Elizabeth Ida Mulyani's schuldige landschappen belicht op Europalia Indonesië

Elizabeth Ida Mulyani's schuldige landschappen belicht op Europalia Indonesië

Op 10 oktober opent Europalia Indonesië. Dit is een gelegenheid waarin het culturele erfgoed van het land geprezen en gevierd wordt, toch is er plaats voor een kritische insteek. MO* ging in gesprek met Elizabeth Ida Mulyani, een kunstenares die van het gruwelijke verleden van Indonesië haar werk maakt.

LOUISE HANTSON . 8 OKTOBER 2017


De Indonesische Elizabeth Ida Mulyani stelt haar audiovisuele project ‘Silent Witness’ of stille getuige tentoon in De Zebrastraat te Gent en in het cultuurcentrum Stroombeek te Grimbergen. De fotografe maakt met dit werk een visuele ondervraging van ‘schuldige landschappen’ en brengt zo een toch wel zeer controversieel onderwerp naar de cultuurbeurs: de vandaag nog steeds onbespreekbare massamoord na de coup van generaal Soeharto in 1965.

Tijdens het bloedbad van 1965-1966 werden er tussen 500.000 en 1 miljoen (afhankelijk van de bron) zogenaamde communisten en Chinese minderheden op een brutale wijze om het leven gebracht.

Daarbovenop werden zo’n 600.000 mensen op een inhumane manier gevangen genomen en was er voortdurend sprake van verdwijningen, seksueel misbruik en onderwerpingen in werkkampen. Al deze wantoestanden worden tot op vandaag ontkend door de Indonesische machthebbers.

Elizabeth Ida Mulyani slaagt erin om dit onbespreekbare onderwerp, met haar kunst, toch naar Europalia te brengen.

Medeplichtige grot

Hoe is het ‘silent witness’ project tot stand gekomen?

Elizabeth Ida Mulyani: Het ‘Silent Witness’ project groeide toen ik in contact kwam met het werk van de Nederlandse kunstenaar Armando. Hij schrijft en maakt tekeningen en schilderijen van ‘schuldige landschappen.’ Ik vond dat een heel inspirerend idee. Armando gaat met die benaming in tegen de idee dat de natuur noodzakelijk onschuldig is.

Mensen zien de natuur als iets moois en kwetsbaars, maar Armando toont dat ze ook schuldig kan zijn. Landschappen zijn vaak medeplichtig, net omdat de natuur zo onverschillig is. De natuur blijft gewoon haar eigen gang gaan, blijft verder groeien, ook al worden er mensen vermoord en gemarteld. Bomen en planten groeien zelfs beter op mensenresten. Bovendien dient ze ook vaak als beschutting voor wanpraktijken.


Ik vond dit een heel interessant idee en wilde hiermee verder werken. Met mijn ‘Silent Witness’ project ben ik daar dan ook dieper op ingegaan en ik ben schuldige plekken op een audiovisuele manier beginnen onderzoeken. Eind augustus trok ik met dit project naar Java in Indonesië, waar ik de landschappen, die de achtergrond waren voor de volkerenmoord van 1965, ben gaan filmen.

Zo ben ik bij de Gua Grubug in Yogyakarta beland, waar tijdens die massamoorden zo’n 1500 lijken in gedumpt werden. In 1982 werd er een grote opkuis van die grot georganiseerd door de regering. Alle beenderen, kleding en mensenresten werden weggehaald. Die grot is nu ondertussen volledig vlekkeloos, en het is zelfs een enorme toeristische trekpleister geworden.

Door de gidsen die daar rondleidingen geven, wordt er nooit met een woord gerept over die lugubere geschiedenis van de grot, meestal weten zij zelf ook niet wat er daar allemaal gebeurd is.

Met dit project wilde ik deze geschiedenis blootleggen, want als je de voorkennis niet hebt, dan denk je enkel aan de natuurlijke schoonheid van de plek. Als je weet dat er op die plaats, 50 jaar geleden, honderden mensen vermoord en gedumpt zijn, dan neemt die natuurlijke schoonheid een sinistere dimensie aan, dan versta je haar medeplichtigheid.

Lees verder en bekijk foto's bij MO