Staat de Indonesische democratie onder druk?

OPINIE
Staat de Indonesische democratie onder druk?

TIM LINDSEY . 13 JULI 2018

Indonesië wordt al bijna twintig jaar gezien als een voorbeeld voor de democratische transitie voor andere landen, met name als die een aanzienlijke moslimbevolking tellen. Maar die democratie staat steeds meer onder druk, schrijft Tim Lindsey, politicoloog aan de University of Melbourne.

De Indonesische leiders benadrukken graag hoe hun land zich afkeert van autoritarisme via een tolerante regeringsvorm die toch een belangrijke religieuze component bevat. Daardoor vormen ze een politiek alternatief dat het Westen beter ligt dan de mislukte Arabische Lente en de extremistische catastrofes die het Midden-Oosten hebben overspoeld sinds de Amerikaanse inmenging in Afghanistan en Irak.

Maar deze visie op Indonesië staat steeds meer onder druk. De moeilijk bevochten vooruitgang naar liberalisme en tolerantie zijn bedreigd. Het land van meer dan 260 miljoen mensen – onder wie 85 procent moslims – werd vaak het “glimlachend gezicht van de islam” genoemd, maar dat etiket is misschien gedateerd.

De Indonesische twijfel over de eigen liberaal-democratische aspiraties gaat gepaard met groeiende uitbarstingen van intolerantie, inclusief geweld tegen kwetsbare minderheden. Nu de presidentsverkiezingen van volgend jaar naderen, groeit ook de verleiding om te grijpen naar identiteitspolitiek en opportunistisch populisme. Een einde aan de progressieve golf na 1998 lijkt steeds duidelijker te worden.

Vastgelopen hervormingen
Tegenwoordig zijn de hervormingen in Indonesië vastgelopen. Hoewel de democratische transitie in 1998 als een nationale consensus werd afgeschilderd, was dat nooit helemaal waar. Er waren altijd tegenstanders, en sommige krachten zagen de democratisering als een noodzakelijk kwaad maar nooit als de definitieve uitkomst.

Naast de hardliners is dat het geval voor steenrijke oligarchen, overlevers van het regime van Soeharto en delen van strijdkrachten. Die verdeelde krachten, die samen de Indonesische revisionistische en populistische vleugel uitmaken, hebben weinig gemeen en zijn vaak concurrenten van elkaar. Maar ze kunnen nu en dan ook allianties vormen, met als doel minstens een deel van de democratische verworvenheden van de ‘Reformasi’, de hervormingsperiode, terug te draaien.

Samen kunnen ze progressieve leiders intimideren of buitenspel zetten. Regeringen, zowel nationaal als lokaal, lijken onzeker in hun antwoord op die uitdagingen en twijfelen tussen gelatenheid, onduidelijkheid of ondersteuning van de reactionaire voorstellen. Het gevolg is dat er na twintig jaar nog weinig over is van de hervormingsgeest.

Lees verder bij MO