Kamerbrief inz. het reisverslag v.d. Min. van Buitenl. Zaken aan o.a. Indonesië van 12-22 januari 2009

Uit de Kamerbrief alleen het gedeelte over Indonesië hier geplaatst, voor de hele brief zie link onderaan
W.


Kamerbrief inzake het reisverslag van de Minister van Buitenlandse Zaken aan Singapore, Indonesië, Australië en Nieuw Zeeland van 12-22 januari 2009
16-02-2009 | Kamerstuk | Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken

Indonesië
Van 13 tot 16 januari 2009 bezocht ik Indonesië. Mede onder verwijzing naar het verslag van uw werkbezoek aan Indonesië d.d. 19 december 2008, kenmerk 31 825, kan ik u als volgt informeren. Het hoofddoel van mijn bezoek was het versterken en bestendigen van de goede bilaterale betrekkingen. Ik sprak uitgebreid met mijn ambtgenoot minister Hassan Wirajuda, met president Susilo Bambang Yudhoyono, vice-president Jusuf Kalla en de minister van justitie en mensenrechten Andi Mattalatta. De gesprekken waren hartelijk en constructief. Met minister Wirajuda werd de inhoud van het Comprehensive Partnership Mechanisme for Dialoge and Cooperation overeengekomen als formele basis voor dialoog en nauwe samenwerking op velerlei gebied tussen Indonesië en Nederland. Tevens kwam een groot aantal nationale, regionale en internationale onderwerpen aan de orde. Eveneens sprak ik met een aantal mensenrechtenorganisaties, mw. Suciwati en nabestaanden van de gebeurtenissen in Rawagedeh in 1947.

Bilaterale consultatie
Op 14 januari 2009 vonden in Jakarta bilaterale consultaties plaats waarbij een uitgebreid scala aan onderwerpen op bilateraal, regionaal en internationaal gebied ter sprake kwam.

Comprehensive Partnership en Staatsbezoek
De parafering van het Comprehensive Partnership Mechanism for Dialogue and Cooperation (CP) is door minister Wirajuda en mijzelf zeer verwelkomd. Het CP bevestigt de uitstekende bilaterale relatie. De overeenkomst formuleert de basis voor dialoog en samenwerking op vele gebieden: buitenlandse politiek, stabiliteit en veiligheid, mensenrechten, duurzame ontwikkeling en economische samenwerking, juridische samenwerking en samenwerking op sociaal, cultureel en onderwijsgebied. Minister Wirajuda en ik spraken de hoop uit dat het CP in 2010 door de president Yudhoyono en minister president Balkenende kan worden ondertekend. Een exacte datum zal echter eerst na de algemene en presidentiële verkiezingen van later dit jaar kunnen worden bepaald.

Algemene politieke en economische ontwikkelingen in Indonesië
De Indonesische regering heeft de afgelopen jaren sterk ingezet op hervormingen. Op het gebied van democratisering, hervorming van de strijdkrachten, implementatie van het vredesakkoord in Atjeh, verbetering van goed bestuur en rechtsstaat, versterking van economie en bestrijding van armoede, is duidelijke voortgang gemaakt. De ingezette hervormingen hebben zonder meer geleid tot een stabieler en veiliger Indonesië. Met dit proces zal niettemin nog enige tijd gemoeid zijn.

Het is evident dat de hervormingsagenda een grote rol speelt bij de parlements-verkiezingen in april en de presidentsverkiezingen in juli. Een belangrijk aspect daarbij wordt gevormd door de invloed van de mondiale financiële crisis. Indonesië verwacht in 2009 een economische groei van tussen de 4 à 5 procent te kunnen realiseren, te blijven profiteren van een voedseloverschot, een stabiele Indonesische Rupiah en lagere energieprijzen. Eveneens heeft het land belangrijke voorzorgsmaatregelen getroffen door het afsluiten van financiële standby-arrangementen. Ook zullen de Indonesische autoriteiten de anticorruptie-agenda in de komende jaren verder doorvoeren. Ten aanzien van de klimaatproblematiek committeert Indonesië zich aan de Kopenhagen-agenda.

Als teken van belangrijke verdere democratisering is door Indonesië op 10 en 11 december jl. het Bali Democracy Forum gehouden. Dit forum heeft een regionaal intergouvernementeel proces in gang gezet ter bevordering van democratie in Azië en Oost-Azië. Hiertoe is het Institute for Peace and Democracy opgericht dat verdere democratie moet bestendigen, uitdragen en stimuleren. Ik heb namens Nederland aangegeven dit belangrijke proces te willen steunen met een bijdrage van euro 2,5 miljoen, technische hulp en expertise.

Atjeh
Ik heb mijn waardering overgebracht voor de tot nu toe succesvolle implementatie van het vredesproces in Atjeh en de reconstructie na de tsunamiramp van 2004, maar aangegeven dat blijvende vrede nog niet vanzelfsprekend is. In dit kader heb ik de EU-wens ondersteund om, op verzoek van de gouverneur van Atjeh en de Indonesische regering, verkiezingswaarnemers te willen sturen naar zowel Atjeh als Indonesië. De Indonesische regering is zich bewust van de relatie tussen het MoU in Atjeh enerzijds, en de gewekte verwachtingen met betrekking tot speciale autonomie onder de brede bevolking van Indonesië anderzijds.

Molukken
Mede gezien de bijzondere plek die de Molukken inneemt binnen de Nederlandse gemeenschap is overeenstemming bereikt over een intensivering van Nederlandse samenwerkingsprogramma’s op de Molukken, vast te leggen in een Memorandum of Understanding tussen de Indonesische en Nederlandse regering. Zo zal het programma Acces to Justice worden uitgebreid naar de Molukken om de dialoog tussen bevolking en lokale overheden ten aanzien van geschillen te faciliteren en de toegang tot rechtssystemen te verbeteren. Andere aspecten van de samenwerking met de Molukken richten zich op versterking van lokale bestuurscapaciteit en maatschappelijke ondersteuning van het vredesproces, alsmede economische wederopbouw, stedelijke drinkwatervoorziening en economische ondersteuning. Het onderwijsprogramma biedt mogelijkheden voor studenten onder het NPT-programma hoger onderwijs.

Papoea
Inzake Papoea heb ik mijn bezorgdheid geuit over de tot op heden gebrekkige implementatie van de Special Autonomy Law (SAL), de trage sociaal-economische ontwikkeling (armoedesituatie, HIV/aids), maar ook over de situatie van de mensenrechten en de positie van mensenrechtenactivisten. In het bijzonder heb ik mijn verontrusting uitgesproken over de extreem hoge straffen die recentelijk zijn uitgesproken voor het tonen van vlaggen, zowel in Papoea als op de Molukken.

De noodzakelijke sociaal-economische verbeteringen voor de bevolking van Papoea worden deels gecompliceerd door de zeer beperkte bestuurlijke capaciteit van de regionale overheid en in veel mindere mate door gebrek aan financiële middelen die in ruime mate door de centrale regering in Indonesië ter beschikking worden gesteld. Het is van groot belang dat verdere versterking van lokaal bestuur wordt doorgevoerd ter verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking, alsmede de verbetering van de infrastructuur en diverse economische activiteiten.

Munir
In het kader van de dialoog over mensenrechten gaf minister Wirajuda aan de recente vrijspraak in de Munir-zaak van luitenant-generaal Muchdi te betreuren. Het Openbaar Ministerie te Jakarta heeft inmiddels beroep aangetekend tegen deze uitspraak. Nederland zal de zaak actief blijven volgen.

Doodstraf, consulaire zaken
Ik heb tegenover minister Wirajuda en minister Mattalatta mijn bezorgdheid uitgesproken over doodvonnissen in het algemeen en gepleit minstens het moratorium op de voltrekking van de doodstraf in te stellen.

Tevens bracht ik de twee in Indonesië ter dood veroordeelde Nederlanders ter sprake. Ik heb een dringend beroep gedaan op de Indonesische autoriteiten om geen onomkeerbare beslissingen te nemen zolang delinquenten nog over juridische mogelijkheden beschikken het vonnis aan herziening te onderwerpen. In het kader van de Nederlandse principiële afwijzing van de doodstraf krijgen de twee Nederlanders juridische bijstand aangeboden ter ondersteuning van hun herzieningsverzoeken.

Ten aanzien van een Nederlandse zwakbegaafde gedetineerde heb ik bij minister Mattalatta met klem gepleit de mogelijkheid te onderzoeken voor vervroegde vrijlating op zwaarwegende humanitaire gronden, ook nu er geen verdragsrechtelijke relatie is (WOTS) waarop een beroep kan worden gedaan. Minister Mattalatta heeft toegezegd de kwestie nauwkeurig te zullen bestuderen.

-knip-

-plak-


Interreligieuze dialoog
Ik heb aandacht gevraagd voor de bescherming van religieuze pluriformiteit, mede naar aanleiding van kerksluitingen in 2008 en de positie van de Ahmadiyah in Indonesië. Minister Wirajuda benadrukte dat de Indonesische grondwet de religieuze vrijheid van zes godsdiensten garandeert. Indonesië is in principe een tolerant land waar de meeste mensen hun geloof in vrijheid en rust kunnen belijden. Het geweld tegen religieuze minderheden wordt in het algemeen geïnstigeerd door radicale groepen. Recent zijn leiders van het Islamitisch Verdedigerfront FPI berecht vanwege het geweld tegen een pro-pluralisme demonstratie. Met de aanvaarding van een nieuwe regeling voor de opening van gebedshuizen is de situatie inmiddels verbeterd, maar incidenten komen nog voor.

Hervorming van de juridische- en veiligheidssector, juridische samenwerking
In gesprek met minister Mattalattta heb ik Indonesië gecomplimenteerd met de gemaakte vooruitgang in de juridische- en veiligheidssector en ik heb de Nederlandse ondersteuning benadrukt voor verdere voortgang op dit terrein, gericht op bestrijding van corruptie, verbetering van het openbaar bestuur en de juridische- en veiligheidssector. Nederland heeft daartoe twee nieuwe programma’s gestart ter versterking van de Indonesische rechtsstaat: samenwerking met Hoge Raad, Openbaar Ministerie, Anticorruptie Commissie en Constitutioneel Hof en verbetering van de toegang tot recht en rechtspraak voor de Indonesische bevolking. Met beide programma’s is tot 2010 in totaal 9.4 miljoen Euro gemoeid. Minister Mattalatta dankte Nederland voor de uitstekende samenwerking op juridisch gebied en sprak de wens uit om spoedig met Nederland een Memorandum of Understanding te ondertekenen ter formalisering van de juridische samenwerking tussen onze landen.

Afschaffing visumplicht voor Benelux houders van diplo- en dienstpaspoorten
Ik verwelkomde de bevestiging van minister Mattalatta dat Indonesië heeft besloten de visumplicht voor Benelux houders van diplomatieke- en dienstpaspoorten af te schaffen.

EU-vliegverbod
President Yudhoyono en minister Wirajuda dankten Nederland voor de geboden technische assistentie om Indonesië te ondersteunen bij het doorvoeren van verbeteringen met betrekking tot de vliegveiligheid. Ik heb aangegeven dat de geboden technische assistentie is aangeboden met het doel spoedig over te kunnen gaan tot opheffing van het EU-vliegverbod, maar daarbij benadrukt dat de sleutel daartoe in handen lag van de Indonesische autoriteiten zelf.

Economische samenwerking
Met vice-president Kalla sprak ik uitgebreid over de economische samenwerking tussen Nederland en Indonesië. De bilaterale economische betrekkingen met Indonesië waren naar ons beider mening constructief en intensief. De vice-president roemde Nederland als ‘gateway to Europe’. Inzake de toegang van Indonesië tot de Europese markt in het algemeen, en de Indonesische export van palmolie in het bijzonder, heb ik toegezegd in Brussel te zullen pleiten voor een EU-beleid conform de WTO-regelgeving.

G-20
President Yudhoyono en minister Wirajuda benadrukte de actieve Indonesische rol binnen de G-20 en de a.s. bijeenkomst in Londen op 2 april 2009. Ik heb daarbij de actieve Nederlandse betrokkenheid bij de herformulering van een algehele mondiale financiële architectuur toegelicht en verzocht om steun voor de Nederlandse wens betrokken te blijven bij de gesprekken in G-20 kader.

Crisis Gaza
In diverse gesprekken is de Indonesische en Nederlandse inzet besproken om te komen tot spoedigste afsluiting van een wapenstilstand, toegang van humanitaire hulp en beëindiging van het conflict. President Yudhoyono en minister Wirajuda gaven aan dat de frustraties van de Islamitische wereld door het geweld en grote verlies aan mensenlevens in Gaza duidelijk zijn weerslag had in Indonesië als land met de grootste moslimbevolking.

Vrede en veiligheid in Zuidoost-Azië
Ik complimenteerde Indonesië voor zijn belangrijke rol in de regio op het gebied van vrede en veiligheid. Binnen ASEAN is Indonesië een van de landen die in toenemende mate aandacht geeft aan democratie en respect voor mensenrechten. Voorts is Indonesië actief bij vredesonderhandelingen. Deze rol als bemiddelaar had Indonesië, aldus minister Wirajuda, voor een belangrijk deel te danken aan de succesvolle vredesonderhandelingen en bestendiging van de vrede in Atjeh.

Gesprek met nabestaanden Rawagedeh
Op mijn uitnodiging sprak ik op 14 januari jl. op de ambassade in Jakarta met drie weduwen van slachtoffers van de gebeurtenissen in Rawagedeh op 9 december 1947. Tijdens dit gesprek benadrukte ik namens de Nederlandse regering opnieuw diepe spijt over de gebeurtenissen destijds.

De weduwen vertelden over hun ervaringen tijdens de gebeurtenissen in Rawagedeh in en na 1947 en over hun huidige bestaan. De ontmoeting werd afgesloten met de constatering van beide kanten dat het gesprek zeer op prijs was gesteld.

Ontmoeting met mensenrechtenactivisten
In een bijeenkomst met vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties heb ik het belang onderstreept dat Nederland hecht aan de verbetering van de mensenrechten wereldwijd en de inspanningen van het maatschappelijk middenveld. De Indonesische regering besteedt in toenemende mate aandacht aan de verbetering van de mensenrechtensituatie en heeft laten weten serieus werk te willen maken van hervormingen in eigen land en een grotere internationale betrokkenheid op dit vlak. In mijn gesprek met mw. Suciwati, weduwe van de omgekomen mensenrechten-activist Munir, onderstreepte ik het belang dat Nederland hecht aan voortgang in de rechtszaak tegen de mogelijk betrokkenen bij de moord op Munir. Nederland zal de verdere rechtspleging nauwlettend blijven volgen.

Bezoek aan Yogyakarta
Op 15 januari bracht ik een bezoek aan Yogyakarta waar ik een gesprek had met de Sultan van Yogyakarta en samen met mijn collega Minister Wirajuda een bezoek bracht aan een school die bij de aardbeving van 2006 grotendeels was verwoest en met NL financiële hulp herbouwd. Tijdens dit bezoek heb ik een bijdrage toegezegd voor de aanschaf van computers, printers en boeken voor scholen in Banten en Klaten.

Australië
Van 18 tot 21 januari 2009 bezocht ik Australië als ‘Guest of Government’. Hoofddoel van mijn bezoek was het bestendigen en verder uitbouwen van de goede bilaterale betrekkingen. Ik sprak uitgebreid met mijn ambtgenoot Minister Stephen Smith, met Premier Kevin Rudd, Minister van Defensie Joel Fitzgibbon en Staatssecretaris van Ontwikkelingssamenwerking Bob McMullan. De gesprekken verliepen in een zeer constructieve en plezierige sfeer. Met alle gesprekspartners besprak ik de Nederlandse en Australische samenwerking in Afghanistan. Met minister Smith kwamen tevens een groot aantal bilaterale, regionale en internationale kwesties aan de orde. Ik heb mijn collega uitgenodigd een bezoek te brengen aan Nederland.

..

Bilaterale consultatie
Op 19 januari 2009 vonden in Perth bilaterale consultaties plaats met Minister Smith waarbij een uitgebreid scala aan onderwerpen op regionaal en internationaal gebied ter sprake kwam.

Indonesië
Ik heb Minister Smith geïnformeerd over mijn bezoek aan Indonesië. Voorts stond ik stil bij de relaties die Nederland historisch had met Indonesië en de relatie die Australië had met dit land als buurland. Wij beiden spraken de wens uit te onderzoeken of er gezamenlijk meer met Indonesië zou kunnen worden samengewerkt.


De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen

lees hier de hele brief