- LL schreef:
Nederlandse taalpolitiek in ‘Indië’ anders dan in West-Indië
Gepubliceerd op : 23 december 2011 - 2:36 pm | door Joss Wibisono
Miljoenenbevolking
Kees Groeneboer, directeur van het Erasmus Taalcentrum in Jakarta, deed onderzoek naar de taalpolitiek van de koloniale autoriteiten in Nederlands Indië. Toen de Nederlanders in de archipel aankwamen in de late 16e eeuw, was Maleis de voertaal op de eilanden. De Nederlanders besloten ook Maleis te leren. Het was geen moeilijke taal en het leek praktischer om zelf Maleise les te nemen dan de hele bevolking Nederlands te leren. De kolonisator voelde de behoefte niet om de eigen taal als voertaal te introduceren.
Hoe anders ging het bij de Spanjaarden in de Filipijnen of de Fransen in Indochina bijvoorbeeld. Die gebieden beschikten niet over een nationale taal die werd begrepen door verschillende bevolkingsgroepen. De kolonisator introduceerde dus de eigen taal om over één voertaal te kunnen beschikken.
Maar dat was in de Indische archipel niet nodig en, zegt Groeneboer, zou ook heel onpraktisch zijn omdat Indonesië ook in de koloniale tijd al een grote bevolking telde; miljoenen mensen met veel verschillende etnische achtergronden.
Winstoogmerk
Maar niet alleen de omvang van de bevolking weerhield de Nederlanders ervan om hun eigen taal op te leggen. De Hollanders kwamen naar Indië als handelscompagnie, de VOC. Deze eerste multinational beoogde natuurlijk winst te maken. De kosten moesten zo laag mogelijk blijven. Dus liet de VOC zijn personeel Maleis leren in plaats van een enorm en kostbaar initiatief te ontwikkelen om de inlanders Nederlands te leren.
Groeneboer wijst er ook op dat Indië destijds al voor een heel groot deel islamitisch was. Het Nederlands werd geschikt geacht om het christendom te verspreiden, maar dat gebeurde vooral in de Molukken, in Minahasa (Noord Celebes), en in de Bataklanden in Sumatra. De Hollanders lieten de islamitische gebieden met rust, en daar werd Maleis als religieuze voertaal gesproken.
Scholen
In de negentiende eeuw ging de VOC failliet en nam de Nederlandse regering Indië ‘over’. Vanaf dat moment moesten de Europeanen in Indië Nederlands spreken. In de 20ste eeuw veranderde het beleid opnieuw en richtte het koloniale bewind zich meer op de verbetering van de levensomstandigheden van de inlanders. Er werden scholen gebouwd, maar daar stuurden voornamelijk de elite en de oude adel zijn kinderen heen.
Toch leidde dit onderwijs ertoe dat het aantal Nederlands sprekende inlanders verveertienvoudigde. In de jaren ‘40 van de vorige eeuw, vlak voor de Indonesische onafhankelijkheid, sprak twee procent van de bevolking (1,4 miljoen mensen) Nederlands.
Geen lingua franca
In tegenstelling tot het bevolkingsrijke Indië waren Suriname en Nederlandse Antillen dun bevolkt. Rond 1900 ging het in West-Indië om zo’n 120.000 mensen. Die konden best Nederlands leren, vonden de Hollanders. Er bestond ook geen echte lingua franca die geschikt was om onderwijs in te geven. Dus werd hier het Nederlands geïntroduceerd als onderwijstaal.
De omvang van de bevolking bleek dus cruciaal voor Nederland in het bepalen welke taalpolitiek er werd gevoerd in de koloniën. Vooral de schrijver Adriaan van Dis betreurt het dat er zo weinig mensen in Indonesië Nederlands hebben geleerd. ‘Stel dat men daar ook Nederlands spreekt’, heeft Van Dis, die onder andere een aantal Indië-romans op zijn naam heeft staan, wel eens gezegd, ‘dan zouden mijn boeken er zeker goed hebben verkocht!’
RNW
WAH , mijn sarong ( huissarong , niet van van die dure "batik Belanda") zakt spontaan naar beneden toen ik bovenstaande artikel las .
Ik denk wat krijgen we nou, ngaco dese , niet kloppen.
En ik vraag me af of Meneer Kees Groeneboer dezelfde is als de schrijver van het boek Weg tot het Westen =Het Nederlands voor Indie 1600-1950ISBN 90-6718-063-7
Als hij dezelfde persoon is dan beweert hij iets anders in zijn boek die door mij vaak werd geciteerd . (dat is 1).
2.Lingua franca Bahasa Melayu is alleen toegankelijk als Bahasa Pasar". een markt taal , gebruikt door handelaren in de regio .
De eerste kennismaking van een Europe natie( Potugezen) met de Bahasa Melayu ( "tinggi" of Hoog Maleis = mijn inziens niet de juiste omschrijving) was toen ene Panglima Awang , een hamba di Raja Malaka werd gevangen genomen door de Spaanse Portugees Magelhaens ).
Panglima Awang was een Sumatraan , die fungeerde later als tolk vertaler van Magelhaens , om verdragen te sluiten met de plaatselijke vorsten, onder andere met een Filipijnse vorst .
Hij was de eerste mens die om de wereld had gevaren, Magelhaens werd gedood tijdens eengewapende contact met een Filipijnse vorst.
De eerste kennismaking met Bahasa Melayu was toen Frederik de Houtman zijn beroemde(woorden) boek schreef tijdens zijn gevangenschap in Achin(Aceh) .Zie de eerste contacten van Achin met Prins Maurits , een opstandige Nederlandse Prins die in opstand was gekomen tegen Philips II (?) van Spanje .
Zijn boekje was bekend onder de naam :
Spraeck ende woordboeck inde Maleysche ende Madagaskarsche talen dat in 1603 uitgegeven werd.
De Bahasa Melayu werd toen gebruikt door (zee)handelaren die aan diverse havensteden woonden , een fractie (nog niet eens 7%) van de inwoners van Nusantara .In Batavia woonden ze vroeger in Kampoeng Melajoe.
De rest van de bevolking spreken hun eigen talen , Bugis , Bataks , Minangkabau, Sunda , Jawa, Madurees etc etc .
Pas in 1928 kwamen de Indonesische founding fathers tot een Sumpah Pemuda , het kiezen van de Bahasa Melayu ("tinggi") versie Riau Lingga als Bahasa Indonesia.
3.In 1939/1940 zijn er ongeveer 88.000. Indonesiers (Nederlandse onderdanen) die de Nederlandse taal op Lagere school niveau beheersen (waarvan 5150 de E.L.S) .
En ongeveer 15.000 die de voorgezet onderwijs hadden gevolg ( MULO-AMS-HBS + broepsonderwijs).
Universitaironderwijs 637 personen.
En dat voor een bevolking van 70 miljoen.
4.De Nederlanders hadden nooit gewild dat de Inlanders een Nederlandse opleiding volgen .
Zie de discussie over het voor en nadelen als de "inlanders" de Nederlandse taal mogen leren.
De kinderen van de elite mogen pas in de buurt van 1864 de E.L.S volgen , ook alleen voor de meer blauwbloedigen.
De gewone elite met minder " blauwbloed" gehalte kunnen alleen maar toegelaten werden bij de H.I.S .
De
angst dat de kinderen van de elite uiteindelijk tegen de Nederlanders in opstand komen is bewaarheid geworden.
Zie : In het Land van de overheersers van Harry Poeze KITLV.
De leden van Boedi Oetomo , Indonesia Muda, Jong Java , Jong Ambon etc .
Terima kasih .
zo 25 dec 2011 - 14:08