Dick Berlijn: 'Oorlogsvlieger uit Rijssen verdient nieuw onderzoek naar rehabilitatie'

Dick Berlijn: 'Oorlogsvlieger uit Rijssen verdient nieuw onderzoek naar rehabilitatie'

Dick Berlijn, Oud-commandant der Strijdkrachten Foto: RTV Oost

woensdag 4 februari 2015 | 06:07 Laatst bijgewerkt: 4-2-2015 | 10:13
Door: Tom Meerbeek


Oud-commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn vindt dat het Ministerie van Defensie een rehabilitatieverzoek van een oorlogsvlieger uit Rijssen opnieuw zou moeten bekijken. Dat heeft hij laten weten aan RTV Oost.

De oorlogsvlieger, Henry Kelder, werd in de Tweede Wereldoorlog veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Naast Kelder werden ook twee collega-vliegers veroordeeld, eveneens voor een poging tot sabotage, hulp aan Japanners en desertie. Eric de Lyon ook tot 20 jaar, William Burck zelfs tot levenslang. Volgens Dick Berlijn is dat, als je de geschiedenis van het verhaal kent, geheel onterecht gebeurd. "Tegenwoordig zou er gehakt van worden gemaakt door juristen", aldus Berlijn. "Ze verdienen het dat hun zaak nog eens goed bekeken zou worden."

De oorlogsvliegers werden eind 1942 opgepakt op een Nederlandse vliegbasis in het Australische Canberra. Bijna een jaar later zijn ze door een Zeekrijgsraad veroordeeld tot gevangenisstraffen. Na een gratieverzoek werden ze in 1950 voorwaardelijk vrijgelaten. Het is de geschiedenisboeken ingegaan als de Colombo Tragedie.

'In de val gelokt'

Na de Tweede Wereldoorlog hebben de betrokken vliegers meermaals hun verhaal gedaan. Volgens Kelder en z'n collega-vliegers waren ze in de val gelokt. Op de vliegbasis was destijds het moraal erg laag, omdat er door gebrek aan materiaal nauwelijks gevlogen werd. En dat terwijl de vliegers juist wilden strijden tegen de Japanners.

Eén van de drie vliegers, tweede luitenant William Burck, miste zijn gezin op Java intens. Vaak liet hij aan zijn medestrijders weten graag terug te gaan naar dat eiland. Dat geluid werd opgepikt door iemand die bij de inlichtingendienst werkte. Diegene heeft op een avond Burck, Kelder en de derde vlieger, De Lyon, uitgenodigd voor een gezellig avondje. Tijdens dat feestje zou Burck op een grappige manier hebben geopperd om een vluchtpoging naar Java te ondernemen. De Lyon en Kelder hebben vervolgens op luchtige wijze toegezegd mee te gaan. Wat volgde was een arrestatie. "Ze zijn in de val gelokt", zegt Berlijn.


'Veel te zwaar' gestraft

Maanden later zijn ze door een Zeekrijgsraad veroordeeld. Dat terwijl er geen enkele jurist in die Raad zitting had. Na de oorlog werden de vliegers vastgezet in de Bijzondere Strafgevangenis van Leeuwarden. Ze zaten er vast tussen de SS'ers en NSB'ers. Na enkele pogingen tot gratie werd door de minister van Justitie in 1950 geoordeeld dat de drie vliegers 'veel te zwaar' waren gestraft.

Kelder en Burck deden voor zover bekend zelf nooit een verzoek tot rehabilitatie, mogelijk omdat ze 'de buik vol hadden' van de hele situatie. De Lyon deed dat wel, maar zonder succes. Zijn zoon Marc de Lyon heeft de strijd tot rehabilitatie voortgezet, gesteund door het Comité Last Post Nederland 1940-1945.


Verzoek tot rehabilitatie

In 2011 werd bij de regering een verzoek tot rehabilitatie ingediend. Dat verzoek werd in 2013 afgewezen. De voornaamste reden was dat geen van de vliegers juridische stappen zou hebben ondernomen. Volgens de zoon van De Lyon onjuist, waardoor hij in 2013 een hernieuwd verzoek doet, dat wederom is afgewezen.

Dit jaar deed de zoon een oproep aan de Tweede Kamer om tot actie over te gaan, wat door D66 werd opgepikt. Minister Hennis-Plasschaert heeft eind vorig jaar per brief wederom laten weten niet tot rehabilitatie over te gaan. Opnieuw met de onderbouwing dat géén van de vliegers ooit actie heeft ondernomen om de procedure van destijds aan te vechten.


Betrokkenheid Dick Berlijn

"Ik voel me betrokken bij dit squadron, omdat mijn vader het nog geleid heeft. Als ik het verhaal van Marc de Lyon aanhoor, is er toen iets heel erg fout gegaan. Nederland moet zich eigenlijk schamen over hoe dit is gebeurd. Als ik politieke partijen of oud contacten binnen Defensie spreek, zal ik dit zeker ter sprake brengen. Mogelijk dat we op termijn er dan samen alsnog voor kunnen zorgen dat dit verhaal een goed einde kent", aldus Berlijn.

Henry Kelder werd geboren in Rijssen op 15 april 1920. Hij groeide op in een gezin met vier kinderen, waarin het altijd 'de eindjes aan elkaar knopen' was. Henry was altijd gefascineerd door de luchtvaart. Toen in het najaar van 1938 in de krant een advertentie werd geplaatst met een oproep voor leerling vliegers, meldde hij zich aan op de vliegbasis Soesterberg.

Na een opleiding van drie maanden in Nijmegen volgde in mei 1939 het vertrek met 'Johan de Witt' naar Batavia en vervolgens naar de vliegschool in Kalidjati. Op 19-jarige leeftijd werd hij bevorderd tot sergeant. Na de oorlog kreeg hij een baan als landbouwvlieger, trouwde en kreeg een zoon.

Eerdere reportage RTV Oost op YouTube:




RTV Oost

zie ook Geen rehabilitatie voor drie oorlogsvliegers
van 27-11-2014