Genjer-genjer raakt de ziel van Indonesië

Genjer-genjer raakt de ziel van Indonesië
Gepubliceerd op : 28 augustus 2011 - 8:00 am | door (Foto: Angga2303)


'Genjer-genjer' is misschien wel het meest controversiële lied in Indonesië. Begonnen als een gezongen versje over het plukken van waterplanten, evolueerde het tot politiek propagandamateriaal, verboden agitprop en uiteindelijk tot een protestsong. Genjer-genjer is een spiegel van de recente geschiedenis van Indonesië.

De arme bevolking van Java leed honger tijdens de Japanse bezetting (1942-1945) van Nederlands-Indië, het huidige Indonesië. De armen van Banyuwangi, Oost-Java, probeerden alles uit wat eetbaar was om hun honger te stillen, inclusief genjer-genjer. Die plant groeit langs de rivieroevers en werd altijd gebruikt als veevoer.

Muhammad Arif, een liedjesschrijver uit dezelfde regio, schreef er in 1943 een droevig lied over. Het gaat over een vrouw die genjer-genjer plukt en vervolgens op de markt verkoopt. Arifs lied werd razend populair in Banyuwangi.


Propaganda
Maar daar bleef het niet bij. In de jaren ’60 werd het lied opgenomen door twee megasterren uit die tijd en iedereen in het inmiddels onafhankelijke Indonesië, van jong tot oud, zong Genjer-genjer.

Dat werd ook opgemerkt door de Indonesische Communistische Partij (PKI), destijds één van de grootste politieke partijen. Omdat Genjer-genjer over de laagste maatschappelijke klasse ging, bleek het prima geschikt als propagandamateriaal voor de PKI. Op partijbijeenkomsten was het de meest gevraagde dansmuziek.


Verboden liedje
Met de machtsovername door generaal Soeharto in 1965 werd Genjer-genjer in de ban gedaan. De nieuwe machthebber vertelde rond dat vrouwelijke communisten een zestal generaals hadden gemarteld terwijl ze Genjer-genjer zongen. Het lied werd omgedoopt in Jendral-Jendral (generaals) en de tekst beschreef hoe de marteling in zijn werk ging. Sindsdien was Genjer-genjer het (verboden) lied van de 'kwaadaardige' communisten.

Volgend op de coup van '65 werden miljoenen mensen die verdacht werden van communistische sympathieën gearresteerd of vermoord. Muhammad Arif, de schrijver van Genjer-genjer, was één van de slachtoffers. Zijn lied werd verbannen uit het collectieve geheugen. Een hele generatie Indonesiërs weet over het bestaan van Genjer-genjer, maar ze kennen er geen noot van.


YouTube
Maar nu, in het post-Soehartotijdperk, is Genjer-genjer terug van weggeweest. De slachtoffers van het regime konden zich eindelijk uitspreken en het lied Genjer-genjer is een symbool geworden van de onderdrukking door de Soeharto-junta.

Het lied kreeg ook weer bekendheid door een geruchtmakende Indonesische film over de jaren '60. En op Youtube wordt druk geklikt op de clips waarin Genjer-genjer wordt gezongen. Genjer-genjer is een lied met een rijke geschiedenis. Het dient als 'lieu de mémoire', een plek die bitterzoete herinneringen oproept over de geschiedenis van Indonesië.




RNW