'Kamp De Wite Peal is toch je geboortegrond..'

woensdag, 27 april 2011
Hoe treurig ook, Wite Peal is toch je geboortegrond


Goos Bies

Rohel - De Kampweg en de naam van voetbalvereniging DWP waren tot gisteren de enige tastbare herinneringen aan het kamp De Wite Peal tussen Sintjohannesga, Rotsterhaule en Rohel. Gisteren werd daar bij de oorspronkelijke ingang, op de kruising van de Wolvedijk en de Kampweg een monument geplaatst ter nagedachtenis aan het kamp dat in 1940 werd gebouwd als verblijfplaats voor arbeiders in de werkverschaffing.

Het kamp, waar plaats was voor 120 bewoners, genoot vooral bekendheid door de huisvesting van Ambonezen in de jaren vijftig. Meer dan twintig Ambonezen uit vele delen van Nederland - waaronder Assen, Zwolle, Ridderkerk en Krimpen aan den IJssel - waren gisteren bij de onthulling. Een van hen vertelt over zijn eerste herinnering. Een Friese jongen vroeg hem hoe zij eigenlijk slapen, of ze in bomen hingen? Ja, had hij geantwoord, ik knoop mijn oren aan elkaar en dan hang ik daaraan.

Ook Tabitha Maätoke (57) was er graag bij geweest, als ze eerder van de festiviteiten had geweten. Zij is destijds in het woonoord geboren. Ze woonden met een gezin met acht kinderen in een van de huizen. ''Ik kan me nog best veel herinneren. Bijvoorbeeld dat we tegenover het huis van de beheerder woonden, dat er veel fruitteelt was, en de mensen die van buiten kwamen, zoals bakker Jan achter de bakkerskar met claxonbel.''

Batavus
Tabitha heeft nog twee maanden op de lagere school gezeten in Sintjohannesga voordat het gezin verhuisde naar het grotere Molukse kamp IJbenhaer in Fochteloo. Haar vader Willem was kamphoofd en werkte bij Batavus. Bijna alle Molukkers waren erin geslaagd werk te vinden, weet amateurhistoricus Freark Marten Ringnalda. ''Bij Batavus, Textronix en bij kwekers.''


‘Hier stond het rijkskamp De Wite Peal, tot 1961’, staat er nu op de inscriptie op de paal. Tot dat jaar was het kamp inderdaad in gebruik als onderkomen voor de Ambonezen. Het kamp heeft er na 1961 nog een jaar of tien gestaan. Het is onder meer nog door een sloper gebruikt als een soort museumpje. Uiteindelijk kocht een kalvermester de hele bedoening op: het kamp ging in zijn geheel plat en een nieuw woonhuis met stallen kwam ervoor in de plaats.

Tabitha Maätoke heeft gemengde gevoelens over de herinneringspaal. ''Overal zie je monumenten over de Molukkers die hier zestig jaar geleden naartoe zijn gekomen. Ik blijf erbij, dat is heel treurig. Daardoor wordt de aandacht van de politieke kwestie afgeleid. Mijn ouders zijn hiernaartoe gehaald met de belofte van de Nederlandse regering dat ze na zeer korte tijd terug zouden gaan'', zegt ze. De inwoonster van Groningen houdt nog steeds hoop op een terugkeer naar een onafhankelijke staat. ''De RMS moet er bij de Verenigde Naties internationaal voor blijven strijden.''

Tegelijk bewaart Maätoke warme herinneringen aan De Wite Peal, vernoemd naar het witgeverfde grenspaaltje op de scheiding van Haskerland en Doniawerstal, dat er ook allang niet meer staat. ''Ik ben al een paar keer teruggeweest. Dan zie ik weer de Tsjûkemar waar we vroeger pootjebaadden. Het is toch je geboortegrond, hoe je het ook wendt of keert.''


Werklozen, Joden en Molukkers
De plaatsing van het monument De Wite Peal is een initiatief van het Histoarysk Wurkferband Skarsterlân en de stichting Ut Eigen Gea. De onthulling sluit aan bij de activiteiten die er landelijk zijn ter gelegenheid van het feit dat de Molukkers zestig jaar in Nederland zijn.
De paal is echter ook bedoeld ter nagedachtenis aan de werklozen en Joden die er gehuisvest zijn geweest, zegt mede-initiatiefnemer Freark Marten Ringnalda. In 1942 hebben enkele maanden 120 Joden in de barakken gezeten. In de nacht van 2 op 3 oktober werden ze overgebracht naar kamp Westerbork, en vandaaruit naar de vernietigingskampen in Duitsland. Waarschijnlijk heeft niemand van hen het overleefd. Daarna hebben de Duitsers het kamp nog gebruikt voor ‘asocialen’, landlopers, zwarthandelaren, homo’s en wetsovertreders. Het monument is bedoeld om de herinnering aan dit stukje verleden levend te houden.


Friesch Dagblad