‘Vensters op Molukse geschiedenis’ vult tekortkoming canon aan

‘Vensters op Molukse geschiedenis’ vult tekortkoming canon aan

Woensdag 22 februari 2012 | Melissa Valk

Tijdbalken en een optelsom van historische gebeurtenissen. Net als wiskunde, wordt geschiedenis op school geleerd als een feit. Dat geschiedenis meerdere perspectieven kent, wordt vaak buiten beschouwing gelaten. ‘Vensters op de Molukse geschiedenis’ vult in waar de canon tekortschiet.

In de huidige multiculturele en postkoloniale samenleving leidt deze visie op geschiedenisonderwijs met regelmaat tot discussies. Vorig jaar nog, zorgde tijdens Prinsjesdag het zijpaneel 'Hulde der Koloniën' (1891) op de Gouden Koets voor ophef. Kamerlid Harry van Bommel (SP) en collega Mariko Peters (GroenLinks) betoogden in een opiniestuk in het NRC dat de schildering met halfnaakte zwarte mannen en vrouwen die hun ‘rijkdommen’ aan het koningshuis aanbieden, een plek kan krijgen in het Rijksmuseum. En verwijderd moest worden van de koets. "In de koloniale tijd en de nadagen van de slavernij leek een dergelijke afbeelding heel gewoon. Nu herinnert het ons aan een gruwelijke periode in de Nederlandse geschiedenis", aldus Van Bommel en Peters.

Premier Mark Rutte noemde dit uitgangspunt “bizar”. “ Ik vind de Gouden Koets een mooie koets. Het herschrijven van de geschiedenis door de gouden koets te vernielen, daar ben ik niet voor”, aldus Rutte. In tegenstelling tot Van Bommel en Peters, bewees de premier met deze uitspraak vastgeroest te zitten in een essentialistisch historisch besef.

Molukse geschiedenis

Ook met betrekking tot de geschiedenis van de Molukken, wordt een eenzijdig beeld geschetst, of worden in de geschiedschrijving gewoonweg hoofdstukken overgeslagen. Zo besteedt de Canon van Nederland, de basis van het geschiedenisonderwijs in Nederland, van de vijftig vensters, er slechts drie aan het voormalige Nederlands-Indië. In een enkele zin en alinea wordt de geschiedenis van de Molukken ‘afgedaan’ in de canon zelf en in stofondersteunend materiaal.

Een antwoord op deze eenzijdige geschiedschrijving is het boek Vensters op de Molukse geschiedenis 1450-1950 van het Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers . Het boek sluit aan bij de in juni 2011 verschenen website Vensters op de Molukse geschiedenis bevat de verhalen van 20 Molukse sleutelfiguren uit de geschiedenis en achtergrondinformatie bij de zes tijdvakken waarin de makers de Molukse geschiedenis hebben verdeeld. Van de verbreiding van de islam in de tweede helft van de vijftiende eeuw tot de stormachtige politieke ontwikkelingen in de eerste helft van de twintigste eeuw. Het boek laat zien hoe de geschiedenis van de Molukken voortdurend verweven is geweest
met de geschiedenis van de eilanden van Zuidoost-Azië en met de grotere geschiedenis van Azië, Europa en de wereld. Het draagt bij aan een beter inzicht in het koloniale verleden en tegelijk aan meer begrip van de historische wortels van actuele spanningen op de Molukken, in Nederland en de wereld.

Om Vensters op de Molukse geschiedenis goed aan te laten sluiten bij het onderwijs, wordt gebruik gemaakt van de voorgestelde indeling van de (Nederlandse) geschiedenis in tijdvakken en ook bij de Canon van Nederland. Verhalen worden gepresenteerd als ‘vensters’ die historische gebeurtenissen nader belichten en tot leven wekken. Het boek en de website zijn dus lesmateriaal. En bieden een aanvullend perspectief van onschatbare waarde. Niet alleen voor Molukse leerlingen, ook voor het algehele historische bewustzijn.

Het herschrijven van geschiedenis

Dat geschiedenis niet simpelweg een optelsom is van historische feiten, maar een subjectieve weergave van historische gebeurtenissen, is voor ieders besef van belang. Het belangrijkste in het geschiedenisonderwijs is dan ook dat jongeren historisch inzicht en vaardigheden in historisch redeneren verwerven. Bij historische kennis, hoort immers historisch bewustzijn. Bijvoorbeeld het bewustzijn dat de geschiedenis van de Molukken, maar ook van de andere voormalige koloniën, niet alleen begint bij de bezetting van Nederland, maar ervoor. En dat de voormalige koloniën niet simpelweg een “ontdekking” waren, of een bron voor handel, maar ook onderdrukt werden, is voor de in Nederland levende groepen waarvan de voorouders uit de voormalig koloniën stammen, een essentieel gegeven.

Alles wat de glorietijden van Nederland in relatie tot die voormalige koloniën symboliseert, kan daarom gevoelig liggen. Zover dat soms geschiedenis zich laat herschrijven. Een veranderend perspectief kan immers leiden tot nieuwe inzichten. Of andersom, nieuwe inzichten kunnen leiden tot een veranderend perspectief. Dat bewustzijn moeten leerlingen meekrijgen, een belangrijk ingrediënt om uitspraken als die van premier Rutte te voorkomen.

meer Achtergrond »

Bron: Wereldjournalisten