'Vol littekens naast elkaar'

'Vol littekens naast elkaar'

,,Wij zijn nu naast elkaar gaan staan, hoezeer ook geschonden en gescheurd en vol van de littekens van wrok en spijt.'' Dat zei koningin Juliana op 27 december 1949, de dag dat Nederland na lang aarzelen en bittere strijd de soevereiniteit over Nederlands-Indië officieel overdroeg aan de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië.


Onder internationale druk kwam daarmee, zestig jaar geleden, een eind aan de voor beide zijden bloedige strijd tussen Nederland en de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders.

De strijd was begonnen na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945, dat ook Nederlands-Indië bezet had gehouden, en het eenzijdig uitroepen twee dagen later van de Republik Indonesia door de latere president Soekarno. Hij sprong in het machtsvacuüm. 17 augustus is voor Indonesië altijd het beginpunt van de republiek gebleven.

Nederland kon en wilde daar maar amper aan wennen, want nog na die datum probeerde Den Haag nog zo veel mogelijk vingers in de pap te houden. Nederlandse militairen werden ingezet in onder meer twee 'politionele acties'. Dan zeg je later niet zomaar dat dat niet terecht is geweest.

Koningin Beatrix zag haar staatsbezoek aan Indonesië in 1995 door het gesteggel over de datum bedorven worden. Ze mocht in geen geval op 17 augustus al in Indonesië zijn, zo werd in Den Haag besloten, tot groot ongenoegen van de Indonesiërs. Toenmalig president Soeharto liet dat in de daarop volgende dag - het bezoek begon op 21 augustus - ook duidelijk blijken.

Pas in 2006 wist de toenmalige minister Bernard Bot van Buitenlandse Zaken, zelf een Indische Nederlander en een 'jappenkampkind', de verhoudingen enigszins te normaliseren. Hij was op 17 augustus dat jaar aanwezig bij de viering van het uitroepen van de republiek. Hij stelde publiekelijk dat zijn aanwezigheid daar mocht worden gezien als een politieke en morele aanvaarding van de 17e augustus 1945 als begin van de republiek.

,,Ik zal met steun van het kabinet aan de mensen in Indonesië duidelijk maken dat in Nederland het besef bestaat dat de onafhankelijkheid van de republiek Indonesië de facto al begon op 17 augustus 1945 en dat wij zestig jaar na dato dit feit in politieke en morele zin ruimhartig aanvaarden'', aldus Bot vooraf.

Het woord 'erkenning' vermeed hij zorgvuldig, dat was nog een stapje te ver. Maar: ,,Door de grootschalige inzet van militaire middelen kwam ons land als het ware aan de verkeerde kant van de geschiedenis te staan. Dat is buitengewoon wrang voor alle betrokkenen. Pas wanneer men op de top van de berg staat, kan men zien wat de eenvoudigste en kortste weg naar boven zou zijn geweest.''

Maar het was de Verenigde Naties en ook de Verenigde Staten van Amerika in 1948 al te bar geworden. De laatste dreigde met stopzetting van de Marshallhulp. Amerika, zelf ex-kolonie, was bevreesd voor de Koude Oorlog en vond dat de West-Europese landen hun militaire middelen niet moesten versnipperen. Op 9 december 1949 aanvaardde de Tweede Kamer de overdracht, met 71 tegen 29 stemmen. GPD; Bron: ANP;

Royal Blog