Bronnen: zie voorwoord.
Het Nederlandse leger had geleerd van de oorlogen in de afgelopen jaren her en der in de archipel.
Vooral van de Bali oorlog tegen Djagaraga werd het belang van de marine ingezien. Stoomschepen intimideerden de lokalen in erge mate en de rivieren konden nu bevaren worden en daardoor dichter bij de doelen gebracht worden en blokkades konden gelegd worden, zodat de vijanden afgesloten werden van eventuele hulptroepen uit zee.
En dit tactische voordeel bleek tijdens de expedities in Borneo, waar dit keer de tegenstander een vorm was van Chinese Kongsi's.
De kongsi's waren verenigingen van Chinese goudzoekers, die langzaamaan uitgegroeid waren tot "kleine republiekjes" met elk een eigen bestuur en een eigen legertje en ze waren verspreid over een groot gebied in West Borneo, van Pemangkat tot bijna aan Pontianak aan toe en diep landinwaarts en aan de kust grenzend aan de Zuidchinese Zee.
Voortdurende onderlinge ruzies en geknok met de Sultan van West Borneo deden de Nederlanders besluiten om maar een eind te maken aan al dat gedoe en in 1850 werd tot ingrijpen besloten. Montrado, circa 40 km gelegen van de kust af, werd het doelwit.
De zich daar bevindende Chineze manschappen werden geschat op een 7.000 man en ook nog zwaar bewapend en zij opereerden vanuit eigen kongsi huizen. Vierkante redoutes, omgeven door wallen en bastions en daarop lagen de geschutsstukken, waarmee projectielen van elk formaat afgevuurd konden worden.
Deze geschutsstukken konden ook te velde gebruikt worden en werden dan vanaf de schouder afgevuurd. (Bazooka)
Maar tijdens man tot man gevechten werden zij vooral gevreesd wegens hun sublieme zwaard vechtkunst.
Op Borneo gebruikten deze Chinezen eveneens de zogenaamde "voorlopers" van in serie geschakelde landmijnen.
Dit waren ingegraven busjes buskruit, onderling verbonden met lonten via bamboekokertjes en die door middel van één lont aangestoken werden en de hele reutemeteut buskruit vaatjes achter elkaar ontbrandde en ontplofte.
Montrado werd al snel veroverd, doch een echte overwinning was het niet, want dezelfde nacht na het beleg, werden de houten huizen in de fik gelegd en werd de strijd in de omringende jungle voortgezet.
De chinese soldaten werden afgeschilderd als "wreed, meedogenloos, vals, gemeen, laf, gewetenloos en nog meer" en derhalve was elke strijdmethode toegestaan door het Nederlandse leger en die maakte er dankbaar gebruik van.
Want de Dayaks werden opgetrommeld om de in de jungle gevluchtte chineze soldaten op te sporen en - zoals gebruikelijk toen nog bij de Dayaks - een kopje kleiner gemaakt. Chop chop chop chai dus.
Zo, dat was dus het einde van het Kongsi verhaal.
De Strijd in Zuid Oost Borneo 1859.
Maar Borneo was toen (nu nog, maar niet zo erg meer) een erge grote jungle en de oorlog met de Kongsi's was derhalve kenmerkend door eindeloze jungle achtervolgingen. (Even voor de geest halen: die zwaar geuniformeerde Nederlandse soldaten met bepakking in de dichte tropische vochtige Borneo jungle.)
In 1859 barste een strijd los in Zuid Oost Borneo tussen het Nederlandse leger en het Sultanaat van Banjarmasin, geleid door 2 prinsen: Hidajat en Antasari en deze strijd duurde 4 jaren en was voornamelijk een voortdurende jacht op de 2 prinsen, die zich in de dichte jungle ophielden.
Dit gebeurde als volgt:
De stoomboten stoomden de rivieren op, legden aan bij dorpen en nederzettingen, deze werden van de schepen af gebombardeerd en na het bombardement trokken 200 á 300 soldaten de dorpen binnen, brandden alles plat, oogsten vernield, vee geslacht en op naar het volgend dorp of als er niet meer verder gevaren kon worden, werd een platgebrand dorp als legerbasis ingericht en vanuit deze basis werden dan patrouilles gehouden diep de jungle in.
Maar de vijand bleef ondanks al deze acties onzichtbaar en omgekeerd werden de Nederlandse troepen wel degelijk opgemerkt en de bekende guerilla tactiek werden door de 2 prinsen toegepast.
Dit soort patrouilles werkte natuurlijk zenuwslopend en uitputtend op de Nederlandse soldaten en veel soldaten balanceerden op de rand van psychische instorting en verzwakt door tropische jungles ziektes en dies meer.
Al gauw droegen de soldaten ook niet meer hun zware unfiormen en een ieder was toegestaan die kleding te dragen, die voor hem het meest comfortabel was.
Indien het Nederlandse leger niet de hulp had gekregen van de Dayaks en Chinese (??) hulptroepen en Javaanse kettinggangers, hadden zij het nooit kunnen redden en vele Nederlandse soldaten waren op het moment supreme van een plaatselijke strijd eigenlijk niet veel waard.
Deze groeperingen deden namelijk het zware voorloperswerk: barricades opruimen, baanbrekend werk door het dichte struikgewas, kampementen opzetten e.d.
Na 4 slopende jaren kwam aan deze strijd dan eindelijk een einde; 300 gesneuvelden, 800 gewonden, een onbekend aantal door tropische ziektes overleden was en nog wat vermisten was het resultaat.
Een fragment uit een logjournaal van een Nederlandse officier:
22e November:
Afmarsch van Andjorang om 05:30 uur
Eerste halt van 06:30 tot 07:15 uur.....hindernis
Tweede halt van 08:00 tot 09:15 uur...hindernis
Derde halt van 09:45 tot 10:30 uur......hindernis
Vierde halt van 11:15 tot 14:00 uur.....hindernis
Vijfde halt bij Balang Loe van 15:15 tot 16:30 uur.
Bivak betrokken bij Balang Loe om 16:30 uur
Van Andjorang tot Balang Loe afgelegd 8,5 paal. ( Een paal is een oude Javaanse lengtemaat van 1,5 km)
Andjorang (gelegen aan de Andjorang rivier) was een benteng bestaande uit: 1 Kapitein, 1 Luitenant, 60 man en benodigd kader.
Balang Loe (gelegen aan de Balang rivier) : idem als Andjorang.
Einde van deze reeks artikelen over de oorlogen van 1817 tot 1870 door het Nederlandse leger gevoerd in de Archipel.
vr 26 feb 2010 - 11:22
. Hari Jumaat, akhir bulan dompet penuh, banyak celeng konde yang suka belanja. 