'Indisch is een gevoel'Redactie - 21 mei 2009
Marlene de Vries met haar nieuwste boek: 'Indisch is een gevoel'. (Foto: Johan Koopmans) NOORD - De grootste immigrantengroep die zich ooit in Nederland heeft gevestigd, zijn de Indische Nederlanders. Maar hoe bekend zijn zij eigenlijk? Over hun nazaten - inmiddels is er al een tweede, derde en vierde generatie - is nog veel minder bekend. Het was voor Marlene de Vries uit Amsterdam-Noord in elk geval reden om de volwassen kinderen en kleinkinderen van deze immigranten op te zoeken en er een boek over te schrijven. Vorige week verscheen van haar hand 'Indisch is een gevoel'.
Indië (vanaf 1945 Indonesië) en Nederland zijn door de historie nauw met elkaar verbonden. We weten vaak uitgebreid te verhalen over eten, vakanties en kennen allemaal het typetje tante Lien dat zo voortreffelijk is neergezet door Wieteke van Dort. Er is echter weinig systematisch onderzoek naar de Indische Nederlanders gedaan. En daar wilde De Vries verandering in brengen. 'Naar alle mogelijke minderheden hebben we de afgelopen jaren onderzoek gedaan', zegt Marlene, die socioloog is en als senior-onderzoeker verbonden aan het Instituut voor Migratie- en Etnische Studies (IMES) van de UvA. 'Daarom leek het me interessant vooral deze tweede en derde generatie onder de loep te nemen. Hoeveel hebben ze van (groot)ouders overgenomen? En wat juist niet?'
Al snel kwam de Noord-Amsterdamse tijdens haar onderzoek er achter dat de tweede generatie beïnvloed is door het verleden van de eerste generatie Indo's, hun ouders. Marlene: 'Ze zagen dat hun ouders zich vaak onderdanig gedroegen tegenover blanke Nederlanders. Die kinderen ontdekten op een gegeven moment dat ze die houding onbewust hadden overgenomen. Ze hebben veel moeite gedaan om zich daar van te bevrijden.'
Zowel in haar directe omgeving en via via als in een Indisch verzorgingshuis dat toen nog in Baarn stond vond Marlene de Vries potentiële kandidaten voor haar onderzoek. 'Het verzorgingshuis verleende me direct toestemming toen ik vertelde waar ik mee bezig was', zegt Marlene. 'De directeur wist een paar bewoonsters die mij veel konden vertellen. Dat waren oude mensen van de eerste generatie. Ik heb daarna ook hun kinderen en kleinkinderen gesproken. Dat leverde een compleet beeld op. Ook ben ik naar een aantal Indische bijeenkomsten geweest en heb gewoon rond gevraagd. Eigenlijk was men altijd bereid om mee te werken. Ik wilde ook een divers plaatje schetsen, zowel qua opleiding als woonplaats en zowel mannen als vrouwen.'
Een opmerkelijke uitkomst tijdens de interviews van De Vries was het feit dat de helft van zowel de tweede als de derde generatie zich kon identificeren met de huidige migranten en vluchtelingen. Marlene: 'Er is een hele verschillende band met de Indische achtergrond, die varieert van sterk naar zwak. Sommigen voelen zich heel Indisch, maar voor anderen vertegenwoordigt het meer iets van het verleden. Vaak konden ze het niet goed verwoorden, en riepen ze 'Het is een gevoel!'.'
Veel van de door De Vries ondervraagde tweedegeneratieleden vinden dat zij, en andere Indo's, niet zo assertief zijn. 'Dat heeft te maken', zo vertelt De Vries, 'met hun koloniale erfenis, maar ook met de Aziatische wijze van omgang, die wat minder direct en confronterend is dan de Nederlandse. De tweede generatie is duidelijk Nederlandser in haar gedrag geworden, maar zij heeft wel moeten leren om gevoelens en meningen te uiten.
Marlene de Vries geeft 23 mei een lezing op de Tong Tong Fair (voormalige Pasar Malam) in Den Haag. (Bibit Theater om 16.00 uur).
'Indisch is een gevoel'. Is op bestelling leverbaar bij zowel de boekhandel als de uitgever. ISBN: 978 90 8964.De Echo
do 23 apr 2009 - 15:07
