RNW snijdt band met Indonesië door

RNW snijdt band met Indonesië door

Gepubliceerd op : 26 juni 2012 - 9:21 am | door Gerhard Verduijn

De Wereldomroep verlegt zijn koers en gaat in afgeslankte vorm verder: een kleinere organisatie met het accent op Free Speech. Van oude naar nieuwe RNW: een rondgang langs de redacties die ermee ophouden of hun aanpak veranderen.

Deel III, Indonesië. 'Nieuws is nu ruim voorhanden, maar zaken als religie en seksualiteit blijven taboe.'

‘Vooral in de Soeharto-periode was de Wereldomroep een onmisbare bron van informatie voor een land zonder enige vorm van persvrijheid. Onafhankelijk nieuws was niet voorhanden, dus de uitzendingen van de Indonesische redactie voorzagen in een enorme behoefte,’ zegt Corine van Dun, coördinator van de Indonesische redactie, over de tijd dat generaal Soeharto president was tussen 1967 en 1998.

Andere hoogtepunten waren de aandacht voor de vrijheidsstrijd op Oost-Timor en Atjeh en de tsunami van kerst 2004. Bij die laatste gebeurtenis stuurde de Wereldomroep bliksemsnel twee mobiele radiostations (Radio in a Box) naar Atjeh om te helpen de informatieverstrekking voor de slachtoffers weer op gang te brengen.

Voormalige kolonisator
De Indonesische redactie is een van de oudste van de Wereldomroep; zij bestaat vanaf de oprichting in 1947. Als voormalige kolonisator onderhield Nederland een haast vanzelfsprekende band met Indonesië. De radioprogramma’s bereikten, mede door heruitzending via lokale partnerstations, dagelijks zo’n twee miljoen luisteraars. De internetpagina’s trokken zo’n 100.000 bezoekers per maand.

Maar na 65 jaar is het definitief over. Nu de Wereldomroep veel minder geld te besteden heeft en zich richt op de verspreiding van het vrije woord, is Indonesië geen doelland meer. Belangrijkste reden is dat het land op het gebied van persvrijheid behoorlijke vooruitgang heeft geboekt. Zo’n twintig medewerkers verliezen hun baan. Het RNW-kantoor in Jakarta wordt gesloten en de regiovertegenwoordiger in Indonesië komt terug naar Nederland.

Gekleurde berichtgeving
Dat het met de persvrijheid in Indonesië nu veel beter gesteld is dan in de periode-Soeharto, beaamt Corine van Dun. Al voegt zij daar een 'maar' aan toe: ‘In Indonesië bestaat formeel persvrijheid, die staat zelfs in de Grondwet. Maar die vrijheid staat onder druk van vooral fundamentalistische groeperingen. Daar komt bij dat die vrije pers vaak in handen is van rijke politici die belang hebben bij gekleurde berichtgeving. Nieuws is ruim voorhanden, maar zaken als religie en seksualiteit blijven taboe. Persvrijheid is dus helemaal niet zo vanzelfsprekend. Kijk maar naar de index van het gezaghebbende Freedom House. Daarin wordt Indonesië gekwalificeerd als ‘gedeeltelijk vrij' als het om persvrijheid gaat.’

Trouwe luisteraar
Luisteraar Arthur Sailendra herinnert zich hoe zijn vader begin jaren ‘80, kort na zijn vrijlating uit de gevangenis, trouw op de uitzendingen afstemde. Zijn vader was in 1969, ten tijde van het Soeharto-bewind, gearresteerd en zat zonder enige vorm van proces 10 jaar vast.

Volgens Eddy Setiawan die jarenlang de uitzendingen volgde, valt er een groot gat. ‘Dat kunnen de lokale stations hier niet opvullen.’ Setiawan denkt met warme gevoelens terug aan de uitzendingen over het bezoek dat koningin Juliana in 1971 aan Indonesië bracht.

Een andere luisteraar vat het vertrek van de Wereldomroep kort en bondig samen: ‘Het nieuws zullen we niet missen, dat is nu ruim voorradig. Maar vooral de achtergrondinformatie en de projecten in Indonesië waren uitermate zinvol. Dat wordt een groot gemis.’

Historische band
Op 14 juni organiseerde de Wereldomroep in Jakarta een seminar met de titel ‘What’s next’? De toekomst van internationale omroepen in Indonesie is onduidelijk. Van Dun: ‘Deutsche Welle en BBC World Service richten zich nog op het land, maar zijn ook aan het inkrimpen; deels als gevolg van de positieve ontwikkelingen op het gebied van de vrije pers, maar ook onder druk van bezuinigingen. Ook Radio Australia blijft actief. Maar de historische band met Nederland is na 29 juni definitief doorgesneden. Een monument houdt op te bestaan.’

Bij de nieuwe Wereldomroep is mogelijk plaats voor kleinschalige activiteiten, gericht op Indonesie. Op die manier blijft er toch nog een dun lijntje tussen Hilversum en Indonesië.

RNW