Vrijmetselarij Amersfoort verzweeg moorden

Vrijmetselarij Amersfoort verzweeg moorden

Een lid van de vrijmetselarij in Amersfoort heeft eind jaren tachtig zeventien moorden bekend. De broederschap besloot daarop collectief te zwijgen over de biecht van de man.

Door: Tom Kreling 3 oktober 2015, 02:00


De Amersfoortse afdeling van de vrijmetselarij heeft eind jaren tachtig collectief besloten zeventien moorden die een van haar leden bekende, te verzwijgen. Dit blijkt uit interne correspondentie van de vrijmetselarij die in het bezit is van de Volkskrant.

De documenten over de affaire zijn boven tafel gekomen via schrijfster Anne-Gine Goemans, die de afgelopen jaren onderzoek deed naar de affaire. Ze schreef een roman gebaseerd op de kwestie. Het boek met de titel Honolulu King verschijnt dit weekeinde.

Het inmiddels overleden lid was een Indische man die aan zijn broeders van de vrijmetselarij in november 1988 vertelde hoe hij in zijn jeugd zeventien mannen had doodgeschoten in Indonesië. Hij deed dat als wraak voor de dood van zijn moeder, zusje en twee broertjes die door hen waren vermoord. De man vertelde zijn verhaal als zogeheten 'bouwsteen', een soort voordracht binnen de vrijmetselarij, waarna besloten wordt of iemand in rang kan opklimmen in de organisatie.

De vraag is of de man die moorden echt heeft gepleegd. Uit onderzoek van Goemans blijkt namelijk dat de familie van de vrijmetselaar helemaal niet is vermoord.


Bersiap-periode
De vrijmetselaars van de Amersfoortse loge Jacob van Campen twijfelden in 1988 niet aan het verhaal van de man, zo staat in de correspondentie. Daaruit blijkt ook dat de afdeling na de biecht vergaderde over de kwestie. De belangrijkste vraag was of door 'ons als vrijmetselaren kan worden aanvaard dat het recht in eigen hand wordt genomen'. En vervolgens of die persoon lid kon blijven. Twee leden stelden een rapportage aan het bestuur op over de zaak. Daarin staat dat 'in het algemeen' niet kan worden aanvaard dat het echt in eigen hand wordt genomen, maar dat het 'onder bepaalde omstandigheden wel mag'.

Het Indische lid had verteld dat zijn familie was vermoord tijdens de zogeheten Bersiap-periode op Indonesië. Dat was een gewelddadige periode in de jaren 1945-1947, net na de bezetting door de Japanners. Radicale Indonesiërs vielen in dit machtsvacuüm Europeanen en Indo-Europeanen aan. Daar was zijn familie slachtoffer van geworden, vertelde de vrijmetselaar eind jaren tachtig aan zijn broeders. Hij vertelde hoe hij de mannen opspoorde. 'Ik heb er geen een geliquideerd zonder te vertellen waarom.' Hij kreeg daarbij hulp van een andere man. 'Ik heb al die 17 man in de ogen gekeken voordat ik schoot.'

In de rapportage staat vervolgens: 'ook in ons land zijn in oorlogstijd voorbeelden te over aan te voeren, waar hier recht werd gedaan buiten de daartoe geautoriseerde instanties.' Het lid werd vervolgens 'gehandhaafd' binnen de vrijmetselarij en klom na zijn 'bouwsteen' op in de hiërarchie. De twee broeders die rapporteren, schrijven dat 'er niets in de weg staat om broeder X hoger loon te verlenen'. Ze zijn van mening dat hun broeder 'niets te verwijten valt'. 'En zelfs als dat het geval zou zijn, zijn wij van mening, dat het niet aan ons is om te oordelen.' De broeder steeg vervolgens van leerling, soort aspirant-lid, naar gezel.

De kwestie leidde tot flinke onenigheid in de Amersfoortse loge. Enkele leden stapten op, omdat zij het moreel verwerpelijk vonden de moorden onder pet te houden en de man als lid te accepteren. Desondanks besloot niemand de kwestie aan te kaarten buiten het broederschap.


Reactie vrijmetselarij
Huidig voorzitter Stephan Berghuis van de Amersfoortse loge zegt in een reactie de affaire niet te kennen. Hij noemt het een 'heftig' en 'extreem' verhaal. 'Ik sta er van te kijken. Maar ik ken de overwegingen van mijn toenmalige broeders niet.' Hij zegt dat het niet gebruikelijk is binnen de vrijmetselarij om kwesties onder te pet te houden. 'Als iemand tijdens zijn bouwstuk van zoiets kond doet, kan hij wat mij betreft vertrekken. Ik ga hier zeker vragen over stellen binnen de loge.'

Ook landelijk voorzitter Willem Meijer van de vrijmetselarij kende de affaire niet. Hij zegt nu dat de Amersfoortse loge eind jaren tachtig 'niet de juiste beslissing' heeft genomen door het lid te handhaven na zijn biecht over de moorden. Hij zegt dat de beslissing van toen nooit aan het hoofdbestuur is voorgelegd. 'Dat hebben ze ook niet goed aangepakt.' Hij benadrukt dat die foute beslissing van toen niets zegt over de cultuur bij de vrijmetselarij.




Eeuwenoud genootschap

De orde van de vrijmetselaren is een eeuwenoud genootschap van mannen, waar een sfeer van geheimzinnigheid omheen hangt. Zelf stellen de vrijmetselaren dat het een broederschap is waarvan de leden aan zichzelf werken om een beter mens te worden. Op de website staat dat het broederschap 'mannen van deze tijd' een methode biedt om te komen tot 'persoonlijke zingeving en ethische plaatsbepaling'.

De vrijmetselarij werd in 1717 in Groot-Brittannië opgericht en heeft over de hele wereld afdelingen, zogeheten loges. Ieder land heeft een eigen landelijk bestuur, waar alle loges onder vallen. Nederland telt 147 afdelingen, loges van de Vrijmetselarij. In totaal zijn er rond de 6.000 mannen aangesloten bij dit broederschap. Een bekend lid is Mat Herben, voormalig politicus van de LPF. Leden kunnen binnen de orde opklimmen van leerling, naar gezel tot meester. De leden van de orde hebben met elkaar een eed over volstrekte vertrouwelijkheid. Door die geheimhouding gaan er verhalen dat de invloedrijke leden van de vrijmetselarij onderling allerlei dingen bekokstoven.

Begin jaren tachtig raakte een Italiaanse loge, P2, in opspraak. Van deze loge waren politici, ambtenaren en militairen lid, die met elkaar onder meer plannen maakten hoe de elite Italië moest leiden.

Volkskrant