De omstreden Multatuli

De omstreden Multatuli
Door G.J. Schutte
Geplaatst: 04 juni 2010 09:00, laatste wijziging: 04 juni 2010 09:45

foto anp/jasper juinen


Twee boeken wordt iedere Nederlander geacht te lezen: de (Staten)bijbel en Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij. Want beide hebben een ereplaats in de Canon van Nederland.

[...]

De vader van Eduard Douwes Dekker was kapitein op de grote vaart en nam hem en zijn broer Jan in 1838 mee naar de Oost, om daar hun fortuin te gaan zoeken. Jan vond het ook, als tabaksplanter. De 18-jarige EDD was een gevoelige, intelligente jongen met een hoofd vol dromen en idealen. Hij had een paar jaren op de Latijnse school gezeten, ter voorbereiding van de studie voor predikant (de Dekkers waren doopsgezind). Het was geen succes geworden. Evenmin als zijn literaire probeersels uit die jaren. Daarna was hij een tijdje kantoorklerk, in het soort wereldje van de Droogstoppels en Ouwetijd & Kopperliths dat Multatali later onsterfelijk maakte: ''Ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht, no. 37''.

[...]

De Havelaar werd opgedragen aan koning Willem III, ''Keizer van 't prachtig rijk van Insulinde dat zich daar slingert om den evenaar, als een gordel van smaragd''. Wilde die echt, dat Havelaar werd bespat met de modder van Slijmeringen en Droogstoppels? Dat in zijn naam meer dan dertig miljoen onderdanen, onschuldige Javanen, werden uitgezogen, beroofd van zelfs hun allerlaatste karbouw? Multatuli kon het niet geloven. Of toch ook wel? Want hij schreef ook dreigend over 'klewangwettende krijgszangen'.

[...]

Multatuli is een man van groot genie, schreef zijn vroegere vriend Keuchenius in 1873, hij had hart voor het lot van de Indiërs en waarschuwde voor optreden in Atjeh. Maar hij was helaas ook ''een Godslasteraar en Christusverloochenaar geworden''. Waarom? ''De groote zonde van Multatuli is geweest en blijft nog altijd, dat hij op de eer van God en Zijnen Zoon heeft willen wreken, wat hij van menschen ondervond''.


lees het complete artikel in het Ned.Dagblad