Ring van Vuur

Anak Krakatau roert zich


In IJsland staat Grimsvötn op springen - ook nieuwe, pak zwaardere explosie op vulkaan Merapi vandaag
HLN update

De vulkaan Merapi op het Indonesische eiland Java is vandaag opnieuw uitgebarsten. De nieuwe uitbarsting is veel zwaarder dan de voorgaande. Zo doet de Merapi zijn imago als een van de actiefste vulkanen ter wereld alle eer aan. Ondertussen waarschuwen deskundigen voor gevaarlijke activiteit van de vulkaan Anak Krakatau. Diens temperatuur is de voorbije dagen gestegen en er stijgt rook op. Er in IJsland staat de vulkaan Grimsvötn op uitbarsten. Dat valt af te leiden uit een verdrievioudiging van het smeltwater van de gletsjer die daar ligt.


Hete as van de Merapi vloog 1,5 km vandaag opnieuwe hemelwaarts. Omwonenden vluchtten angstig weg. Met vrachtwagens, auto's en ziekenwagens hielden hulpverleners uit het tien kilometer verderop gelegen district Boyolali de reeds naar de vulkaan teruggekeerde mensen tegen.

Geen nieuwe slachtoffers
Voor zover bekend heeft de nieuwe eruptie geen nieuwe slachtoffers gemaakt. Sinds de uitbarsting van dinsdag zijn al 38 mensen om het leven gekomen. De aswolk bereikte zaterdag ook het 25 kilometer verderop gelegen Jogjakarta. Meer dan 50.000 mensen zijn de afgelopen dagen geëvacueerd uit dorpen in de omgeving van de vulkaan.


Krakatau
Deskundigen waarschuwen ondertussen voor gevaarlijke activiteit van de vulkaan Anak Krakatau. Diens temperatuur is de voorbije dagen gestegen en er stijgt rook op. Vissers en toeristen wordt aangeraden op minstens 2 km afstand te blijven. Een uitbarsting van de Krakatau maakte in 1883 meer dan 36.000 doden.

Er ontstond een tsunami van 22 meter hoog. Vloedgolven van vele tientallen meters hoogte overspoelden de kusten van Java en Sumatra. Ruim 36.000 mensen verloren het leven en complete steden en dorpen werden weggespoeld. Door de hoge golven werden schepen vele kilometers landinwaarts geslingerd. Zelfs op Ceylon, het huidige Sri Lanka, viel nog een dode door de golfslag.

De deining werd tot in het Kanaal tussen Engeland en Frankrijk geregistreerd. Er rees een aswolk uit de berg die tot 50 kilometer hoogte steeg en zijn omgeving in diepe duisternis dompelde. Door de enorm grote hoeveelheid stof die in de atmosfeer terecht kwam, daalde wereldwijd het volgende jaar de gemiddelde temperatuur met 1,2 graden Celsius.

De uitbarsting ging met zoveel geweld gepaard dat de trommelvliezen van zeelui in de buurt barstten. Het gebrul en geknal was hoorbaar tot in Australië en zelfs op het eiland Rodriguez, niet ver van Afrika. In Atjeh, in het noorden van Sumatra, bracht men troepen in paraatheid wegens vermeend vijandelijk kanongebulder. De geluidsgolven waren zo krachtig dat ze zeven keer de aarde rond gingen voor de atmosfeer weer tot rust kwam. De explosie was naar schatting 26 keer zo zwaar als die van de Tsar Bomba, de zwaarste tot ontploffing gebrachte kernbom ooit.

De berg verdween voor een groot gedeelte onder het wateroppervlak, maar in 1932 verscheen op dezelfde plek een nieuwe berg, Anak Krakatau, het "kind van Krakatau". Sinds de jaren '50 groeit de berg gemiddeld 13 cm per week.


IJsland
En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, zijn er zijn aanwijzingen dat er een uitbarsting zal komen van de IJslandse vulkaan Grimsvötn, zo waarschuwen geologen.

Water onder ijskap stroomt weg
Het waterniveau van de waterloop Gigja, die door de gletsjer Vatnajökull wordt gevoed, is de voorbije nacht verdrievoudigd. De gletsjer bevindt zich op de vulkaan Grimsvötn.

Magma in de vulkaan doet de bovenliggende gletsjer smelten. Een meer onder de gletsjer is flink gezwollen, waardoor het water onder de ijskap wegstroomt.

Sterke seismische activiteit
In 2004 volgde op het wassen van dat meer een uitbarsting en slingerde een 13 kilometer hoge aswolk in de atmosfeer.

Bovendien heeft het meteorologisch bureau de laatste 48 uur sterke seismische activiteit in het gebied vastgesteld, met in het bijzonder drie aardbevingen met een magnitude tussen 2,7 en 4,0 op de schaal van Richter. (mvl/dea/ka)


01/11/10 16u53
HLN

Vrees voor kettingreactie in Ring van Vuur
3 november 2010 om 11:26 | uur Caroline Hoek

Gisteren barstte de vulkaan Merapi weer uit. Het is de tiende eruptie in krap acht dagen tijd. Alsof dat nog niet verontrustend genoeg is, melden onderzoekers dat nog eens 21 andere vulkanen in dit gebied aan het rommelen zijn. Die mededeling brengt speculaties op gang: is er een kettingreactie in de Ring van Vuur op komst?
Indonesië bevindt zich exact tussen twee regio’s die de meeste seismische activiteit vertonen. Zware aardbevingen en vulkanische erupties zijn de Indonesiërs dan ook niet vreemd. Maar 21 vulkanen vol onheil lijkt teveel gevraagd. Het woord massa-evacuatie is al gevallen, maar waar te beginnen in een land met 235 miljoen mensen op 17.500 eilanden?

Chaos
Vaststaat dat we de positie waar Indonesië zich in bevindt niet mogen onderschatten. Het land was nog maar net bekomen van een aardbeving met een kracht van 7,7 op de Schaal van Richter en een drie meter hoge tsunami toen de vulkaan Merapi begon. Wanneer we een kijkje onder Indonesië zouden kunnen nemen dan zien we een complete chaos: hier komen de Euraziatische Plaat, de Australische Plaat, de Indische Plaat, De Sunda Plaat en de Pacifische Plaat in botsing. Hier ontstond in 2004 ook de beving met een kracht van 9,1 op de Schaal van Richter die aan 230.000 mensen het leven kostte.

Kettingreactie?
Indonesië telt 129 actieve vulkanen. De meest actieve vulkanen liggen op Java: de Kelut en Merapi. Op een eilandje ten westen van Jakarta ligt de vulkaan Krakatau. Deze begon vorige week opeens lava te spuwen. Tel daar Merapi en de 21 andere rommelende vulkanen bij op en een kettingreactie lijkt voor de hand liggend.


Geen bewijs
Wetenschapper Ed Venzke maant echter tot kalmte. Er wordt volop gespeculeerd over de mogelijkheid dat de onrustige Merapi ook andere vulkanen activeert. Maar: “Er is geen bewijs dat de activiteit van Merapi invloed heeft op andere vulkanen.” Daar komt nog eens bij dat de vulkanische systemen wel heel dichtbij elkaar moeten liggen om elkaar te kunnen activeren.

IJsland
Een kettingreactie zou echter niet voor het eerst optreden: toen Eyjafjallajokull in april uitbarstte, was men bang dat de grootste vulkaan van IJsland – Katla – vou volgen. En in het verleden waren ook de vulkanen op Hawaii wel eens allemaal tegelijkertijd actief.

De Ring van Vuur telt in totaal 452 vulkanen en deze hebben al vele doden op hun geweten. Ook in Indonesië. In 2004 ging het goed mis, maar ook in 1883 was het foute boel. Toen explodeerde de vulkaan Krakatau. Dat leverde de hardste knal die ooit in de moderne geschiedenis werd gehoord, op en kostte 40.000 levens. En de uitbarsting van de supervulkaan Toba die zo’n 70.000 jaar geleden plaatsvond, gaat de boeken in als een wereldwijde ramp. Door as en rook was het gebied zes jaar in duisternis en kou gehuld.

scientias.nl