maandag 12 oktober 2009
Multatuli in 2009
Morgen is het 150 jaar geleden dat Eduard Douwes Dekker (Multatuli) zijn Max Havelaar voltooide. In de nrc.next van vandaag vraagt Gijsbert van Es zich af hoe een Multatuli uit 2009 had geageerd tegen misstanden in de maatschappij, zoals destijds de behandeling van de inwoners van Nederlands-Indië. Hij schrijft onder meer:
"Hij [Multatuli] schreef een boek dat hij de vorm gaf van een wolf in schaapskleren. Letterlijk noteerde hij hierover (...) in een brief aan zijn vrouw Tine: 'Als ik had uitgegeven: Klacht tegen het Indische Bestuurd, dan had niemand mij gelezen. Ik laat de lezers nu lang in de waan dat zij een half grappige, half ernstige vertelling lezen, en pas als ik hen aan het lijntje heb, kom ik uit de hoek met de hoofdzaak."
En:
"De vertelling van Eduard Douwes Dekker heeft een structuur die nauwelijks geëvenaard is. Vanuit vier verschillende perspectieven vertelt hij zijn verhaal, en ook weeft hij er gedichten en andere verhalen doorheen. Het lijkt een chaos. Maar toch - wie blijft lezen (...) begrijpt aan het slot dat alles in het boek een doel en betekenis heeft gehad om die ene boodschap uit te schreeuwen: 'DE JAVAAN WORDT MISHANDELD!'
Leeft er op dit moment een Nederlandse schrijver met zoveel talent in stijl en compositie, met zoveel engagement voor de nog altijd actuele strijd tegen uitbuiting en andere vormen van unfair trade en met zoveel mediagenieke uitstraling? Weinig namen dringen zich op."
De namen die zich wel bij Van Es opdringen, zijn veeleer afkomstig uit de politiek (Geert Wilders - hoe gewaagd de vergelijking ook is -, Ayaan Hirsi Ali en Paul van Buitenen) en het cabaret (Youp van 't Hek, Freek de Jonge). Zijn er werkelijk geen hedendaagse schrijvers te bedenken met de slagvaardigheid van Multatuli?
Wellicht is de 'methode' waarin hij zijn aanklacht indiende (een romanvorm die de mensen moest verleiden, mee moest nemen in het verhaal om hen daarna de harde boodschap in het gezicht te schreeuwen), hoe vernuftig ook, te omslachtig voor de eenentwintigste eeuw? Dit is wat de auteur van het artikel lijkt te suggereren. Toch zou het de Max Havelaar tekortdoen de complexe verhaalstructuur enkel te zien als 'verpakkingsmateriaal' voor datgene wat de auteur 'eigenlijk' te melden heeft.
Je kan de vraag die van Es opwerpt ook omkeren. Niet zozeer of iemand die een aanklacht wil indienen daarvoor een roman gebruikt, maar veleer of romanschrijvers (nog) wel geloven een eenduidige boodschap in hun boeken te kunnen verstoppen?
geplaatst door Karlijn de Winter
Alexandriablog
di 13 okt 2009 - 7:35
