Australië blijft worstelen met ‘bootmensen’

Australië blijft worstelen met ‘bootmensen’

Gepubliceerd: 24 april 2009 14:37 | Gewijzigd: 24 april 2009 15:45

Nu asielzoekers met enige regelmaat Australië weer weten te bereiken, staat het beleid van premier Rudd ter discussie. „Geen boten moet het doel zijn.”

Door onze correspondent Elske Schouten


Premier Kevin Rudd
Foto: AFP

Jakarta, 24 april. Twee Indonesische mensensmokkelaars die vandaag terecht staan in Australië, staan midden in de politieke belangstelling. Sinds een explosie op een houten boot met 49 Afghaanse vluchtelingen, vorige week, bepalen ‘bootmensen’ weer eens de Australische politieke agenda. Vijf asielzoekers kwamen om bij de ontploffing, die plaatsvond nadat de Australische marine het schip had onderschept.

De kwestie vestigde de aandacht op de honderden vluchtelingen die Australië dit jaar per boot probeerden te bereiken: ruim 200 op zeven boten, nu al meer dan de 162 in 2008. Deze week werd nog een boot met 32 Sri Lankanen onderschept. Waarop de oppositie aanvoerde dat die vluchtelingen natuurlijk worden aangetrokken door het versoepelde asielbeleid van premier Kevin Rudd.

Rudd, van de progressieve Labor Partij, won eind 2007 de verkiezingen mede door een einde aan te kondigen aan het hardvochtige asielbeleid van zijn conservatieve voorganger John Howard. Sindsdien sloot hij gevangenissen voor asielzoekers op het eilandstaatje Nauru en Manus Eiland in Papua Nieuw Guinea, waar bootvluchtelingen onder slechte omstandigheden werden gedetineerd terwijl hun asielprocedure liep. Ook beëindigde hij het beleid waarbij erkende vluchtelingen slechts een tijdelijk visum kregen, waardoor hun gezin niet kon overkomen en ze terug moesten naar hun thuisland als dat weer veilig was.

„De beleidswijzigingen van Rudd hebben de indruk gewekt dat Australië een gemakkelijk doelwit is, en daardoor zijn er nu meer boten met vluchtelingen”, zei oppositieleider Malcolm Turnbull van de conservatieve Liberale Partij vandaag. Maar volgens de regering en organisaties als Amnesty International komt de toename van asielzoekers doordat er meer conflicten zijn, waardoor het aantal vluchtelingen wereldwijd is toegenomen. Volgens een recent rapport van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR nam het aantal vluchtelingen vorig jaar met 12 procent toe.

Bootvluchtelingen zijn al jaren een emotioneel thema in Australië. Hoewel er ruim tien keer zoveel vluchtelingen aankomen per vliegtuig, hebben de ‘bootmensen’ het asielbeleid gevormd. Ook zij vliegen eerst veelal vanuit conflictgebieden als Afghanistan, Irak en Sri Lanka naar Indonesië. Van daar proberen sommigen per boot Australië te bereiken.

Terwijl oud-premier Howard in 2001 campagne voerde voor zijn herverkiezing, redde het Noorse schip Tampa ruim 400 vluchtelingen nadat hun vaartuig was gezonken. Howard weigerde – tot afschuw van de internationale gemeenschap – het schip in Australië te laten aanleggen. Toen opende hij de omstreden detentiecentra buiten Australisch grondgebied.

Later bepaalde Howard dat een groot deel van de Australische wateren en eilanden ‘afgescheiden territorium’ was, waar de verplichtingen van het Vluchtelingenverdrag niet gelden. Vluchtelingen die daar aankwamen werden gedetineerd op Nauru, Manus en het Australische Christmas Eiland pal onder de Javaanse kust, op duizenden kilometers van het Australische vasteland.

Rudd heeft dit beleid voortgezet. Het opsluiten van asielzoekers gaat grotendeels door. Het detentiecentrum op Christmas Eiland blijft bestaan. En ook blijven delen van de Australische wateren ‘afgescheiden’. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat de 29 zwaarst gewonde vluchtelingen op de ontplofte boot geen asielaanvraag mogen indienen. Rudd beantwoordt nu de kritiek door zijn pijlen te richten op mensensmokkelaars. Vorige week zei hij dat ze „moeten rotten in de hel”. Maar de oppositie is daarmee niet tevreden. „Het doel van ons grensbeleid zou moeten zijn dat er géén boten komen”, zei Turnbull vandaag.

NRC