Schijnhuwelijken
De IND zet sterk in op het opsporen van schijnhuwelijken. Probleem daarbij is, aldus de kersverse hoogleraar migratierecht, Betty de Hart: hoe ontdek je iemands motivatie om te trouwen?
Door Ianthe Sahabat
De IND steekt de laatste jaren veel moeite in de speurtocht naar schijnhuwelijken. Vooral huwelijken tussen Oost-Europese vrouwen en mannen uit landen buiten de EU – een Poolse die trouwt met een Egyptenaar – maken kans op controle. Dat constateert de nieuw aangestelde hoogleraar migratierecht Betty de Hart, die vrijdag haar oratie hield aan de Universiteit van Amsterdam.
Een Poolse is toch evenzeer Unieburger als een Nederlandse, of is er sprake van een tweederangs status?
‘Die term wil ik niet in mijn mond nemen. Maar de nadruk op dergelijke zaken valt op. Ik ben veel jurisprudentie tegengekomen waarin letterlijk staat: dit is een onwaarschijnlijke combinatie op basis van culturele en religieuze verschillen. Ik zou graag uitzoeken wat de gevolgen zijn van het beleid op schijnhuwelijken. Er werd nogal subjectieve criteria gebruikt, zoals het niet spreken van een gemeenschappelijke taal of een aanzienlijk leeftijdsverschil. Maar ontdek je daarmee iemands motivatie om te trouwen?’
Ook als Nederlander is het niet eenvoudig om internationaal te trouwen.
‘Veel regels binnen het migratierecht zijn de afgelopen jaren strenger geworden als je partner van buiten de EU komt. De belangrijkste obstakels zijn de inkomenseis (nu zo’n 1.500 euro bruto per maand, red.) en de inburgeringsplicht in het buitenland. Vooral vrouwen en bepaalde groepen allochtonen kunnen daar soms lastig aan voldoen.
‘De afgelopen jaren is het idee ontstaan dat gezinshereniging niet bevorderlijk is voor de integratie. Daarbij gaat het in de Kamerdebatten vooral over Marokkanen en Turken van de tweede generatie die met iemand uit het land van hun ouders willen trouwen.’
Wordt het migratiebeleid niet steeds meer door Europa bepaald?
‘Zeker. Hoewel een Nederlander in eerste instantie aan de richtlijnen voor gezinshereniging in Nederland moet voldoen. Daarom bestaat er zoiets als de Belgiëroute. Als je niet aan de inkomenseis in Nederland kunt voldoen, kun je naar België verhuizen om het daar te proberen. Dan val je onder het EU-recht. Zo gaan Denen naar Zweden en Duitsers naar Frankrijk. Maar dat zijn geen grote groepen hoor. Zo’n onderneming is niet eenvoudig.’
In het verleden was er in Nederland zelfs wetgeving om gemengde huwelijken binnen onze landsgrenzen tegen te gaan?
‘Ten tijde van de koloniën mochten in Nederlands-Indië christenen niet met niet-christenen trouwen. Dat was regelgeving die puur bedoeld was om Europeanen en inlanders uit elkaar te houden. In Suriname was het tot 1817 verboden interraciale seks of relaties te hebben. Allemaal uit angst voor rassenvermenging.
‘Maar een huwelijksverbod is niet de enige manier om gemengde relaties tegen te gaan. Zo werden Chinezen in de jaren dertig ontmoedigd om relaties te beginnen met Nederlandse vrouwen. Ook zijn enkele zwarte jazzclubs in die tijd opgeheven of werd het Surinaamse muzikanten op z’n minst heel moeilijk gemaakt aan de bak te komen, terwijl de vraag naar jazzmuziek groot was.
‘Een ander voorbeeld zijn de Molukse woonoorden in de jaren vijftig, waar Nederlandse meisjes niet mochten komen.’
Waar was de angst voor raciale vermenging op gebaseerd?
‘Het werd als bedreigend ervaren. Gemengde relaties verstoren de bestaande orde, dacht men. Het begrip natie kwam onder druk te staan, want waar hoorden de kinderen van deze mensen bij? Ook leefde de gedachte dat je nooit zeker wist of deze mannen in hun thuisland niet al getrouwd waren. Dat was een bedreiging van het monogame huwelijksideaal.
‘Over het algemeen waren alle adviezen en regels op vrouwen gericht, zij vertegenwoordigden blijkbaar het ultieme idee van de natie. Vrouwen – consequent ‘meisjes’ genoemd - werden neergezet als naïef en kwetsbaar, die je moest beschermen tegen buitenlandse mannen. Tot 1964 verloor een Nederlandse vrouw die met een buitenlandse man trouwde haar nationaliteit. Terwijl een buitenlandse vrouw van een Nederlandse man automatisch Nederlands werd.’
Uit de Volkskrant, 16-06-2014
wo 18 jun 2014 - 19:40