Warda Hafidz: Werken voor de allerarmsten

Werken voor de allerarmsten
In Jakarta kreeg de organisatie van Warda Hafidz geen poot aan de grond bij het helpen van armen en rechtelozen. Buiten de hoofdstad lukte het wel.

Door Michel Maas



Surabaya – De rivier heeft zich teruggetrokken op zijn bedding. Hij kabbelt onschuldig door de modder beneden. Dinsdag, na urenlange regen, kwam het water nog over de rand van de dijk, bijna tot in de huizen van Bratang Gedeh. Suroto ziet de rivier achter zijn huis al vijftig jaar rijzen en dalen. Hij leeft ermee. Hij kan niet anders. Ooit was hij schoonmaker op het Amerikaanse consulaat en kon hij alleen maar een huisje bovenop de dijk betalen. Het was er vochtig, zat vol ratten, de oever was een vuilnisbelt, maar sindsdien woont hij hier.

Toen de gemeente jaren geleden besloot dat zij de huizen op de dijk zou gaan slopen, zag Suroto zijn wereld ineenstorten. Maar in 2004 mengde de activiste Warda Hafidz zich in de strijd. Warda had in de hoofdstad Jakarta al tientallen van dit soort gevechten gevoerd. Sinds 1993 voerde zij daar actie voor de straatventers, de becak-rijders, en de mensen in de krottenwijken. Het waren de jaren van de economische boom.


Weggejaagd.
Overal werd gebouwd en werden mensen weggejaagd. ‘Niemand verdedigde hen’, zegt Warda. ‘Zij konden alleen naar de ‘LBH’ (een Indonesische variant van het bureau voor rechtshulp, red.). Maar juridisch was er voor deze mensen niets te doen. Zij hadden geen enkele legale status.’

Warda Hafidz gaf haar baan als docent in Malang eraan om in Jakarta ‘te leven in rechtstreeks contact met het volk’. In 1997 begon zij het Urban Poor Consortium, haar organisatie die zich inzet voor de allerarmsten. Het waren de nadagen van de dictatoriale president Soeharto. Het economische wonder zakte ineen, en in 1998 dwongen massale straatprotesten Soeharto tot aftreden.

Indonesië maakte een democratische revolutie door, de ‘Reformasi’, en ook Warda werd gegrepen door het vuur: ‘Ineens was alles mogelijk.’

Onder Soeharto was demonstreren gevaarlijk. Mensen leerden vooral hun mond te houden. ‘Wij organiseerden de ene demonstatie na de andere’, zegt Warda. ‘Maar al snel merkten wij dat die niets uithaalden.’

Warda Hafidz heeft tientallen uitzettingen zien gebeuren. Hele wijken werden platgewalst, de mensen zonder pardon eruit geknuppeld. Er was niets wat het UPC daartegen kon doen. Soms was er een klein succesje, een beetje uitstel van executie, wat compensatie voor de bewoners – maar het resultaat was altijd dat de overheid toch deed wat zij wilde.

Warda was niet ver van een burn-out, zegt zij, maar in plaats van te stoppen, veranderde zij van strategie. ‘Wij hielden op met demonstraties. Ik bedacht dat wij met iets positiefs moesten komen, een concept, een alternatief.’

In de stad Makassar mobiliseerde zij 70 duizend armen. Bij de burgemeestersverkiezingen ‘verkocht’ zij 70 duizend stemmen in ruil voor beloften: ‘De kandidaat moest beloven dat er geen uitzettingen zouden komen, en dat de armen recht zouden krijgen op schoon water, gezondheidszorg, dat soort dingen.’ De kandidaat die met ze in zee ging won de verkiezingen, ‘en nu hebben wij toegang tot de macht’, glundert Warda.

Na Makassar heeft ze haar zinnen gezet op een nieuw succes, hier in Surabaya, in Brantang Gedeh. Het ‘dorp’ is een kilometerslange strook van huisjes op de dijk van de rivier de Kali Bratang. Die huisjes moesten weg omdat zij de stroom van de rivier belemmerden. Bewoners kieperden hun afval van de dijk, en bouwden steeds meer aanbouwsels, tot die zelfs in de rivier stonden, op palen.

UPC stelde voor dat de bewoners de wijk zouden opknappen, en de bouwsels slopen. Warda: ‘Hier buiten Jakarta valt met het bestuur te praten.’ In 2007 nam de gemeente een besluit: de mensen van Bratang Gedeh kregen vijf jaar de tijd. ‘Een geweldige overwinning’, zegt Warda.

De oude Suroto kijkt tegenwoordig met plezier uit over ‘zijn’ kampong. Er loopt een weggetje waar drie jaar geleden wrakke bouwsels stonden. Overal staan vuilnisbakken. De mensen hebben tuintjes aangelegd. Het vuilnis is bijna weg, en ze hebben nu elektriciteit en stromend water.

Straks zal het zijn als op de tekeningen die Warda door een architect heeft laten maken: een schoon buurtje, met een verlichte promenade aan de waterkant. Warda: ‘Als dit werkt, gaan we terug naar Jakarta. Want ik wil Jakarta niet opgeven. Jakarta heeft ons het meest nodig.’


Uit: de Volkskrant, maandag 3 januari 2011




op het YouTube kanaal van one11NL kun je interviews zien met Warda Hafidz en Michel Maas...