijk opgewonden worden van zo’n verhaal met Rusland en die diplomaat. ‘Waar slaat dat op’, zegt hij dan. ‘Die Russen zijn in Nederland. Hou je aan de regels hier.’ Maar het is niet zo dat ik merk dat er spanning bij hem is of dat hij erg emotioneel wordt ofzo door die tijd.

Hij houdt nog wel van pittig eten. Hij was natuurlijk gewoon een groentje aan het front. Je leert daar gewoon te eten wat er is.

Of ik mij er iets bij kan voorstellen? Uitgezonden worden? Nou, daar denk ik niet echt over na. Ja, je krijgt zo’n brief op je 18e van de minister van Defensie. Dat je opgeroepen kan worden. Die brief belandde gewoon in de oud-papierbak.

Ik wil er best een keer naar toe, naar Indonesië. Maar alles is er natuurlijk zo veranderd. Het is niet zo alsof ik dan dingen ga herkennen van zijn verhalen. Hij is er zelf wel geweest. Vijf jaar geleden een keer en daarna nog een keer samen met mijn oma.

Ik snap het wel als mensen zestig, zeventig jaar na dato niet meer willen herdenken. Maar ik vind dat je dat toch elk jaar moet blijven doen als eerbetoon. En ook als steuntje in de rug voor directe familieleden. Pas als die ook niet meer leven, dan zou je er misschien mee kunnen stoppen. Als je het echt niet hebt meegemaakt, dan betekent het gewoon weinig.  

We gaan soms samen naar de oorlogsmusea in Amsterdam, mijn opa en ik. Als we daar rondlopen staan we af en toe stil. Dan komt er weer een verhaal. Ik heb diep respect voor mijn opa omdat hij heeft gevochten. Maar niet alleen omdat hij heeft gevochten. Ik hoop dat hij het weet."

Jeroen Bax is 23 jaar oud en woont in Enkhuizen. Hij is momenteel uitzendkracht in de agrarische sector.

Meer foto's bij VersPers