Spirituele leider kon uitbarsting Merapi niet stoppenGepubliceerd op : 27 oktober 2010 - 4:19 pm | door Sebastiaan Gottlieb
foto ANPDe Indonesische bewaker van de heilige berg Merapi heeft de strijd met de spirituele geesten verloren. Hij is overleden onder een laag verstikkende as, die de vulkaan op Java heeft uitgestoten. Mbah Marijan weigerde te vertrekken toen de Indonesische autoriteiten waarschuwden voor een gevaarlijke uitbarsting van de Merapi.
Javanen geloofden dat zolang Mbah Marijan op de Merapi verbleef, de vulkaan niet tot uitbarsting zou komen. Nu hij toch als gevolg van een uitbarsting is overleden, vreest men voor nog veel meer gevaar, zolang er geen nieuwe bewaker is aangesteld.
Contact met geesten
Mbah (grootvader) Marijan was door de Sultan van Jogyakarta aangewezen als de hoeder van de spirituele geesten die op de berg huisden. Hij wordt gezien als degene die het contact onderhoudt tussen de geesten en de gewone mensen. Zijn lichaam werd dinsdag door reddingswerkers gevonden in zijn huis aan de voet van de berg. Hij zat nog in gebedshouding, alsof hij tot het laatst aan toe geprobeerd heeft de geesten van de berg te bedwingen.
Tot bedaren brengen
Mbah Marijan werd door veel mensen om advies gevraagd, wanneer zij de Merapi wilden beklimmen. Hij werd gezien als iemand die de geesten gunstig kon stemmen door het brengen van offers en het uitvoeren van ceremonies en rituelen. Vlak voor de uitbarsting heeft hij nog twee nachten op de flanken van de berg doorgebracht, om te proberen de gevaarlijk rommelende berg tot bedaren te brengen.
Behalve Marijan zijn nog 24 andere mensen omgekomen door de aswolk van de berg. Zij weigerden te vertrekken, waarschijnlijk omdat zij vertrouwden op de spirituele krachten van Marijan. Rudy Gunawan, schrijver van boek 'Marijan de koning van de berg Merapi', is er van overtuigd dat Marijan geprobeerd heeft de mensen weg te sturen.
Offeren aan de geesten
Ignatius Supriyanto is deskundige van Javaanse taal en cultuur aan de Universiteit van Leiden. Hij zegt dat mensen op Java geloven in beschermgeesten van zowel het water als het land. De geest van het water is de godin Nyi Roro Kidul, die woont in de Zuidzee (Indische Oceaan) en de geest van het land woont op de berg Merapi.
Mbah Marijan was degene die jaarlijks de offers aan de geesten op de berg bracht, die hij van de Sultan ontving. Hij kon ook berichten van de geesten overbrengen aan de Sultan. Volgens Supriyanto zijn die boodschappen nooit echt bekend gemaakt, maar zouden meestal te maken hebben met aanwijzingen voor extra offers.
Volgens Supriyanto was Mbah Marijan voor bepaalde mensen een soort goeroe. Zij hechten veel waarde aan zijn contact met de geestelijke wereld. Op zijn Facebookpagina heeft Marijan meer dan 30.000 volgers. Mogelijk zijn dat ook de mensen die samen met Marijan op de berg zijn gebleven. Supriyanto: "Dat is het probleem bij het leven van de Javanen. Zij leven tussen twee werelden. De rationele wereld en de mystieke wereld. De rationele mensen zullen gelijk vertrekken van de berg na een aankondiging van de overheid dat het gevaarlijk wordt. Mensen die meer in de spirituele wereld geloven zullen pas vertrekken als Marijan daarover bericht van de geesten heeft gekregen".
Oergeloof, kejawen
Supriyanto noemt het een soort oergeloof, buiten elke religie om. Het is een ideologie die het resultaat is van de mengeling tussen de islam, het christendom, het boeddhisme en het hindoeïsme. Dat wordt op Java in één ideologie samengevat onder de naam 'kejawen.'
De dood van Mbah Marijan zal niet tot grote onrust of opschudding leiden, vermoedt Supriyanto. Hij denkt dat Javanen nu rationeler zijn geworden in veel opzichten.
Er zal na enige tijd een wel een vervanger van Mbah Marijan worden aangewezen denkt Supriyanto. Hij gelooft alleen niet dat die weer door de Sultan van Jogyakarta zal worden benoemd. De huidige Sultan is volgens Supriyanto een heel rationele en modern man, die dat waarschijnlijk niet meer zal doen. Mbah Marijan zal naar verwachting wel een hele mooie begrafenis krijgen.
Wereldomroep