Eerste mariniers verhoord over treinkaping

Rechtbank hoort getuigenissen elf mariniers
Soap rond De Punt verder

25-09-2017 Olof van Joolen

De geruchtmakende rechtszaak tegen de Staat over de beëindiging van de treinkaping bij De Punt komt vandaag in een beslissende fase. De Haagse rechtbank hoort tot en met 4 oktober elf mariniers die de operatie hebben uitgevoerd. De grote vraag die vandaag zal worden gesteld is: hebben de mariniers orders gehad om alle treinkapers te doden?

De kans dat hun getuigenissen een bevestigend antwoord bevatten lijkt klein. In een exclusief interview met De Telegraaf gaven de drie commandanten van de operatie begin dit jaar al aan dat er geen sprake is geweest van geheime orders of executies. Hun boosheid over deze aantijgingen was de voornaamste reden na 40 jaar het stilzwijgen te verbreken. Vijf vragen over wat er vandaag staat te gebeuren.


Wat wil de rechtbank van de oud-militairen weten?

Hoe de actie precies is verlopen. Op basis van vooral autopsie-rapporten is er twijfel of de gedode kapers zijn gestorven door de beschieting die werd uitgevoerd vóór de bestorming of door marinierskogels. Nabestaanden van twee gijzelnemers gaan uit van het laatste en stellen dat hun naasten het slachtoffer zijn geworden van executies. De rechtbank hoopt hier duidelijkheid over te krijgen door de militairen te horen.

Valt er al iets te zeggen over hun getuigenissen?

Begin dit jaar verbraken de mariniers hun jarenlange stilzwijgen in een exclusief interview met De Telegraaf. De kern hiervan zal hoogstwaarschijnlijk de rode draad van hun verklaringen vormen: ze hebben gehandeld naar eer en geweten. Onder geen beding is er sprake geweest van executies. De kapers die werden gedood, stierven omdat mariniers in een fractie van een seconde moesten besluiten of ze al dan niet een dreiging vormden en besloten dat dit het geval was.

Hoe zit het met eerdere verklaringen die wezen op executies uitgevoerd op geheim verzoek van de overheid?

Dat waren anonieme getuigenissen van twee mariniers, of mensen die zich daarvoor uitgaven. Plus een serie verklaringen uit de tweede hand. De rechter vond ze onvoldoende sterk, soms zelfs tegenstrijdig, en legde het scenario van een shoot to kill-actie voorlopig terzijde. Advocaat van de nabestaanden Liesbeth Zegveld gelooft nog steeds in een vorm van regie en zal er tijdens de verhoren naar vragen. De raadsman van de mariniers Geert-Jan Knoops beschouwt deze vraag als de meest essentiële van de verhoren.

Afgelopen mei kwamen transcripties naar buiten van opnamen gemaakt tijdens de actie. Daarin zijn opmerkingen te horen die op executies zouden kunnen wijzen. Hoe zit dat?

Op zichzelf beschouwd klinken zinnen uit dat document als uitermate compromitterend. Opmerkingen als: ,,Deze is dood? Ja, nu wel” en: ,,Geven ze hem een genadeschot, hoor.” Het probleem is alleen dat hele stukken van de opnamen onverstaanbaar zijn. Bovendien is het alleen geluid en ontbreekt daardoor veel context van de situatie. Zo opperde raadsman Knoops dat de genadeschot-passage betrekking kon hebben op een aangeschoten koe. De verschillende partijen hopen dat de verhoren duidelijkheid zullen geven. Ze zullen volgens Liesbeth Zegveld prominent onderdeel van haar vragen uitmaken.

Lopen de mariniers door het afleggen van verklaringen kans te worden vervolgd?

Nee, de rechtszaak is een civiele waarmee nabestaanden schadevergoeding willen afdwingen bij de Staat. Zelf leggen ze liever de nadruk op het via de rechter krijgen van duidelijkheid over wat er precies in 1977 is gebeurd. Hoe dan ook, dit is geen strafzaak. En zelfs wanneer er uit de verhoren belastende informatie zou komen, dan hoeven de mariniers niks te vrezen. De feiten dateren uit een periode toen er een verjaringstermijn van achttien jaar gold.

Volg de rechtszaak bij de Telegraaf

Marinier De Punt zegt niet veel te weten van bestorming trein
Gepubliceerd: 25 september 2017 14:14
Laatste update: 25 september 2017 15:03

De marinier met code 5G weet voor de rechtbank in Den Haag niet veel van de bestorming van de trein die in 1977 door Molukse jongeren was gekaapt bij De Punt. Hij zat in de groep die als eerste naar binnen ging, aan de kop van de trein. Maar zelf stapte hij niet aan boord, omdat hij eerst een gewonde collega ging helpen.
De marinier gaf zijn getuigenis onder een codenaam omdat de rechtbank eerder had besloten dat hij anoniem mocht blijven. De man was afgeschermd tijdens zijn getuigenis en praatte met stemvervorming.

5G werd maandag als eerste van elf mariniers gehoord als getuige. Hij antwoordde op de vragen, maar gaf al snel aan het een "farce" te vinden dat hij daar zat, veertig jaar na dato en dat er beschuldigingen zijn van executies.

"We waren serieuze mensen en hadden als doel mensen er veilig uit te halen." 5G zei dat hij ook het liefst wilde dat de negen kapers levend waren gearresteerd. Zes van hen kwamen om tijdens de bestorming, evenals twee treinreizigers.

De marinier werd vlak bij de trein naar eigen zeggen beschoten door een kaper die later omkwam, Max Papilaya. Hij herkende hem van de foto´s van de kapers die de mariniers vooraf tot "in den treure" te zien hadden gekregen.

Proces aangespannen
De nabestaanden van Papilaya hebben samen met die van de omgekomen vrouwelijke kaper Hansina Uktolseja een proces aangespannen tegen de Staat vanwege mogelijk onrechtmatig handelen tijdens de bevrijding. De twee zouden al gewond en weerloos op de grond hebben gelegen toen ze werden gedood.

5G was marinier-ziekenverzorgende en is pas de trein ingestapt toen de bevrijdingsactie net voorbij was, zo bleek tijdens het verhoor. Hij heeft in de trein toen twee tot drie doden gezien, maar daar zaten Max en Hansina niet bij, zei hij.

Complexe situatie
De marinier vond dat hij vooraf goede mondelinge geweldsinstructies van de commandant had gekregen. Dat hield ook in dat ze bij "een waarneembare overgave" niet meer mochten schieten. Ook werd verteld dat de bevrijding een complexe situatie zou worden.

Na de operatie is er volgens 5G tussen de militairen onderling weinig gesproken over de gebeurtenissen. Achteraf vond hij dat wel raar "maar zo ging dat toen". Ook was er volgens hem geen nazorg vanuit Defensie. De ingezette militairen kregen een paar honderd gulden extra en een paar dagen vrij en daarna was het "business as usual en zoek het maar uit", zei hij. Het was de enige keer dat 5G geëmotioneerd op de rechter overkwam.

Nu.nl

Zegveld: verhoren bevestigen vermoedens

04 oktober 2017, 15:45
ANP
DEN HAAG (ANP) - Advocaat Liesbeth Zegveld die namens nabestaanden van twee doodgeschoten Molukse treinkapers optreedt, vindt dat de verhoren van elf mariniers een ,,redelijk goed plaatje´ hebben opgeleverd. De verklaringen hebben haar vermoedens bevestigd dat er kapers zijn doodgeschoten zonder acute noodzaak. ,,Ze hadden moeten worden aangehouden.''

Dat zei Zegveld woensdag na het verhoor van de elfde en laatste marinier over de bevrijdingsactie in 1977. Gewoon iemand doden die geen wapen heeft, is volgens haar moord, ook al was er wel een algemene dreiging aan boord van de trein.

De laatste marinier ´2C´ was aanvalscommandant van groep twee en hij gaf voor de rechtbank in Den Haag toe dat hij de vrouwelijke kaapster, Hansina Uktolseja, van dichtbij doodschoot in de restauratiecoupé. ´2C´ had dit deels al eens in een boek laten optekenen, maar hij bevestigde het nu onder ede.

Aangifte

Zegveld is blij voor de nabestaanden dat het is gezegd. Tegelijk had ze ook respect voor de commandant dat hij er niet omheen draaide. De mensenrechtenspecialiste vond dat ´2C´ een van de eerlijkste verklaringen had afgegeven. Alleen zijn bewering dat er in de coupé waar Hansina stierf, op hem geschoten is en dat er een uzi van een kaper buiten de trein is gevonden, wordt volgens Zegveld niet ondersteund door rapporten.

Andere mariniers bleven elkaar dekken, zei Zegveld. Ze denkt na over aangifte wegens meineed tegen sommigen. De getuigen hadden volgens haar duidelijk afgesproken niets over elkaar te zeggen. Ook het totaal niet herkennen van stemmen en gebeurtenissen op de geluidsband, duidt er volgens haar op dat ze heikele punten wilden omzeilen.

AD