Alfred Birney wint Libris Literatuurprijs met 'De tolk van Java'

Geen Vlaams feestje: Alfred Birney wint Libris Literatuurprijs met 'De tolk van Java'

08-05-17, 22.21u - Dirk Leyman


Alfred Birney wint de Libris Literatuur Prijs 2017. ©ANP

Geen Vlaams feestje in het Amsterdamse Amstel Hotel. Het is de Nederlands-Indische schrijver Alfred Birney die met De tolk van Java, "een roman als een mokerslag", de Libris Literatuurprijs mee naar huis nam. Lize Spit en Jeroen Olyslaegers krijgen zondag nog een herkansing bij de Fintro.

“Léés dat bloody boek”, zo riep Adriaan van Dis uit na het verschijnen van De tolk van Java dat hij vorig jaar meteen inhaalde als “een meesterwerk”. En ook de Nederlandse pers gooide met superlatieven over deze hoogst virulente roman van de 65-jarige Alfred Birney. Dat hij nu de Libris Literatuurprijs en de bijbehorende 50.000 euro vangt, komt dus niet zomaar uit de lucht vallen.

Toch werd het vuistdikke boek in Vlaanderen tot voor kort nauwelijks opgemerkt. Dat heeft wellicht te maken met de thematiek, die diep in het Nederlandse koloniale verleden graaft. Met De tolk van Java (De Geus) schreef Birney een “autobiografische mokerslag die de clichés over Nederlands-Indië verpulvert.”


Vlnr: Walter van den Berg, Marja Pruis, Lize Spit, Alfred Birney en Jeroen Olyslaegers. ©EPA

Paranoïde desperado

Zonder enig taboe beschrijft Birney de wreedheden van zijn “volkomen redeloze” vader Adolf, die in de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd voor de Nederlanders streed. Eenmaal in Nederland én met ruim honderd slachtoffers aan zijn scalpel, werkte “de paranoïde desperado” zijn frustraties en trauma’s uit op zijn gezin met vijf kinderen, waarvan Birney de oudste was.

De Volkskrant omschreef de 532-pagina’s tellende roman als “een woedende eruptie”. Librisjuryvoorzitster Janine van den Ende loofde “de sublieme stijl” waardoor je je “bijna medeplichtig voelt aan de beschreven wreedheden en tegelijk ook de kracht ervaart om te willen overleven.”

Met De tolk van Java wilde Birney vooral een té zoetgevooisd beeld van de voormalige kolonie aan diggelen slaan. “In Nederland overheerst nog altijd de sfeer van tempo doeloe als het beeld van Nederlands-Indië, van heimwee naar een paradijselijk verleden. Dat is een leugen”, zei hij daarover in NRC. “Een agressieve, militante vader jegens een zoon als slachtoffer. Haat en liefde”, zo vatte hij zijn roman samen.

Tweede generatie

Einzelgänger Birney, ook een begaafd jazz en bossanovagitarist, is sinds eind jaren tachtig een boegbeeld van de ‘Tweede Generatie’ Indische schrijvers met onder meer Marion Bloem en Van Dis. Hij schreef eerder dertien romans en verhalen en geldt als een warm pleitbezorger van de multiculturele samenleving, waarover hij jarenlang – soms gecontesteerde - columns schreef in de Haagsche Courant. In 1998 maakte hij ophef met de bloemlezing Oost-Indische inkt. 400 jaar Indië in de Nederlandse letteren.

Birney haalde het bij de Libris van favoriet Arnon Grunberg (Moedervlekken), Walter van den Berg (Schuld), Marja Pruis (Zachte riten) en de Vlamingen Jeroen Olyslaegers (Wil) en Lize Spit (Het smelt). Olyslaegers en Spit mogen dit weekend opnieuw handenwringen: beiden zijn ook nog genomineerd voor de Fintro Literatuurprijs. Op de Libris-erelijst volgt Birney Connie Palmen op die in 2016 triomfeerde met Jij zegt het.

De Morgen

8 mei 2017
Alfred Birney won maandagavond 8 mei met de roman ‘De tolk van Java’ de Libris Literatuur Prijs 2017. Kees ’t Hart noemde het boek in ‘De Groene’ een ‘uitermate gedreven roman’. Lees hier de recensie terug.

Deze roman won gisteravond de Libris Literatuur Prijs 2017

Groene.nl