‘Na jaren mocht het volkslied weer, de tranen rolden over mijn wangen’

‘Na jaren mocht het volkslied weer, de tranen rolden over mijn wangen’

29 jul 2013
Door: Eddy Kolfoort

ALMELO - Als de dag van gisteren herinnert ze zich het emotionele moment toen alle kampbewoners spontaan het Wilhelmus inzetten. “Na jaren mocht dit weer en de tranen rolden over mijn wangen.” De Almelose mevrouw R. Broeksma-van Raam (88), slachtoffer van de Japanse bezetting van Nederlands Indië, maakt zich altijd nog sterk om deze oorlog actueel te houden. Het volkslied kreeg voor haar speciale betekenis.



Het leven van de Almelose mevrouw
Broeksma nam een dramatische wending
toen ze werd opgesloten in een getto.
“We werden met dertig anderen
vastgezet in een kleine woning met alle
ongemakken van dien”.
Foto: Harry Broeze

- Slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog wor-den jaarlijks herdacht op 4 mei en ook de veteranen hebben ieder jaar hun dag waarop stil gestaan wordt bij gevallenen van de diverse vredesmissies in de afgelopen decennia. Eerbetoon voor de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands Indië van 1942 tot 1945 is er jaarlijks op 15 augustus, hoewel in veel plaatsen, waaronder Almelo, deze herdenking een dag eerder wordt gehouden.
Mevrouw R.J. Broeksma-van Raam (88), zelf slachtoffer van dit enorme drama, maakt zich sterk om deze oorlog actueel te houden. “Het was geen leuke tijd”, vertelt de krasse senior die deze periode heeft toevertrouwd aan ontelbare velletjes papier. “Mijn vader werd als KNIL-militair regelmatig overgeplaatst en telkens moest ik afscheid nemen van vriendinnetjes en vriendjes.”
Voor haar studie kwam ze jaren later terecht in Bandung op West-Java. “Dat was zeven dagen met de boot plus nog een hele dag in de trein verwijderd van mijn ouderlijk huis.”
Contact was er dan ook nauwelijks en dat werd begin 1942 helemaal onmogelijk toen de Japanners binnen vielen. Haar leven nam een dramatische wending toen ze werd opgesloten in een getto. “We werden met dertig anderen vastgezet in een kleine woning met alle ongemakken van dien.”
Later werd ze na een treinreis van vijftien uur overgeplaatst naar een gevangenis in Batavia. De ontberingen werden er niet minder om. “Het bewind was ontzettend sadistisch en het werk was onmenselijk zwaar omdat iedereen ondervoed was.”
Na de atoombom van Amerika gaven de Jappen zich over.
Als de dag van gisteren herinnert ze zich het emotionele moment toen alle kampbewoners spontaan het Wilhelmus inzetten. “Na jaren mocht dit weer en de tranen rolden over mijn wangen.” Het volkslied kreeg hierdoor voor mevrouw Broeksma een speciale betekenis. “Bedroevend dat zo weinig mensen de tekst kennen.”
Een echte bevrijding heeft ze nooit gekend. “Eénmaal terug in Nederland werden we evenmin geaccepteerd”, zegt ze waarmee ze doelt op het collectieve schaamtegevoel over ons koloniaal verleden. “Ons werd ook verweten dat wij schuld aan de atoombom hadden.”
De verschrikkingen van en de onbekendheid met de Japanse bezetting bracht haar ertoe haar verhaal aan jong en oud te vertellen. Dit doet ze dan ook onder meer op scholen tot op de dag van vandaag. Winst ziet ze echter ook: “Aanpakken, nooit iets weggooien want ik heb honger gekend en ik koester privacy omdat ik dat gemist heb.” Relativeren is eveneens een les. “Ook als iets nog zo negatief is, probeer ik het positieve te zien.”

de Weekkrant